تشخيص سرطان خون در كمتر از 20 دقيقه

محققان دانشگاه صنعتي اصفهان موفق به طراحي و ساخت بيوسنسور DNA سرطان خون بر پايه نانوذرات اصلاح شده طلا شدند كه مي‌تـواند در كمتر از 20 دقيقه بر اساس توالي خاص ژن عامل سرطان خون اين بيماري را شناسايي كند.

دكتر علي‌اصغرانصافي، استاد دانشكده شيمي دانشگاه صنعتي اصفهان و برگزيده گروه علوم پايه هفدهمين جشنواره تحقيقاتي علوم پزشكي رازي در گفت‌وگو با ايسنا، اظهار كرد: سرطان مزمن خون باعث افزايش گلبول‌هاي سفيد خون در مغز استخوان مي‌شود. سلول‌هاي سرطاني از مغز استخوان به خون راه يافته و غدد لنفاوي و ديگر ارگان‌ها نظير جگر و طحال را تحت تاثير قرار مي‌دهد. همچنين سرطان مزمن خون باعث اضمحلال مغز استخوان شده و ميزان ايمني بدن را شديدا كاهش مي‌دهد.

وي با بيان اينكه تحقيقات متخصصان ژنتيك نشان مي‌دهد كه جهش ژني يكي از عوامل مهم سرطان مزمن خون است، تصريح كرد: از آنجا كه سنسورهاي DNA داراي انتخابگري و حساسيت بالا در تشخيص كيفي و كمي گونه‌هاي هدف هستند، ارائه روش‌هاي انتخابي بر پايه تشخيص DNA در تحقيقات علوم زيستي و تشخيص بيماري‌هاي ژنتيكي از اهميت بالايي برخوردار است.

عضو هيات علمي دانشكده شيمي دانشگاه صنعتي اصفهان در خصوص چگونگي روند تشخيص سرطان مزمن خون در بيوسنسور DNA گفت: در اين بيوسنسور، تك رشته‌اي از DNA عامل بيماري سرطان مزمن خون را جدا كرده و بر روي سطح نانوذرات طلا به عنوان بستر قرار داديم كه اين تك رشته DNA به سرعت مي‌تواند زوج خود را در نمونه‌ خون بيماران تشخيص دهد.

انصافي اضافه كرد: از آنجا كه DNA هميشه دو رشته‌يي است، هنگامي كه بتوان DNA گونه مورد شناسايي را به صورت تك رشته‌يي از يكديگر جدا كرد، در واقع يك سنسور حساس تشخيصي ساخته شده است چرا كه انتخابگري و حساسيت بسيار بالايي در تك رشته‌يي جدا شده وجود دارد كه فقط نسبت به رشته‌ جدا شده‌ خود حساسيت نشان داده وتنها با آن ممزوج مي‌شود.

وي با بيان اينكه تك رشته‌يي DNA سرطان مزمن خون كه بر بستر نانوذرات طلا قرار داده شده به محض برخورد با رشته‌ مشابه خود كه در نمونه آزمايشي بيماران وجود دارد تغيير رفتار مي‌دهد، خاطرنشان كرد: بيوسنسور طراحي شده داراي بستري بر پايه نانوذرات طلا است كه حاوي DNA تك رشته‌يي عامل بيماري سرطان مزمن خون است و از آنجا كه هيچ رشته‌اي از DNA همانند اثر انگشت به يكديگر شباهت ندارند هيچ گونه خطايي در تشخيص تك رشته يي عامل سرطان مزمن خون در نمونه‌هاي آزمايشي بيماران وجود نخواهد داشت.

استاد دانشكده شيمي دانشگاه صنعتي اصفهان با بيان اينكه ژن‌ها‌ي عامل بيماري سرطان خون غالبا در اثر جهش به وجود مي‌آيند، عنوان كرد: آلودگي هوا، ترس، نگراني، استرس و... مي‌تواند در بدن جهش ژني ايجاد كرده و سبب ابتلا به بيماري جديدي مانند سرطان مزمن خون شود اين در حالي است كه يكي از ويژگي‌هاي اين سنسور توانايي تشخيص و شناسايي بيماري در مراحل اوليه‌اي است كه اين جهش ژني ايجاد شده و غلظت آن در حدي نيست كه آزمايشگاه‌هاي تشخيص طبي توانايي تشخيص آن را داشته باشند.

وي در پايان در خصوص زمان پاسخگويي اين آزمايش، خاطرنشان كرد:‌از آنجا كه برخلاف ديگر روش‌هاي تشخيص بيماري در اين روش هيچ گونه عمليات خاصي بر روي خون صورت نمي‌گيرد با بيوسنسور DNA مي‌توان در مدت حدود 20 دقيقه، وجود و يا عدم وجود سرطان مزمن خون در بيماران را تشخيص داد.

گفتني ‌است، دكترتقي خيام‌نيا، عضو هيأت علمي دانشكده شيمي و دكتر حميد رحماني، عضو هيأت علمي گروه بيوتكنولوژي دانشكده كشاورزي دانشگاه صنعتي اصفهان در اين طرح همكاري داشته‌اند.