قلب درگیری های یك ماه اخیر لبنان

   
 
بیروت - طی یك ماه اخیر اخبار زیادی از درگیری های گسترده در شمال لبنان به گوش می رسد اما سوال قابل توجه این است كه قلب این ناآرامی ها كجاست و به چه علت این منطقه دست خوش آغاز خشونت های گسترده ای شده كه تاكنون منجر به زخمی و كشته شدن بیش از 300 شهروند لبنانی شده است.
به گزارش ایرنا از بیروت، مناطق 'جبل محسن' و ' باب التبانه' طرابلس واقع در شمال لبنان به عنوان طایفی و حساس ترین مناطق این كشور، این روزها شاهد بروز درگیری‌های مسلحانه میان گروههای طرفدار نظام سوریه از یك سو و گروههای حامی جریان های سلفی تابع عربستان و مخالف نظام سوریه از سوی دیگر هستند.

** تصاویر بشار اسد و ملك عبدالله

دو محله نزدیك به هم كه در یكی تصاویر بشار اسد و سیدحسن نصرالله به اهتزاز درآمده و در دیگری تنها چند متر آن طرف تر تصاویر ملك عبدالله و سعد حریری به چشم می خورد اما وجه اشتراك هر دو محله، فقر بی حد و حصری است كه از در و دیوار این مناطق بالا می رود.

شعله این درگیری های با بازداشت 'شادی ملوی' رهبر جریان های سلفی طرابلس به اتهام همكاری با شبكه تروریستی القاعده روشن شد. با ادامه بازداشت مولوی، صحنه درگیری های به سوی بیروت پایتخت لبنان نیز سرایت كرد و در اثر وخیم شدن اوضاع امنیتی، دولت با هدف تأمین امنیت و بازگشت آرامش به طرابلس و بیروت، مجبور شد شادی مولوی را آزاد كند.

هفته گذشته درگیری های مسلحانه در طرابلس از سرگرفته شد و بار دیگر ثبات و آرامش این شهر، بعد از وقفه چند هفته ای بار دیگر بهم خورد.

** ریشه درگیری ها چیست؟

كسانی كه بیش و كم، روند حوادث امنیتی طرابلس را دنبال می كنند به خوبی آگاه دارند كه اكثر درگیری های طایفی طرابلس ریشه در مواضع گروههای سیاسی كشور دارد و اكثر این درگیری ها در منطقه طایفه علویان طرابلس از یك سو و منطقه طرفداران جریان های سلفی مورد طرفدار عربستان از سوی دیگر رخ می دهد.

همزمان با بروز تغییرات سیاسی یا امنیتی در لبنان یا خارج آن، این مناطق هر از گاهی شاهد بروز درگیری های مسلحانه میان گروههای طایفه علوی طرفدار نظام 'بشار اسد'رییس جمهور سوریه و جریان های دیگر با گرایش های مختلف سلفی و تكفیری حمایت شده از سوی عربستان است.

نگاهی سریع به تاریخ حوادث لبنان، نشان می دهد كه ریشه بروز درگیری های مسلحانه در شهر طرابلس برخلاف آنچه گفته شده به زمان شروع بحران سوریه یا جریانات درگیری مسلحانه سال 2008میلادی یا حتی اختلافات ایجاد شده بعد از ترور 'رفیق حریری' نخست وزیر اسبق در سال 2005 میلادی مربوط نمی شود بلكه علت این درگیری ها طی سی و هفت سال گذشته، تنها به بروز تغییرات و تحولات سیاسی و اتخاذ مواضع گروههای لبنانی در سطح داخلی و خارجی مربوط می شود.

** ایجاد كشورهای كوچك تحت سیطره آمریكا

به نظر بسیاری از اهالی طرابلس، درگیری های طرابلس ریشه در جنگ های داخلی لبنان در سال 1975 میلادی و سفر 'هنری كسینجر' وزیر خارجه وقت آمریكا به لبنان با هدف تغییر ساختار جغرافیای این كشور و ایجاد كشورهای كوچك تحت سیطره آمریكا دارد.

بعد از پایان جنگ های داخلی لبنان، كلیه گذرگاههای نظامی این كشور از میان برداشته شده اند و فقط گذرگاهی كه میان منطقه جبل محسن و باب التبانه كه از فقیرترین مناطق طرابلس به شمار می آیند، باقی ماند.

خیابان سوریه این دو منطقه را از هم جدا می كند و این مناطق، به عنوان مناطق حساس و حادثه خیز لبنان به نوعی بستر را برای سودجویان سیاسی فراهم كرده تا آنها با دامن زدن به آتش فتنه میان ساكنان این مناطق، به نوعی به دنبال تأمین اهداف و منابع شخصی حتی به قیمت جان شهروندان طرابلسی باشند.

عده اندكی از ناظران با اشاره به بافت اجتماعی لبنان و به ویژه دو منطقه سنی نشین باب التبانه و علوی نشین جبل محسن در شمال لبنان و سابقه درگیری میان اهالی این دو منطقه، ناآرامی های اخیر را بخشی از این تنش ها می دانند كه هر از گاهی رخ می دهد و با دخالت ارتش لبنان پایان می یابد.

بسیاری از ناظران هم معتقدند هدف اصلی از این درگیری ها لبنان نیست بلكه این اقدام پوششی برای هدف بالاتر و آن یكسره كردن تحولات سوریه و بلكه فراتر از آن است.

این عده از ناظران اساسا هدف از ایجاد بحران در سوریه را اجرای توطئه حساب شده غرب با بهره گیری از ایادی عرب آن برای تغییر ساختار سیاسی و شاید هم جغرافیایی چند كشور منطقه می دانند.

** تركیب سلفی نشسن طرابلس همواره آماده اشتعال

از سوی دیگر طرابلس بعد از آغاز تنش ها در سوریه، به دلیل تركیب جمعیت سلفی نشین آن همواره محل رشد و فعالیت جریانهای افراطی بوده و می توان گفت كه با نگاهی به شرایط خاص اجتماعی، اقتصادی شهر طرابلس، بروز حوادث امنیتی اخیر در این شهر تا حدود زیادی قابل پیش بینی بود.

با توجه به اوضاع نابسامان اقتصادی، اجتماعی شهر طرابلس و بروز پدیده هایی مانند مرگ و میر كودكان، بی سوادی، افت تحصیلی و بروز فقر شدید در میان خانواده های طرابلس و نبود مؤسسات اجتماعی، حمایتی دولت، وقوع حوادث امنیتی اخیر در این شهر تا حدود زیادی قابل فهم است.

به عبارت دیگر آنچه امروز در طرابلس اتفاق می افتد، بی ارتباط با شرایط ناگوار و مزمن اقتصادی و اجتماعی این شهر نیست.

** جنگ فقرا

شهر طرابلس كه به پایتخت 'شمال لبنان' معروف است، از مناطق محروم لبنان به شمار می آیند و مناطقی مانند 'المنیه'، 'ضینه'، 'عكار'، از جمله مناطق فقیر نشین این استان هستند كه همواره دست خوش تحولات سیاسی و امنیتی نیز بوده اند.

علت بروز تشنج های سیاسی در این منطقه را نمی توان زمان و شرایط فعلی منطقه دانست بلكه عامل این ناآرامی ها را باید در نتیجه اعمال سیاست های نادرست اقتصادی و اجتماعی دولت های متوالی لبنان كه ساكنان این منطقه را در حاشیه قرار داده اند جستجو كرد.

شهر طرابلس لبنان از مدت‌ها پیش مورد بی لطفی دولت و مسئولان سابق و حال آن قرار گرفته و طبق تحقیقات مؤسسه مركزی آمار لبنان، این شهر از لحاظ امكانات شهری، اجتماعی، تجاری، بازرگانی در فقر به سر می برد.

به عنوان مثال این شهر تنها دارای 17 مؤسسه تجاری، بانكی و بازرگانی است؛ در حالی كه استان های 'جبل لبنان' و' بیروت' به ترتیب دارای 73 و 72 مؤسسه بازرگانی هستند.

بر طبق آمار این مركز، سهم طرابلس از بخش بانكی دولت و بخش های خصوصی تنها دو درصد است در حالی‌كه این سهم در بیروت و مناطق پیرامون آن به 83درصد می رسد.

مركز آمار لبنان اعلام كرده كه با توجه به سطح آمار بالای بیكاری در شهر طرابلس، ایجاد فرصت های شغلی برای جوانان این منطقه به صفر رسیده است.

** بالاترین درصد فقر

وزارت امور اجتماعی لبنان و سازمان رشد و توسعه سازمان ملل نیز در تحقیقات خود اعلام كرده اند كه استان طرابلس در شمال لبنان، دارای بالاترین درصد فقر در مقایسه با سایر مناطق لبنان است فقر در این منطقه به سی درصد می رسد.

شهر طرابلس در مقایسه با شهرهای دیگر لبنان، به ترتیب در بخش های آموزش ( 47% خانواده ها محروم از آموزش)، بهداشت( 2،46 از خانواده ها محروم از امكانات بهداشتی) در مرتبه اول فقر قرار دارد.

این شهر نیز از لحاظ مسكن و شرایط اقتصادی خانواده ها، برق، آب و شبكه های بهداشتی در مرتبه دوم فقر قرار دارد.

طبق تحققات مؤسسه آمار لبنان،70 درصد از مردم طرابلس در فقر به سر می برند و این مقدار در مقایسه با دیگر مناطق این كشور، از بالاترین نقاط لبنان است.

طبق این آمارها، بیش از 67 درصد از ساكنان مناطق 'جبل محسن' و 'باب التبانه' (دو نقطه اصلی درگیری های اخیر) زیر خط فقر مطلق زندگی می كنند و 33 درصد از ساكنان این مناطق زیر خط فقر نسبی به سر می برند و نیمی از ساكنان این مناطق دارای حقوق كمتر از 430 دلار در ماه هستند. 82 درصد از آنها هم كمتر از 530 دلار در ماه حقوق دریافت می كنند.

'كمال حمدان' رییس مركز پژوهش‌ها در طرابلس در باره شرایط ناگوار اجتماعی، اقتصادی این شهر چنین می گوید: استان شمال لبنان و به طور كلی شهر طرابلس از مشكلات و معضلات اقتصادی، اجتماعی زیادی رنج می برد و سطح فقر در سالیان اخیر در این مناطق به بالاترین میزان خود رسیده است.