تاثیر شبکه های اجتماعی بر خود افشاگری افراد

برنامه "گفت‌وگوی فرهنگی" با موضوع فضای مجازی و سبک زندگی و با حضور دکتر حسین بابازاده پژوهشگر حوزه خانواده و محمد صادق افراسیابی؛ مدرس دانشگاه و پژوهشگر فضای مجازی روانه آنتن شد.

محمد صادق افراسیابی؛ مدرس دانشگاه و پژوهشگر فضای مجازی با بیان اینکه فرصت و تهدید در شبکه های اجتماعی از هم جدا نیستند، اظهار داشت: وقتی بنده مسئله ای را بیان می کنم،  ممکن است یک نفر آن را فرصت ببیند و نفر دیگر آن را تهدید بداند.

وی به تاثیرات شبکه های اجتماعی به سبک زندگی اشاره کرد و بیان داشت: یکی از تاثیرات و کارکردهای شبکه های اجتماعی خودافشاگری است، یعنی افراد اطلاعات شخصی خودشان را بر روی شبکه های اجتماعی به اشتراک می گذارند و بر اساس تحقیقاتی که در امریکا انجام شده، هر چه اساتید خودافشاگری بیشتری داشته باشند، اعتماد دانشجو به آنها بیشتر می شود. وقتی که شبکه های اجتماعی وارد می شوند، ما ایرانی ها که قبلا بر حریم خصوصی خودمان تاکید داشتیم، حالا در امر افشاگری در حوزه ی حریم خصوصی خود از یکدیگر سبقت می گیریم.

این استاد دانشگاه ادامه داد: یکی از تاثیراتی که این شبکه ها دارد، بر ادبیات است. مطالعات دکتر مسعود کوثری در ایران نشان می دهد، اگر در گذشته ضرب المثل ها زینت کلام بود امروزه جوانان با زبانی به هم ریخته و هجو آمیز سخن می گویند.

وی با بیان یکی دیگر از تاثیرات شبکه های اجتماعی بر سبک زندگی افراد خاطر نشان ساخت: افراد در شبکه های اجتماعی دوست دارند خودشان را آن طوری نشان دهند که دیگران دوست دارند و من نام این کار را گدایی لایک گذاشته ام. به این شکل افراد از خود واقعی خودشان فاصله می گیرند و به همین دلیل روابط شاید گسترده شود اما بسیار سطحی می گردد و دوستی ها تبدیل به دوستی های لایکی می شود. لایکی شدن یعنی پاداش خیلی کوچک، پاداش های زیاد ولی کوچک و این یعنی افراد از نخبه پروری فاصله می گیرند. اگر در این شبکه ها فردی بیاید کار علمی را نشان دهد با بی استقبالی روبرو می شود و کارها هر چه سطحی تر باشد با اقبال بیشتری روبرو می شود. در این میان باید توجه کنیم که کشور ما نمی تواند با کارهای عامه پسند، به پیشرفت برسد.

وی از بدلی شدن به عنوان یکی دیگر از تاثیرات شبکه های اجتماعی نام برد و اظهار داشت: ما می خواهیم هر چیزی را به صورت مجازی تجربه کنیم. دختران امروزی خیلی وقت ها بدلیجات را به طلای واقعی ترجیح می دهند در حالی که در گذشته زن ها اصلا این شکلی نبوده اند. در این روزها به واسطه شبکه های اجتماعی شاهد عشق های مجازی هستیم و کم مانده که زندگی زن و شوهرها هم مجازی شود.

این کارشناس فضای مجازی استفاده مداوم و زیاد از تلفن همراه را یکی دیگر از مضرات شبکه های اجتماعی عنوان کرد و افزود: این تلفن جای زن و شوهر و دوست را گرفته است، زیرا بیشتر شبکه های اجتماعی بر روی موبایل نصب می شود که آسیب های زیادی همچون آسیبهای امنیتی و بهداشتی و اجتماعی دارد و از این گذشته کم کم زن و شوهرهایی را می بینیم که در عصر جامعه ی شبکه به ظاهر در کنار هم هستند اما هر کدام سر در گریبان موبایل خود دارند و به طرف دیگر بی اعتنایی می کنند.

دکتر حسین بابازاده پژوهشگر حوزه خانواده با بیان اینکه پدیده شبکه های اجتماعی در جهان موضوع جدیدی محسوب می شود، اظهار داشت: البته این سردرگمی در همه سطح وجود دارد و نمی خواهم بگویم در خصوص شبکه های اجتماعی فقط بلاتکلیف است. این محیط با توجه به تازه بودنش، توسط افراد از دیدگاه های مختلف تعریف می شود و قرار گرفتن این شبکه ها در مقابل نظام خانواده مسائلی را به وجود آورده است.

وی افزود: اگر بخواهیم به شبکه های اجتماعی به عنوان پدیده ای مدرن نگاه کنیم، برای ما با مسئله ای به نام سنت تلاقی ایجاد می کند زیرا طبیعتا سبک ایرانی، سبکی سنتی است.

وی در بیان سبک سنتی ایرانی گفت: این سبک زندگی را می توان به چند مورد تقسیم کرد؛ گونه ای از تفسیرها که به قبیله های فرهنگی و اجتماعی معنی می شود، طبیعی است که پسندیده نیست و یا سنت به مثابه خرافات نیز پسندیده نیست. منظور از سنت گرایش های اخلاقی و اجتماعی به نظام خانواده است. یعنی وقتی می گوییم خانواده سنتی داریم، درباره خانواده ای صحبت می کنیم که به ساختار خودش پایبند است و همچنین به اصول و اخلاق پایبند است و نقش ها ارزشمند و تعریف شده است.

پژوهشگر حوزه خانواده به فرهنگ مدرن اشاره کرد و بیان داشت: در این فرهنگ نظام خانواده آنطور که ما آن را مورد شناسایی قرار می دهیم، مورد شناسایی قرار نمی دهد. یعنی آنها از موضوعی به نام خانواده یک نفره استفاده می کنند که برای ما معنی ندارد و اساساً برای ما این لجبازی با سنت است. علاوه بر اینها اخلاق به معنای عامل بازدارنده ای از خطا، در مدرنیته تعریف دیگری دارد و عنصری قراردادی است.

وی با اشاره به شبکه های اجتماعی اظهار داشت: این شبکه ها به لحاظ تکنولوژی زیرساخت هایی دارد که این زیرساخت ها از این فرهنگ مدرن جدا نیست و به محض اینکه وارد اینها شوید، باید به محتوای فرهنگی و ساز و کارهایی که برای رشد کاربر تعیین شده است، احترام بگذارید وگرنه دیده نمی شوید زیرا یکی از نکات جذاب در شبکه های اجتماعی در کشور ما جستجوی توجه است.

حسین بابازاده ساختار شبکه های اجتماعی را باعث از بین رفتن نظام اخلاقی دانست و عنوان کرد: در کانون فکر سنتی مسئله ای به نام محبت وجود دارد و در مدرنیته نفع و زیان بیان می شود. اینها تضاد ریشه ای دارند و اساسا هر جایی که شبکه های اجتماعی وارد شده اند، نظام فرهنگی آن قسمت را از بین برده اند و اگر بخواهید فرهنگ را به دین تعبیر کنید، فرهنگ اسلامی به دنبال تغییر و تحمیل نیست در حالی که نظام فکری مدرنیته به دنبال تحمیل است.

در ادامه بابازاده پژوهشگر حوزه خانواده اظهار داشت: اساساً شبکه های اجتماعی از اول این نبود که برای سازندگانشان کارکرد داشته باشد و حتی همسر اوباما در یک برنامه تلویزیونی اعلان کرد این شبکه ها برای ما نیست. آمریکایی ها اصلا علاقه ندارند کسانی روی شبکه های اجتماعی کار می کنند، از خودشان باشند.

وی بیان داشت: این شبکه ها عضو بازی بزرگ شبکه های جهانی هستند. اصلا مهم نیست چه کسی پشت این شبکه ها است یا خیر. فرقی نمی کند لوله آبی که ترکیده توسط دشمن باشد یا خیر، چون در هر صورت باعث ضرر می شود و به همین جهت فرقی نمی کند ما هم شبکه های اجتماعی بسازیم زیرا همین هایی که ساخته ایم هم کارکرد فرهنگی شان همان هایی است که خارجی ها دارند.