فرمانداری زنان

انتصاب چند زن به عنوان فرماندار در دولت یازدهم، از نظر بسیاری از کارشناسان و فعالان زن، تدبیری مهم در راستای امیدبخشی به جامعه ی زنان و استفاده از ظرفیت ها و توانمندی های آنان در عرصه های سیاسی و حاکمیتی است؛ روندی که انتظار می رود گسترده تر شود.
 
به گزارش ایرنا، حضور و مشارکت زنان در عرصه‏های فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی به عنوان نیمی از نیروی انسانی جامعه واقعیت و ضرورتی غیر قابل انکار است. اما چگونگی، شیوه و عرصه ی حضور آنان همواره موضوعی بحث برانگیز بوده است؛ گروهی آن را تهدید برای زنان و جامعه می دانند و گروهی دیگر فرصت.
 
با همه ی این بحث ها، با توجه به گسترش سواد و آگاهی در جامعه، حضور زنان در عرصه های مختلف علمی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی افزایش پیدا کرده است. بسیاری از زنان معتقدند حضور آنها نباید تنها محدود به کار و فعالیت در خانه و خانواده باشد، بلکه آنان از ظرفیت و توان لازم برخوردارند تا همپای مردان در عرصه های مختلف اجتماعی فعالیت کنند و موثر باشند.
 
یکی از عرصه هایی که ظرفیت مهمی برای نقش آفرینی زنان دارد، عرصه های حاکمیتی و مدیریت سیاسی است. امروز زنان بسیاری وجود دارند که توانایی عهده داری سمت های عالی دولتی و حاکمیتی را دارند.
 
دولت یازدهم از زمان آغاز به کارش، یکی از مسایلی که در دستور کار خود قرار داده است، افزایش ظرفیت ها برای فعالیت زنان بویژه در عرصه ی مدیریت سیاسی است.
 
 *** زنان دیروز، فرمانداران امروز
 
با روی کار آمدن دولت جدید و نگاه ویژه رییس جمهوری به جمعیت زنان و استفاده از توانایی آنان در بخش های حاکمیتی، زنان پس از مدت ها برای حضور فعال در عرصه های مدیریتی به دور از هرگونه نگاه جنسیتی وارد عمل شدند که این امر در معرفی «معصومه ابتکار» به عنوان رییس سازمان محیط زیست، «شهیندخت مولاوردی» به عنوان معاون امور زنان و خانواده ریاست جمهوری و «الهام امین زاده» به عنوان معاون حقوقی که برخلاف دو بانوی پیشین یک اصولگرا است، کلید زده شد؛ موضوعی که ثابت کرد زنان می توانند پابه پای مردان در صحنه های مختلف گام بردارند.
 
در ادامه برخی استانداران به تبعیت از این نگرش، گام بعدی برای حضور زنان در سطوح میانی مدیریتی را برداشتند و در مسیر انتخاب زنان برای تصدی در عرصه های مدیریتی وارد عمل شدند و به این ترتیب پنج تن از زنان طی ماه های گذشته به عنوان فرماندار و یا سرپرست فرمانداری در چند شهر منصوب شدند:
 
«معصومه پرندوار» متولد 1357 با چهارده سال سابقه ی خدمت در استانداری های سیستان و بلوچستان و خراسان شمالی، دانش آموخته ی رشته ی جغرافیا در مقطع کارشناسی ارشد، متاهل و دارای یک فرزند است که به عنوان نخستین فرماندار زن شهرستان هامون در حد فاصل شهرستان های زاهدان و زابل که با کشور افغانستان مرز مشترک دارد، انتخاب شد.
 
«حمیرا ریگی» هم یکی از زنان بلوچ و اهل سنت سیستان و بلوچستان و متولد 1354به عنوان اولین فرماندار زن شهرستان قصرقند در جنوب این استان انتخاب شد.
 
سومین حکم انتصاب فرماندار زن در دولت یازدهم به نام «مرجان نازقلیچی» متولد 1353 دارای مدرک تحصیلی لیسانس در رشته های علوم تربیتی و حقوق قضایی صادر شد. وی نیز به مانند دیگر فرمانداران زن از سابقه ی مدیریتی و تجربه ی حضور در استانداری بهره برده بود؛ از این رو در حکمی به عنوان نخستین فرماندار زن در شمال کشور در شهرستان ترکمن منصوب شد.
 
چهارمین زن فرماندار «عزت کمال زاده عباسی» نام دارد که به عنوان فرماندار جزیره ی قشم منصوب شده است.
 
در آخرین مورد هم «مریم شادیوند» در حکم نخستین زن در استان ایلام سرپرست فرمانداری دره شهر شد. وی پیش از این مشاور امور بانوان فرمانداری شهرستان دره شهر در این شهرستان مشغول به کار بود. دره شهر 50 هزار نفر جمعیت دارد و از قطب های اصلی تولید محصولات کشاورزی در استان ایلام به شمار می رود.
 
  *** تاکید بر حضور زنان دوشادوش مردان
 
«سیاست یک ارثی نیست که مال دولت باشد، خانم ها حق دارند در سیاست دخالت کنند» سخنان بنیانگذار انقلاب اسلامی است که نشان از تاکید ایشان بر حضور هر چه بیشتر زنان در جامعه می دهد؛ زنانی که علاوه بر مدیریت قوی در خانه و خانواده خود، دوشادوش مردان در صحنه ی اجتماعی، فرهنگی و سیاسی نیز توانایی خود را نشان داده اند.
 
رهبر معظم انقلاب نیز بارها به این مساله اشاره فرمودند که زنان باید در عرصه های سیاسی فعال باشند و لازمه ی یک نظام اسلامی حضور پرقدرت و آگاهانه ی اقشار اجتماع، بخصوص بانوان است. ایشان به صراحت فرمودند: در نظام اسلامی زنان باید از درک سیاسی برخوردار باشند، فن خانه داری و همسرداری را بدانند و در صحنه های فعالیت های اجتماعی، سیاسی، علمی و خدمات مظهر عصمت و طهارت و مناعت باشند.
 
«حسن روحانی» رییس جمهوری هم تلاش دارد تا به شعار انتخاباتی خود در افزایش تاثیرگذاری زنان و استفاده ی بیشتر از توان آنها در عرصه های مختلف، رنگ و بوی عینی دهد؛ تلاشی که جامعه ی زنان کشور را امیدوار کرده است تا پس از مدت ها برای حضور فعال در عرصه های مدیریتی به دور از هرگونه نگاه جنسیتی وارد عمل شوند و فعالیت بیشتری را برای اثبات توانمندی های خود نشان دهند.
 
جامعه یی در مسیر سلامت و پویایی گام بر می دارد که زنان در مورد سرنوشت جامعه ی خود بیشتر احساس مسوولیت کنند و حضور جدی تری در عرصه های تصمیم سازی و مدیریت داشته باشند؛ همان گونه که رییس جمهوری هم معتقد است که اگر به زنان که نیمی از جمعیت کشور هستند توجه نکنیم، شاهد رشد و توسعه واقعی در آن کشور نخواهیم بود.
 
*** لزوم گسترش فرهنگ تغییر نگاه جنسیتی
 
تبعیض جنسیتی و نادیده گرفتن حقوق زنان به عنوان نیمی از جمعیت جامعه یکی از مشکلاتی است که کشورهای در حال توسعه همچنان با آن دست به گریبان هستند و این فضا، لطمه های جبران ناپذیری به جامعه ی زنان وارد می کند.
 
رشد جامعه ی زنان تحصیل کرده و متخصص در همه عرصه ها و پیشی گرفتن آنان از مردان جامعه، بحث مدیریت زنان را بیش از پیش مطرح کرده است اما نگرش جنسیتی حاکم، مانع از بروز فرصت های مدیریتی لازم برای زنان شده و سبب شده کمتر مردانی از این که مدیر و ما فوقشان زن باشد احساس خوشایندی داشته باشند.
 
می توان گفت با تاکید بر این اصل که زنان می توانند از عهده ی هر کاری برآیند و اصلا قرار نیست در فعالیت های اقتصادی زنان جایگاه مردان را اشغال کنند، قدم ها به سوی کنار زدن نگاه های تبعیض آمیز جنسیتی برداشته می شود.
 
«فخرالسادات محتشمی پور» از فعالان حقوق زنان در ایران در گفت و گو با ایرنا، ورود زنان به حوزه ی حاکمیتی را گامی مثبت و قابل تقدیر از طرف دولت ارزیابی کرد، هر چند که از نظر وی انتظار می رفت این روند خیلی سریع و پرشتاب و با تاسیس وزارت زنان شروع شود.
 
از نگاه وی هر چند برخی استانداران نسبت به این مساله همت گماشته و حرکت مناسبی برای زمینه سازی حضور زنان در عرصه های حکومتی صورت گرفته، اما با توجه به این که هنوز این امر نهادینه نشده است و بر اساس سلایق و دیدگاه های فردی صورت می گیرد، نمی توان این پدیده را به تمام حوزه های زیرمجموعه ی دولت تعمیم داد.
 
محتشمی پور ایجاد فضای اعتمادسازی و دوری از نگاه جنسیتی را بهترین راه برای استفاده از نیروهای بالقوه یی که به بالفعل تبدیل نمی شوند دانست و گفت: انتظار داریم که اگر هم از طرف وزارت کشور استفاده ی هر چه بیشتر از نیروی زن به صورت دستورالعمل و بخشنامه به استاندارها ابلاغ نمی شود، در گردهمایی ها و نشست های دوره یی استاندارها نسبت به استفاده ی زنان فعال و کوشا در صحنه های مدیریتی توصیه بشود.
 
*** سیستان و بلوچستان پیشتاز در فرمانداری زنان
 
با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید، استان سیستان و بلوچستان به عنوان پهناورترین استان کشور که از لحاظ قومیتی و مذهبی تنوع زیادی دارد، در میان استان های پیشتاز برای میدان دادن به زنان قرار گرفت و برای نخستین بار در یک فاصله ی زمانی کوتاه، دو فرماندار از میان نوزده فرماندار این منطقه از میان زنان انتخاب شدند: معصومه پرندوار برای فرمانداری شهرستان هامون و حمیرا ریگی برای فرمانداری شهرستان قصرقند.
 
از دیگر انتصاب های صورت گرفته در این استان، می توان از «زهرا اربابی» معاون توسعه ی مدیریت و منابع انسانی استاندار سیستان و بلوچستان، متولد 1344 دانش آموخته رشته مدیریت بازرگانی در مقطع دکترا، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی زاهدان و عضو غیر موظف هیات مدیره ی سازمان منطقه آزاد تجاری و صنعتی چابهار و «سامیه بلوچ زهی» شهردار شهر سرباز نام برد.
 
محتشمی پور فعال حقوق زنان، استفاده از توانمندی زنان در بخش های مدیریتی و اقتصادی آن هم در استان سیستان و بلوچستان که به عنوان استان محروم در اذهان عمومی جا گرفته است را نگاه روشن و فراخ استانداران آن منطقه نسبت به این مساله ی اجتماعی عنوان کرد که می تواند در جامعه تشدید کننده ی این باور باشد که جنسیت ملاک نیست و آن نگاه مطلق گرایی که فکر می کرد زنان نمی توانند مدیریت کنند یا مردان چهره ی خوشایندی از مدیریت آنان ندارند، برچیده شود و این تصور که در کل امور و به خصوص بخش مدیریتی هم می شود به بانوان اعتماد کرد و از توانمندی آنان بهره برد جایگزین شود.
 
وی با تاکید بر این که بهترین مدیریت را زنان دارند، به تجربه های خود در وزارت کشور دوران اصلاحات اشاره کرد و گفت: من با تجربه یی که در وزارت کشور دارم به یاد می آورم که همیشه استانداران از مدیریت زنان ابراز رضایت می کردند و می گفتند که کم حاشیه ترین و کم برخوردترین مدیریت در مدیریت زنان بوده است.
 
*** تغییر بافت فرهنگی با حضور زنان
 
از نگاه محتشمی پور تاثیر مثبت حضور فعال زنان در حوزه های حاکمیتی آن هم در استان سیستان بلوچستان غیر قابل انکار است؛ چرا که در این استان تبعیض هایی وجود دارد که باعث شکایت گروهی از گروه دیگر می شود. حال انتخاب زنانی از قوم بلوچ که بر اساس همان تبعیض های موجود همواره از امکانات کمتری برخوردار بودند و در مدیریت ها مشارکت داده نمی شدند و در تصمیم گیری های محلی حضور کمرنگی داشتند، حسن انتخابی است که اعتماد مردم را جلب و از طرفی نگرش های منفی موجود را هم اصلاح می کند.
 
وی در ادامه شایسته سالاری را اولویت نخست دانست و گفت: انتخاب این بانوان کمک می کند که ساختارهای معیوبی که یک طرفه و جنسیتی مدیریت می شد، اصلاح شود و امیدواریم شاهد این باشیم که از توانمندی های زنان و مردان کشور استفاده شود. برای ما شایسته سالاری همچنان اولویت دارد و اعتقاد داریم که شایستگان فقط از یک جنس نیستند.
 
«ناصر کاشانی» نماینده ی اصولگرای زاهدان و عضوکمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی هم در گفت و گو با پژوهشگر ایرنا، درباره ی حضور فعال زنان در جامعه به عنوان نیمی از جمعیت کشور گفت: استفاده از زنان توانمند زمینه ساز فرهنگ سازی بیشتر خواهد بود.
 
وی در این باره افزود: نمی توان حضور بانوانی که نیمی از جامعه را تشکیل می دهند نادیده گرفت، بویژه بعد از انقلاب اسلامی که زنان حضور با عزت و با ارزشی در تمام عرصه های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی جامعه داشته اند. در این میان استان سیستان و بلوچستان هم به عنوان محروم ترین استان از توانمندی زنان استفاده کرد که این امر خود آزمونی برای نشان دادن توانمندی آنان در عرصه ی حاکمیتی است.
 
کاشانی با تاکید بر این که موافق این امر است و مخالفتی با فرماندار شدن خانم ها ندارد افزود: زنان در هر رده یی که می توانند توانمند باشند باید حضور داشته باشند. البته باید بیشتر از افراد توانمند و آگاهی استفاده شود که به عنوان «زن نمونه»، کارنامه ی خوبی هم از خود به جای بگذارند که این امر می تواند زمینه ساز حضور بیشتر خانم ها در عرصه ی سیاسی باشد.
 
وی در مورد قابلیت کاری این افراد گفت: افرادی که به این سمت رسیدند افرادی بودند که سابقه ی کار در وزارت کشور و بخشداری و سابقه ی مدیریت هم در شهرستان داشته اند و سلسله مراتب رسیدن به این پست را گذرانده اند و بدون برنامه و بر اساس سلیقه انتخاب نشده اند. شاید برای برخی از افراد، این انتخاب ها خوشایند نباشد اما ما معتقدیم که خانم ها علاوه بر وظیفه ی مادری و تربیت فرزندان می توانند در عرصه های مختلف و در شرایط مناسب حضور فعال داشته باشند.
 
*** سخن آخر
 
زنان ایرانی همواره نشان داده اند که برای اثبات توانمندی های خود در خانواده و جامعه از هیچ کوششی دریغ نمی کنند و انگیزه های بسیاری برای اثبات خود دارند. توانمندی زنان اما نیازمند فرصت ها و بسترهایی برای بروز است که سهم ناچیز زنان تحصیلکرده و کارآمد در پست های مدیریتی، نشان از فرصت محدود برای زنان و در نتیجه محرومیت جامعه از این ظرفیت بزرگ دارد.
 
انتصاب های تازه در دولت یازدهم که بر حضور زنان در عرصه اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی تاکید دارد می تواند نتیجه ی مهم و موثری در این زمینه داشته باشد و نقطه ی عطفی در این مسیر باشد.