نقدی بر فیلم "مرگ بر غرور"

عصر ایران ورزشی، هومان دوراندیش - اخیراً فیلم – کتابی با عنوان " مرگ بر غرور " روانه بازار شده که ظاهراً متضمن بررسی زندگی حرفه ای خوزه مورینیو است. فیلم، چنانکه در تیتراژ آغازین آن دیده می شود، کاری از حسن اکرمی است اما بر روی سی دی و جلد کتاب " مرگ بر غرور " نوشته شده است: اثری از جهان مخلصیان و حسن اکرمی. مخاطب تیزبین این اثر، از همین ناهماهنگی می تواند دریابد که با کاری آشفته مواجه است.

سازندگان فیلم در صدد بوده اند که زندگی ورزشی و نیز شخصیت خوزه مورینیو را برای بیننده اثر خویش واکاوی کنند و به همین دلیل عنوان " مرگ بر غرور " را برای فیلم خود برگزیده اند. اما " مرگ بر غرور "، نامی کاملاً بی ارتباط به محتوای این فیلم است. در طول فیلم تصاویری از بازی های چلسی و اینترمیلان در چند سال اخیر و واکنش های خوزه مورینیو در کنار زمین و نیز مصاحبه های مطبوعاتی وی مشاهده می شود. همین و بس.

 معلوم نیست که سازندگان این اثر، بر چه اساس و با توجه به کدام قسمت فیلمشان، نام فیلم را " مرگ بر غرور " گذاشته اند. در طول فیلم، کوچکترین تحلیل اخلاقی یا روانکاوانه ای از شخصیت و منش مورینیو به عمل نمی آید که بگوییم سازندگان فیلم، بر این اساس نام مذکور را برای فیلمشان برگزیده اند. ظاهراً تنها دلیل این نامگذاری، نظر منفی سازندگان فیلم نسبت به مورینیو بوده است.

اما از این نکته که بگذریم، در باب محتوای فیلم باید گفت که این فیلم به طور کلی از آشفتگی مفرط رنج می برد. حسن اکرمی فیلم خودش را با پخش تصاویر ورود مورینیو به چلسی آغاز می کند. کمی پس از آن تصاویری از بازی چلسی – لیورپول در نیمه نهایی لیگ قهرمانان اروپا ( 2005 ) پخش می شود.

در بررسی عملکرد مورینیو در چلسی، کوچکترین اشاره ای به قهرمانی چلسی با مربیگری مورینیو، بعد از نزدیک به پنجاه سال، نمی شود و دو قهرمانی پیاپی چلسی مورینیو در لیگ برتر انگلستان در سال های 2005 و 2006 نیز در فیلم به کلی فراموش می شود. در این باره، کوچکترین تصویر و تحلیلی در فیلم به چشم نمی خورد.

در واقع تدوین بی منطق، بلای جان فیلم " مرگ بر غرور ش" شده است. هنگام پخش تصاویر بازی های چلسی، قهرمانی این تیم در لیگ برتر سال های 2005 و 2006 فراموش می شود و ناگهان به قهرمانی چلسی در جام حذفی سال 2007 می رسیم.

از دیگر نکات فراموش شده در بررسی دوران حضور مورینیو در چلسی، چالش مورینیو و الکس فرگوسن است. سازندگان فیلم، که فیلم خود را در مذمت غرور مورینیو نامگذاری کرده اند، می توانستند با مروری بر ادبیات مورینیو در قبال الکس فرگوسن، به بهترین نحو ممکن غرور مورینیو را نمایش داده و نقد کنند. اما آنها از این بخش جذاب حضور مورینیو در انگلستان صرفنظر کرده اند.

تدوین بی منطق فیلم، مانع از شناخت درست بیننده از سیر زندگی ورزشی مورینیو می شود. مثلاً بعد از مشاهده تصاویر دیدار چلسی – لیورپول در نیمه نهایی لیگ قهرمانان اروپا در سال 2005، ناگهان با تصاویر بازی اینتر – بارسلونا در سال 2010 ( لیگ قهرمانان اروپا ) مواجه می شویم. بعد ناگهان مورینیو را در مصاحبه مطبوعاتی پیش از بازی چلسی – بارسلونا در لیگ قهرمانان اروپا در سال 2006  می بینیم. پس از آن، خداحافظی مورینیو از اینترمیلان را می بینیم و سپس تصاویری از دیدار لیورپول – چلسی در نیمه نهایی لیگ قهرمانان اروپا در سال 2006 را مشاهده می کنیم و سرانجام با تصاویر قهرمانی اینترمیلان در سری آ  و لیگ قهرمانان اروپا مواجه می شویم. در حالی که منطقاً خداحافظی مورینیو از اینترمیلان، می بایست بعد از قهرمانی اینتر در سری آ و لیگ قهرمانان اروپا نمایش داده می شد.

این جهش های بی منطق و گیج کننده، موجب شده است که فیلم " مرگ بر غرور " چیزی بیشتر از مشتی تصویر سر هم بندی شده نباشد. در واقع ما در این جا نه به یک " فیلم " بلکه با تصاویری پراکنده مواجهیم که از این ور و آن ور جمع آوری شده اند. آشفتگی فیلم تا گاه این گمانه را به ذهن متبادر می کند که سازندگان فیلم، هر تصویری که از مورینیو بدست آورده اند، در فیلم خود قرار داده اند.

 اینکه از قهرمانی های چلسی در لیگ برتر انگلستان و یا از مصاحبه مطبوعاتی مورینیو بعد از قهرمانی اینتر در لیگ قهرمانان اروپا در این فیلم خبری نیست، احتمالاً نه ناشی از کنار گذاشته شدن این تصاویر از سوی سازندگان فیلم بر مبنای ملاحظه ای خاص، بلکه ناشی از عدم دسترسی سازندگان فیلم به این تصاویر بوده است.

از دیگر انتقادات وارد بر این فیلم این است که ما مصاحبه مطبوعاتی مورینیو بعد از حذف بارسلونا توسط اینترمیلان در نیمه نهایی لیگ قهرمانان اروپا را می بینیم، ولی کوچکترین تصویری از این جدال حساس نمی بینیم؛ در حالی که در آغاز فیلم، گلباران شدن لیورپول توسط چلسی در فوتبال انگلستان را دیده ایم.

دیگر نقطه ضعف فاحش این فیلم، زیرنویس ضعیف فیلم است.  حرفهای مورینیو به شکلی کاملاً دم دستی و تحت اللفظی ترجمه شده اند و سازندگان فیلم حتی این زحمت را به خود نداده اند که این جملات ضعیف ( از حیث انشایی و نوشتاری ) را لااقل یک بار ویراستاری کنند.

تبلیغ سی دی و کتاب " مرگ بر غرور " در لابلای صحنه های فیلم نیز نه تنها نقطه قوت فیلم محسوب نیم شود بلکه عملاً به نوعی ضد تبلیغ بدل شده است.

 " مرگ بر غرور "، چنانکه گفتیم، نه یک فیلم مستند بلکه صرفاً مشتی تصاویر سر هم بندی شده و بی منطق است. سازندگان فیلم نیز علیرغم اینکه با این اثر خود کسب و کاری برای خود به راه انداخته اند و در واقع به نوعی نان شهرت مورینیو را می خورند، ولی با برگزیدن نامی بی ربط برای فیلم، نفرت خود را نیز نثار نان آورشان کرده اند!