کابل؛ شهری که به پارکینگ بزرگ می‌ماند (+عکس)

 در سیزده سال گذشته دولت افغانستان هیچ برنامه‌ای برای توسعه حمل و نقل شهری کابل پایتخت نداشته است.
 
به گزارش بی بی سی، مقامات وزارت حمل و نقل می‌گویند که بازسازی شبکه حمل و نقل شهری کابل برای کشورهای کمک کننده در یک دهه گذشته اولویت نبوده و به همین دلیل هیچ کشوری حاضر به کمک به بازسازی آن نشد.
 
کابل با داشتن میلیون‌ها نفر جمعیت یکی از بدترین سیستم حمل و نقل را دارد. سیستم حمل و نقل دولتی از کار افتاده و این تنها بخش خصوصی است که به داد مردم کابل می‌رسد.

جارالله منصوری، معاون برنامه در وزارت حمل و نقل افغانستان، می‌گوید رئیس جمهور غنی خواهان تغییر ساختاری ریاست "ملی بس" و مشارکت بخش خصوصی در آن شده است.
 
به گفته آقای منصوری "تنظیم حمل و نقل شهری در سال‌های گذشته در اولویت کاری قرار نداشته؛ ترانسپورت حتی در اولویت پنجم و ششم هم نیامده است."

ریاست ملی بس یا ایستگاه اتوبوس‌های از کار افتاده
 
شبکه خدمات حمل و نقل شهری کابل در سال ۱۳۵۴ در زمان ریاست جمهوری محمد داوود، ایجاد شد. پیش از شروع جنگ‌های داخلی، شبکه "ملی‌بس" تنها در کابل حدود هزار و ۶۰۰ اتوبوس داشت.
 
بعدا حدود ۱۵۰ اتوبوس‌های برقی هم به شبکه حمل و نقل شهری افزوده شد.
 
در دوران جنگ‌های داخلی افغانستان شمار زیادی از اتوبوس‌های مربوط به شرکت دولتی ملی‌بس خراب شدند و این شبکه تقریبا از کار افتاد.
 
بعد از سقوط گروه طالبان و در طول ده سال گذشته بیش از یک هزار دستگاه اتوبوس شهری از کشور‌های هند، ژاپن، ایران و پاکستان به این بخش کمک شد. اما این کمک نتوانست که ناوگان شهر کابل را دوباره به حرکت در آورد.
 
در حال حاضر تعداد زیادی این اتوبوس‌ها به عنوان آهن پاره فروخته شده و حدود ۸۰۰ اتوبوس دیگر نیز در پارکینگ‌های شرکت ملی‌بس زمین گیر شده‌اند. به گفته احمد نذیر رضایی، رئیس شرکت ملی بس، بیشتر این اتوبوس‌ها به دلیل آنکه نیاز به تعمیر دارند از حرکت بازمانده‌اند.
 
آقای رضایی وضعیت سیستم حمل و نقل شهری کابل را چنین توصیف می‌کند:" برنامه دولت تمرکز روی بخش خصوصی بود. ریاست ملی بس زمانی از ریاست‌های طراز اول کشور بود. اینکه دولت و یا کدام ارگان دیگر به ما کمک نکرد، بر می‌گردد به همان برنامه دولت. اگر به شرکت ملی‌بس توجه شود وعده می‌دهم که ظرف چهار الی پنج ماه سرپا خواهد ایستاد."

امکانات بی‌نظیر و بدون استفاده
 
در گذشته این ریاست تعمیرگاه مجهزی را در اختیار داشت. در حال حاضر از این تعمیرگاه‌ها تنها دیوارهای فرو ریخته و یک مشت آهن پاره باقی مانده است.
 
ریاست ملی‌بس در گذشته علاوه بر ساختمانهای اداری، مجهز به کلینیک، خیاطی، غذا خوری و آرایشگاه مخصوص کارمندانش بوده است. این مرکز دارای سه پارکینک در منطقه مکروریان در شرق، خوشحال خان در غرب و سه راهی خواجه بغرا در شمال کابل بوده است.

وضعیت کارمندان شرکت ملی بس

 
در گذشته حدود یک‌هزار نفر در شرکت ملی بس کار می‌کردند. یکی از کارمندان این شرکت که در حال جمع آوری هیزوم برای گرم کردن غذایش بود، وضعیت خود را به شرایط کمون اولیه شبیه می‌دانست، که مجبور است برای گرم کردن دفتر و غذایش به جای گاز و برق از هیزم استفاده کند.
 
خانم حنیفه، یکی دیگر از کارمندان شرکت ملی‌بس است. وقتی در باره گذشته این شرکت سخن می‌گوید، گلویش را بعض می گیرد. می‌گوید در گذشته هر چند مدت یکبار شخص رئیس جمهور وقت افغانستان، دکتر نجیب الله، از این مرکز سر می‌زد و از وضعیت آنجا خبر می‌گرفت و "جشن ملی بس"، یکی از جشن‌هایی بود که با حضور رئیس جمهور در باغ بابر برگزار می‌شد.
 
حنیفه اکنون از وضعیت شکایت دارد و می‌گوید که "شرکت ملی بس به روزی افتاده که حتی وزیر حمل و نقل به آن سر نمی‌زند. به گفته او دکتر نجیب الله خودش ساعت ۱۲ سر زده به ریاست ملی بس می‌آمد می‌رفت به غذاخوری و با کارمندان غذا می‌خورد تا ببیند آنها شکم سیر غذا می‌خورند یا نه؟ اما امروز وضعیت طوری است که قطعات مورد نیاز اتوبوس‌ها را خود راننده‌ها می‌خرند، در شهر که می‌روند، پلیس ترافیک و ماموران شهرداری راننده ها را اذیت می‌کنند. ایستگاه های مربوط به ملی بس‌ها فروخته شده."

وعده‌های میان تهی
 
در ماه مارس سال ۲۰۱۲ که برای تهیه گزارش مشابه سراغ وزارت ترانسپورت و شهرداری کابل رفته بودم؛ هر دو نهاد اطمینان دادند که خطوط جدید اتوبوس‌رانی در شهر کابل راه‌اندازی می‌کنند و اتوبوس های برقی نیز دوباره به کار خواهند افتاد.
 
در آن روزها خوژمن علومی، معاون خدمات شهری، شهرداری کابل از راه‌اندازی خطوط مترو‌بس (اتوبوس دوکابین) در کابل حرف زد. اکنون با گذشته سه سال از طرحی که قرار بود همان سال با گرم شدن هوا آغاز شود، خبری نیست.
 
آقای رضایی، رئیس کنونی شرکت ملی بس می‌گوید که نه تنها کاری انجام نشده بلکه او فقط قادر شده که جلو ورشکستگی کامل شرکت ملی بس را بگیرد.

حمل و نقل بخش خصوصی
 
کابل حدود ۵ میلیون جمعیت و شبکه حمل و نقل این شهر عمدتا به وسیله خودروهای شخصی، اتوبوس‌های خصوصی، تاکسی، ریکشا (سه چرخه موتوری) می چرخد.
 
در این اواخر شماری از شرکت‌های خصوصی وارد شبکه حمل و نقل این شهر شده‌اند. یکی از این شرکت ها توانسته که بیش از ۲۰۰ اتوبوس بزرگ و کوچک را وارد شبکه حمل و نقل شهری کابل کند.

مشکلات شهروندان
 
مسئولان بارها اعلام کرده اند که کابل ظرفیت جمعیت کنونی اش را ندارد، این شهر برای جمعیت ۵۰۰ هزار نفری با سهولت محدود حمل و نقل بنا گذاشته شده بود.
 
اما در حال حاضر حدود ۵۰۰ هزار وسیله نقلیه در این شهر تردد دارند. بسیاری‌ها به این باورند که احیای ناوگان حمل و نقل شهری نیاز به یک بازنگری جدی دارد. اکنون کابل به پارکینک بزرگ بیشتر شباهت دارد تا به یک شهری که صاحب شبکه حمل و نقل مدرن باشد.