بشکه های نفت و سعه صدر شهروندان اردبیل

 عصر ایران؛ سروش بامداد- شبکه تلویزیونی تازه تاسیس «نسیم» - که فعلا به صورت محدود و آزمایشی برنامه پخش می کند و با هدف ایجاد شادی و نشاط  در جامعه تعریف شده است - نیمروز جمعه 11 بهمن 1392 گزارشی از مرکز استان اردبیل پخش کرد که در آن گزارشگر تلویزیون، یک پرسش انحرافی را با افراد مختلف جامعه در میان می گذاشت تا با پاسخ های غالبا نادرست و نامربوط ، اسباب خنده خودشان و بینندگان تلویزیونی را فراهم سازد.

پرسش این بود که کشورهای نفت خیز و صادر کننده نفت مانند ایران و عراق وعربستان سعودی که روزانه 2 میلیون بشکه نفت خام یا بیشتر صادر می کنند این بشکه ها را بازپس می گیرند یا نه و خریداران با بشکه ها چه می کنند!

یکی پاسخ می داد نصف آنها را پس می دهند، دیگری می گفت با محصول بازمی گردانند، سومی  بشکه ها را یک بار مصرف می دانست و  چهارمی خاطره گرو یی بابت شیشه های نوشابه را یادآوری می کرد و  می گفت بابت بشکه ها گرویی می گیرند تا پس دهند و قس علی هذا. مجموعه ای از پاسخ های نادرست و عجیب و البته نهایتا چند  پاسخ  تقریبا درست و این که در حال حاضر مراد از یک بشکه در واقع 159 لیتر نفت است.( در برنامه البته 220 لیتر هم گفته شد).

این پرسش اگر در هر استان دیگری نیز فی البداهه مطرح می شد کمابیش همین نوع پاسخ ها را شاهد بودیم چرا که متاسفانه اطلاعات عمومی مردم ما تنها در حوزه های خاصی قابل قبول است و در بیشتر موارد چنین نیست و البته کمتر عادت داریم بگوییم «نمی دانم» و در هر باب نظری می دهیم و این ویژگی هم اردبیل و غیر اردبیل نمی شناسد و همه گیر است.

قلیلی بسیار می دانند و کثیری کاری به امور غیر روزمره ندارند و اتفاقا کار رسانه ها این است که در میانه قرار بگیرند و این ضعف را در وهله اول باید متوجه عملکرد رسانه ها دانست و نه ناآگاهی مردم. کافی بود در این همه سال در اخبار و گزارش ها و تحلیل ها توضیح داده می شد که منظور از یک بشکه نفت دقیقا چه میزان است تا جامعه اطلاعات مربوطه را کسب می کرد. هنوز هم گوینده و کارشناس توضیح نمی دهد که مثلا نفت برنت چیست و همه طوطی وار اصطلاحی را تکرار می کنند.

غرض از این چند سطر اما نه اشاره به این نکات که بیان نکته ای دیگر است. این که تعصبات قبلی رنگ باخته و با سعه صدر بیشتری برخورد می شود. خاصه این که گزارشگر از مردم پرسیده بود آیا مایل به پخش تصاویر خودشان در حال بیان پاسخ نادرست هستند یا نه و به قاعده موافق بوده اند که پخش شده است.

شاید اگر چند سال پیش چنین برنامه ای تولید می شد عده ای آن را توطئه می دانستند یا گزارشگر توبیخ می شد که چرا چنین تصویری از مردم یک شهر ارایه می شود  وشهروندانی هم به اعتراض در مقابل صدا و سیما تجمع می کردند و کار به مرکز می رسید حال آن که    اکنون می توان گفت در جاهای مختلف کشور نیز دیگرانی که این برنامه را می دیده اند نیز احتمالا همین پاسخ ها را می دادند و اساسا چرا باید همه بدانند که یک بشکه نفت دقیقا معادل چه اندازه است و مهم تر این که در پایان کسانی نیز پاسخ مثبت دادند که الزاما افراد تحصیل کرده ای  به نظر نمی رسیدند. شاید هم بی اطلاعی یکی از سرپرستان وزارت نفت از امور مربوط به نفت جای نگرانی از بی اطلاعی بی ضرر مردم عادی باقی نگذاشته و کسی نگران پاسخ نادرست نبود.

موضوع اما ساده بود. از یک شبکه تلویزیونی که قرار نیست جدی باشد یک برنامه مفرح با کمترین هزینه پخش شد، اطلاعات عمومی مردم آزموده شد و البته افزایش یافت، لبخندی هم بر لبان بینندگان نشست و تمام. آستانه تحمل را باید بالا ببریم, شوخی کنیم و نگران نباشیم که اگر چنین برنامه ای پخش شود مردمان دیگر شهرها که بیننده آن هستند گمان می کنند اردبیلی ها نمی دانند نفت را با بشکه صادر نمی کنند هر چند که بهتر این بود  از جاهای دیگر هم گزارش های مشابهی تهیه می شد چرا که در هر جای دیگری نیز چنین پرسشی بی مقدمه مطرح می شد نتیجه نمی توانست متفاوت باشد.

اتفاقا به بینندگان و دست کم این بیننده این احساس دست داد که پاسخ دهندگان چه افراد بلند نظری هستند که ولو از یک موضوع مطلع نبوده باشند   با این که بعدتر از جواب درست آگاه شده اند با پخش مصاحبه مخالفت نکرده اند. چرا که می دانیم شرط پخش این گونه برنامه ها موافقت مصاحبه شوندگان است.

 پاسخ دقیق به سوال مورد اشاره در این برنامه

طی بیش از 100 سالی که از اکتشاف و استخراج نفت می‌گذرد،‌ بحث انتقال آن به یکی از مهم‌ترین سرفصل‌های اقتصاد کشورها بدل شده است.

 متعارف‌ترین روش برای انتقال نفت، تزریق آنها به درون بشکه‌هایی بود که دارای حجمی از پیش تعیین‌شده بودند. این روش، هر چند محاسبه پول پرداختی توسط مشتری را  تسهیل می‌کرد اما به دلیل فلزی بودن بشکه‌های نفتی چالش وزن اضافی برای کشتی‌های نفت‌کش نیز مطرح می‌شد و هنوز هم در برخی نقاط مطرح است.

 به همین دلیل اکنون حجم انبوه ولی معینی از نفت خام را درون مخازن کشتی‌ها تزریق می‌کنند. با این حال همچنان این حجم میلیون لیتری در پالایشگاه مشتری بر حسب بشکه محاسبه می‌شود.  در داد و ستدهای بین‌المللی البته از استاندارد بشکه‌های 42 گالنی استفاده می‌شود. بشکه‌هایی که با محاسبه دقیق  158.9873 لیتر حجم دارند. دقتی که در همه مبادلات ممکن نمی‌شود. بنا بر این پاسخ کوتاه و صریح این است:  هر بشکه‌ نفت را معادل 159 لیتر در نظر می‌گیرند و وقتی می گوییم ایران روزانه یک میلیون بشکه نفت خام صادر می کند یعنی روزانه 159 میلیون لیتر به مخازن کشتی ها تزریق می شود تا به پالایشگاه های مورد نظر ببرند. این نفتکش ها اگر بشکه هم بیاورند باز همین شیوه اعمال می شود حتی اگر بشکه های 220 لیتری هم بیاورند  معیار امروز در محاسبه همان یک بشکه معادل 159 لیتر است. (از توضیحات تکمیلی کارشناسان نفتی یا بیان نکات تاریخی در این باره توسط کاربران استقبال می کنیم.)