همه آنچه در جلسه کنگره آمریکا درباره یمن گذشت

کمیته خاورمیانه و شمال آفریقا که یکی از کمیته‌های فرعی کمیته امور خارجی مجلس نمایندگان آمریکاست چهاردهم آوریل (سه‌شنبه) جلسه استماعی در ساختمان کنگره با نام «یمن تحت حمله حوثی‌های مورد حمایت ایران» تشکیل داد.

به گزارش «تابناک»، ریاست این جلسه را خانم ایلینا رُزلهتینن (Ileana Ros-Lehtinen) عضو جمهوری‌خواه مجلس نمایندگان آمریکا از ایالت فلوریدا بر عهده داشت. مقام دولتی حاضر در این جلسه استماع برای پاسخ به پرسش‌های اعضای کنگره، جرالد‌ام فیریستین (Gerald M. Feierstein) معاون دستیار وزیر امور خارجه آمریکا در امور خاور نزدیک بود. قرار بود از وزارت دفاع آمریکا نیز یکی از مقامات مسئول دولتی در این جلسه حاضر شود که پنتاگون این کار را انجام نداد.

ایلینا رزلهینتین در اظهارات خود در این جلسه گفت: «پانزدهم سپتامبر سال گذشته باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا به مردم آمریکا اعلام کرد آمریکا قصد دارد گروه تروریستی دولت اسلامی عراق و شام (داعش) را تضعیف و نابود کند. وقتی اوباما تلاش می‌کرد، سیاست‌های خود را درباره مبارزه با دولت اسلامی عراق و شام (داعش) تشریح کند، راهبرد آمریکا درباره یمن را نیز مشخص کرد و گفت، این تجربه، الگویی موفق است که می‌تواند در مبارزه با دولت اسلامی عراق و شام (داعش) از آن تقلید کرد.

اما حدود یک هفته پس از این سخنرانی، حوثی‌های مورد حمایت ایران، کنترل پایتخت یمن و کنترل دولت را در دست گرفتند. با وجود این، دولت آمریکا همچنان به ستایش اقدامات ضد تروریستی‌اش در یمن ادامه داد و آن را الگویی برای موفقیت خواند. این درحالی بود که از زمان مجبور شدن منصور هادی رئیس جمهور یمن به فرار، آمریکا در میدان یمن، هیچ شریکی نداشت.

جاش ارنست سخنگوی دولت آمریکا در اقدامی تعجب‌آور‌تر که فقط می‌توان آن را مصداق اقدامی از روی غفلت توصیف کرد در پاسخ به اینکه با توجه به سقوط دولت یمن و خروج همه نیروهای نظامی آمریکا از یمن از جمله نیروهای ویژه آمریکا از این کشور، آیا باز هم می‌توان یمن را الگویی موفق توصیف کرد، گفت، بله می‌توان این توصیف را مطرح کرد.

این در حالی است که همه شواهد، بر خلاف این سخن بود. پرسش مطرح این است که حالا در چه وضعی هستیم. پرسش مهمی که باید پرسیده شود همین سؤال است. منصور هادی مجبور به فرار شد. عربستان سعودی هدایت ائتلافی از بیش از ده کشور عربی را هدایت کرد و عملیات توفان قاطعیت را شروع کرد. این عملیات تاکنون فقط بر حملات هوایی متمرکز بوده است؛ اما می‌تواند در آینده نزدیک، دربرگیرنده استفاده از نیروهای زمینی هم باشد.

ایران احساس می‌کند در یمن جسارت بیشتری پیدا کرده، ‌زیرا از طریق مذاکرات، بر دولت آمریکا نفوذ کسب نموده، ولی باید خاطر‌نشان کنم کشورهای حوزه خلیج‌فارس و کشورهای عضو شورای همکاری‌های خلیج فارس مواضع قاطعی علیه ایران اتخاذ کرده‌اند و در بازی یمن وارد شده‌اند. با وجود اقدامات این کشور، حوثی‌ها عملا در مقایسه با دوره پیش از اقدام عربستان سعودی، سرزمینهای بیشتری را در یمن در اختیار خود دارند. سفارت خانه ما تعطیل شده است. نیروهای ما از یمن خارج شده‌اند. دیگر دولت منصور هادی نیز وجود ندارد که بتوان از آن سخن گفت. القاعده در شبه جزیره عربی از این درگیری‌ها سوء استفاده کرده است و از وخیم‌تر شدن اوضاع در یمن بهره برداری می‌کند. نشانه چندانی از تحرکات این گروه مشاهده نمی‌شود.

من نگران هستم که القاعده شبه جزیره عربستان در شرق یمن قدرت پیدا کند و عملا هیچ اقدامی علیه آن صورت نپذیرد و بتواند در این شرایط به جذب نیرو و آموزش دادن به نیرو‌هایش استفاده کند. نباید فراموش کرد که القاعده شبه جزیره عربستان بود که مسئول حملات پاریس در چند ماه پیش بود. همین گروه بود که چند ماه پیش به یک زندان حمله کرد و صد‌ها زندانی این زندان ازجمله عوامل برجسته القاعده شبه جزیره عربی را آزاد کرد. رهبران القاعده شبه جزیره عربی از پیروان اسامه بن‌لادن هستند و همانند بن‌لادن به دنبال آن هستند که به اهداف غربی از جمله اهداف موجود در خاک ایالات متحده حمله کنند.

گفته می‌شود ایران یک ناوشکن دریایی به نزدیک یمن عازم کرده است. ایران بازی خطرناکی را در یکی از مهم‌ترین آبراهه‌های جهان در خلیج عدن به راه انداخته است. این منطقه، دروازه ارتباطی بین اروپا و خاورمیانه است. نباید به ایران اجازه داده شود، تنش‌ها را در این منطقه تشدید کند یا اینکه بتواند در خطوط کشتیرانی اخلال به وجود بیاورد. با وجود این، شاهد آنیم که دولت آمریکا‌‌ همان اشتباهی را که درباره سوریه مرتکب شد درباره یمن مرتکب می‌شود. یمن در حال حاضر همانند سوریه در بخش اعظمی از این کشور در هرج و مرج کامل است که تا حدود زیادی علت این مسئله، خصومت ایران و دخالت‌های ایران است. ما باید از تجربه سوریه درس بگیریم و‌ مستقیم به بحران یمن بپردازیم. ما باید راهبردی جامع در این خصوص داشته باشیم قبل از اینکه بیش از پیش از کنترل خارج شود.

بدون پرداختن به مسائل اساسی مشکل یمن، نمی‌توان بر اساس طرح شورای همکاری‌های خلیج فارس برای شروع مجدد گفت‌وگوهای ملی در یمن که در اوایل سال ۲۰۱۴ بی‌ثمر پایان یافت، به هیچ راه حل سیاسی برای یمن دست یافت. حوثی‌ها به اکراه در گفتگوهای ملی یمن شرکت داشتند. اما کاملا روشن بود که آن‌ها علاقه‌ای ندارند از قدرت دولت مرکزی چشم بپوشند. به همین علت بود که آن‌ها از گفتگوهای ملی خارج شدند. این گفتگوهای ملی به نتیجه‌ای نرسید و حوثی‌ها کنترل صنعا، پایتخت یمن را در دست گرفتند و حالا کنترل بخش‌های دیگری نیز در یمن در دست دارند. سؤال مطرح این است چه چرا در چنین شرایطی دولت آمریکا فکر می‌کند شرایط تغییر کرده است و درنتیجه، می‌توان به آشتی رسید.

تا زمانی که حوثی‌ها حاضر نباشند از قدرت دست بکشند و تا زمانی که ایران از این افراد حمایت می‌کند، این تصور که می‌توان به راه حل سیاسی در یمن رسید، ساده لوحانه و خطرناک است؛ همان طور که ساده لوحانه و خطرناک است اگر تصور کنیم تا زمانی که بشار اسد در مسند قدرت باقی بماند می‌توان به راه حلی سیاسی دست یافت. آنچه مضحک‌تر است، اینکه امروز ایران ظاهرا طرح صلحی برای یمن پیشنهاد کرده است! این‌‌ همان ایرانی است که از چنگال تروریستی خود در سراسر منطقه استفاده می‌کند تا منافع ایالات متحده را با دادن سلاح و نیرو به منظور بی‌ثبات کردن هرچه بیشتر کشورهای همسایه‌اش‌ تضعیف کند.

با همه این اوصاف، امیدواریم امروز از دولت آمریکا بشنویم که طرحی جامع برای یمن دارد و اینکه چگونه می‌توان به راه حلی سیاسی در یمن رسید و نه اینکه فقط از روند آشتی در این کشور حمایت کرد. باید به شکاف اطلاعاتی موجود در توانمندی‌های ضدتروریستی در یمن پرداخت و در عین حال، به وضع در حال وخیم‌تر شدن اوضاع انسانی در یمن نیز پرداخت. اگر ما در یمن به‌‌ همان صورتی عمل کنیم که در سوریه عمل کردیم، احتمالا شاهد بحرانی مشابه در یمن خواهیم بود به صورتی که جنگی بی‌پایان شروع شود، گروه‌های تروریستی خطرناک، قدرت بگیرند و بحران حاد انسانی در این کشور بروز کند و قدرت ایران در منطقه افزایش یابد».

در ادامه این جلسه، تعدادی از اعضای کنگره آمریکا، ایران را به دخالت در امور یمن و تلاش برای تولید موشک‌های بالستیک قاره پیما متهم کردند.

جرالد ای کانولی (Gerald E. Connolly) عضو دموکرات کنگره آمریکا از ایالت ویرجینا در ادامه جلسه استماع کمیته خاورمیانه و شمال آفریقا که یکی از کمیته‌های فرعی کمیته امور خارجی مجلس نمایندگان آمریکاست، درباره مسائل یمن گفت: «سخنانی که در این جلسه مطرح شد ناظر به این مضمون است که همه مشکلات بوجود آمده در یمن یا سوریه به علت سیاست‌های اجرا شده یا کارهای انجام نشده، رئیس جمهور اوباما و دولت اوست.

این سخن با واقعیت هیچ تناسبی ندارد. بی ثباتی ذاتی در یمن، فقط به دوره دولت کنونی آمریکا محدود نمی شود. یمن به صورت ذاتی بی ثبات است. نیروهای مختلف شبه نظامی و جهادی در یمن حضور دارند. کنترل شهرها و شهرکهای این کشور به صورت مرتب بین گروههای مختلف جابجا شده است. تلاشهایی در جریان است تا این کشور بار دیگر به وضعی برسد که در گذشته بوده است. بی ثباتی در منطقه خاورمیانه، تقصیر هیچ یک از دولت‌های آمریکا نیست. سؤال مطرح این است که وقتی هیچ گزینه خوبی وجود نداشته باشد، چه کاری می توان انجام داد. چگونه می توان به صورت غیرمستقیم برای بروز نتیجه ای مثبت در مسائل مطرح، نقش‌آفرینی کرد.

با این اوصاف، به نظرم درست نیست ‌همه تقصیرها درباره مسائل یمن به گردن دولت آمریکا بیفتد، به گونه ای که این دولت، قدر قدرت کل منطقه در نظر گرفته شود. چنین سخنانی فایده ای ندارد».

استیو شابوت (Steve Chabot) عضو جمهوری‌خواه کنگره آمریکا در ادامه این جلسه گفت: «درست است که مشکلات یمن از سال‌ها قبل وجود داشته است؛ اما باید توجه داشت که این مشکلات در دوران مسئولیت دولت کنونی آمریکا بد‌تر شده است. دولت کنونی آمریکا مدعی است، عملکردش در یمن موفقیت آمیز بوده اما می‌بینیم که وضع یمن به هر چیزی شبیه است به غیر از موفق بودن. مشکل نگران کننده نقش ایران در این زمینه است. ایران در حال حاضر حدود چهار تا پنج پایتخت کشورهای منطقه را در کنترل خودش دارد. این وضع بسیار خطرناک است».

برایان هیگینز (Brian Higgins) دیگر عضو دموکرات مجلس نمایندگان آمریکا در ادامه این جلسه گفت: «یمن یکی از مناطق مشکل‌دار در خاورمیانه است. آمریکا منافع زیادی در منطقه داشته و نقش آفرینی زیادی برای استقرار ثبات در این منطقه دارد. شورای امنیت سازمان ملل متحد قطعنامه‌ای برای تحریم فروش سلاح به شبه نظامیان حوثی تصویب کرده است. این قطعنامه از نظر حقوقی الزام آور است و فروش سلاح به حوثی‌ها و سه رهبر حوثی‌ها و پسر رئیس جمهور سابق یمن را تحریم می‌کند. باید دید این قطعنامه چه تأثیری بر تحولات جاری در یمن خواهد داشت».

جُو ویلسون (Joe Wilson) دیگر عضو جمهوری‌خواه مجلس نمایندگان آمریکا در ادامه این جلسه گفت: «‌من به شدت نگران اوضاع یمن هستم و اینکه این تحولات چه پیامدهایی برای امنیت آمریکا و متحدانش خواهد داشت. من نگران تخلیه نیروهایمان از یمن هستم. من نگران قدرت گرفتن دولت اسلامی عراق و شام (داعش) در منطقه هستم. وضع عراق نگران‌کننده است. رژیم ایران ایدئولوژی دارد که شعارش مرگ بر آمریکا و مرگ بر اسرائیل است. ایران در ادامه حرکتش در مسیر توانمندی هسته ای به ساخت موشک نیز مبادرت کند. ایران موشک‌های بالستیک قاره پیما می سازد که می تواند تهدیدی برای آمریکا و خانواده‌های آمریکایی باشد. من به شدت نگران هرج و مرج و جنگ داخلی در سوریه هستم. باراک اوباما خط قرمزی برای سوریه مشخص کرد اما این خط قرمز هیچ اعتبار و ارزش جدی نداشت. با این اوصاف، نمی توان تجربه یمن را موفقیت آمیز توصیف کرد».

دیوید سیلینی (David Cicilline) عضو دموکرات مجلس نمایندگان آمریکا از ایالت رود آیلند در ادامه این جلسه گفت: «سیر سریع وخامت اوضاع در یمن، سبب تعجب بسیاری در آمریکا شد. سال‌ها یمن الگویی برای همکاری در زمینه مبارزه با تروریسم بود. ایالات متحده از سال دو هزار و یازده بیش از نهصد میلیون دلار برای یمن هزینه کرده است تا از مقابله باتروریسم حمایت کندو از این مبلغ برای کمکهای بشردوستانه و مصالحه سیاسی در این کشور استفاده شود. اما وضع یمن کاملا متفاوت از گذشته است. بار دیگر شاهد آن هستیم که مناقشه‌ای در منطقه با حمایت ایران در جریان است. چگونه می‌توان با اقدامات حوثی‌ها مقابله کرد؟ چگونه می‌توان با متحدان منطقه‌ای در این زمینه همکاری کرد؟ وضع انسانی در یمن بسیار نگران کننده و وضع این کشور بسیار شکننده است».

گریس می‌نگ (Grace Meng) دیگر عضو دموکرات مجلس نمایندگان آمریکا در ادامه این جلسه گفت: «اقدامات حوثی‌ها غیرقانونی و غیردموکراتیک است. ایران از حوثی‌ها حمایت می‌کند تا حوزه نفوذ خود را در منطقه گسترش بدهد. اقدامات حوثی‌ها در یمن بسیار نگران کننده است و باید در این خصوص کاری انجام داد».

لوئیس فرانکیل (Lois Frankel) یکی دیگر از اعضای دموکرات مجلس نمایندگان آمریکا در ادامه این جلسه گفت: «حوثی‌ها از حمایت گسترده ایران برخوردار هستند. حوثی‌ها از مدت‌ها قبل در یمن فعال بوده‌اند. باید به نقش ایران در مسائل یمن توجه داشت. پرسش مطرح این است که ایران تا چه اندازه مسائل یمن را در کنترل خود دارد؟ آیا اقدامات ایران فرا‌تر از تأمین مالی و تسلیحاتی حوثی‌هاست؟ آیا اقدامات ایران در یمن همانند اقدامات این کشور در عراق است؟»

تئودور دویچ (Theodore E. Deutch) یکی دیگر از اعضای دموکرات مجلس نمایندگان آمریکا در ادامه این جلسه گفت: «القاعده درشبه جزیره عربی که در یمن فعالیت دارد تهدیدی جدی برای آمریکا به شمار می‌رود. این گروه حملات جدی علیه آمریکا انجام داده است. در یک سال گذشته حوثی‌های شیعه که مورد حمایت ایران هستند، کنترل خود را در یمن افزایش دادند و دولت را در یمن در دست گرفتند. حوثی‌ها منابع مالی و تسلیحاتی خوب و تجربه بسیاری در امور جنگی دارند. حوثی‌ها از حمایت ایران برخوردارند؛ اما همانند حزب الله، عامل ایران نیستند.

مشخص نیست ایران تا چه اندازه از حوثی‌ها حمایت می‌کند. اما کاملا معلوم است که ایران به حوثی‌ها سلاح می‌دهد. هواپیماهایی که از ایران به یمن می‌آید حامل سلاح است. ایران به دنبال گسترش دادن حوزه نفوذ خود در منطقه است. سؤال مطرح این است که آیا جنگ یمن، نشانه‌ای دال بر نزاع قدرت جدی در منطقه است؟ عربستان سعودی عملیات نظامی را با چند کشور دیگر در یمن شروع کرده است. آمریکا از این عملیات حمایت می‌کند. نکته مهم اینکه ایالات متحده با متحدانش در حوزه خلیج فارس علیه اقدامات بی‌ثبات کننده ایران در منطقه همکاری کند. ایالات متحده باید اقدامات خود را درباره یمن افزایش بدهد.

ایران حامی تروریسم است. هفته گذشته شاهد آن بودیم که رهبر ایران در شبکه‌های اجتماعی به عربستان سعودی حمله کرد و وزیر دفاع ایران نیز از این سخن گفته که اقدامات عربستان در یمن وحشیانه است. وضع یمن با منافع ملی آمریکا مرتبط است. نمی‌توان اجازه داد گروه‌هایی همانند القاعده در شبه جزیره عربی که در سال دو هزار و نه و سال دو هزار و یازده و دو هزار و دوازده کوشید به ایالات متحده حمله و از هرج و مرج در یمن سوء استفاده کند.

دولت ایالات متحده در تلاش‌ها برای مقابله با تروریسم و امنیت منطقه‌ای همراهی خواهد کرد. مردم یمن از مدت‌های طولانی قبل به علت مشکلات حاد اقتصادی متحمل مشکلات زیادی بوده‌اند. در سی سال گذشته جمعیت یمن چهار برابر و درگیری‌ها در یمن نیز سبب شده ‌وضع انسانی یمن از گذشته بد‌تر شود. جامعه بین‌المللی باید از مردم یمن حمایت کند. با توجه به خروج نیروهای آمریکایی از یمن، چه وضعی برای آینده این کشور متصور است؟ آیا راه حل نظامی برای یمن قابل اجراست؟»