صالحی: ترکیه عجله نکند/ حاضریم فورا به قاهره دیپلمات بفرستیم

رييس دستگاه ديپلماسي كشورمان در مدت حضور در نيويورك گفت‌وگويي با كاوه افراسيابي درباره تحولات اخير برنامه‌ي هسته‌يي ايران، مسائل تركيه، سوريه، عربستان و اولويت‌هاي اصلي سياست خارجي تهران انجام داد كه در روزنامه‌ي آسياتايمز منتشر شد.

به گزارش ايسنا، علي‌اكبر صالحي ـ وزير امور خارجه‌ي ايران ـ در اين گفت‌وگو درباره ديدارش با كاترين اشتون ـ رييس سياست خارجي اتحاديه اروپا ـ اظهار كرد: اين دومين ديدار ما بود. البته در هشت ماه گذشته از زماني كه من مسووليت وزارت امور خارجه را بر عهده گرفتم چند تماس تلفني با يكديگر داشته‌ايم.


وي افزود: بخش عمده مكالمه‌ي ما متمركز بر مساله‌ي هسته‌يي و تمايل متقابل هر دو طرف براي گفت‌وگوهاي بيش‌تر "1+5" بود.

صالحي ادامه داد: اشتون گفت كه به نامه‌ي (سعيد) جليلي (دبير شوراي عالي امنيت ملي ايران) به زودي پاسخ خواهد داد؛ زيرا اشتون پيش‌تر نامه‌اي را براي جليلي فرستاد كه جليلي به آن پاسخ داد.


وزير امور خارجه ادامه داد: از نظر ما هيچ مشكلي وجود ندارد. ما به فعاليت‌هاي هسته‌يي‌مان و اجراي تعهدات‌مان در چارچوب ان‌.پي.‌تي (پيمان منع اشاعه تسليحات هسته‌يي) ادامه خواهيم داد.

او افزود: ما بارها گفته‌ايم كه درباره حقوق‌مان در چارچوب ان.‌پي.‌تي حساس هستيم و به تعهدات‌مان عمل مي‌كنيم.

صالحي اظهار كرد: من بار ديگر تاكيد كردم كه ايران به هيچ وجه تمايلي به وارد آمدن خدشه به ان.‌پي.‌تي كه موجب اشاعه‌ي تسليحات هسته‌يي مي‌شود، ندارد و در عين حال تاكيد مي‌كند كه بين تعهدات مربوط به منع اشاعه و خلع سلاح در ان.‌پي.‌تي توازن وجود ندارد و دولت‌هاي دارنده تسليحات هسته‌يي بيش‌تر نگران اولي هستند تا دومي.


وزير امور خارجه‌ي ايران افزود: من گفتم كه فعاليت‌هاي ما صلح‌آميز است و نگراني‌هاي شما مربوط به نيات ماست و با اين وجود هيچ ماده‌اي در كنوانسيون‌هاي بين‌المللي درباره نيات وجود ندارد. در عين حال اگر به اين نتيجه برسيم كه كم‌اعتمادي دوجانبه وجود دارد، آماده‌ايم هرگونه تلاش را براي احياي اعتماد متقابل انجام دهيم و اگر نگراني خاصي باشد بايد در گفت‌وگوها به آن پرداخته شود تا در هر دو طرف حل شود؛ زيرا ما نگراني‌هاي خود را درباره طرف ديگر داريم. بايد به دنبال راه حل‌هاي خلاقانه به جاي تعيين شرايطي باشيم كه راه جايي نمي‌برد.


وزير امور خارجه‌ي ايران ادامه داد: روسيه يك پيشنهاد "گام به گام" را مطرح كرده است و ما از آن استقبال كرده‌ايم، روح اين ابتكار را پذيرفته و آن را تحسين كرده‌ايم. با اين حال جزييات خاص نيازمند مذاكراتي خاص يا كارشناسانه است.

وي هم‌چنين اظهار كرد: اشتون گفت كه از پيشنهاد روسيه آگاه است و توصيه‌ي وي اين بود كه ايران و روسيه درباره‌ي اين موضوع با يكديگر همكاري كنند. از طرف ديگر روس‌ها گفته‌اند كه با برخي كشورهاي "1+5" هماهنگي كرده‌اند اما براي مذاكرات بيش‌تر به زمان نياز دارند.


وزير امور خارجه‌ي ايران گفت: اين چكيده گفت‌وگوي من با اشتون بود كه در كل مثبت بوده از زمان تماس ابتدايي ما در ژنو تا كنون، گام‌هاي مثبتي بر مبناي تفاهم بهبود يافته برداشته شده است.

او افزود: براي اولين‌بار، مقامات سازمان انرژي اتمي ايران به معاون مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي اجازه دادند از نيروگاه آب سنگين (اراك) و مركز تحقيقات سانتريفيوژهاي پيشرفته بازرسي كنند كه اين بي‌سابقه بوده است. هيچ كشوري اجازه بازرسي از مراكز تحقيقاتي‌اش درباره‌ي تجهيزات پيشرفته را نمي‌دهد، با اين حال اين كار به عنوان نشان حسن نيت و شفافيت ما انجام گرفته است.


وزير امور خارجه‌ي ايران در پاسخ به اين سوال كه آيا اين خبر درست است كه ايران از يوكيا آمانو ـ مديركل آژانس ـ براي سفر به اين كشور و بازرسي از تاسيسات هسته‌يي‌اش دعوت كرده اما آمانو پيش‌شرط‌هايي براي اين سفر مطرح كرده است و اين‌كه وضعيت اين دعوت چگونه است؟ گفت: يك دعوت‌نامه از جانب (فريدون) عباسي ـ رييس سازمان انرژي اتمي ايران ـ براي آمانو ارسال شد اما دعوت نمي‌تواند با پيش‌شرط پاسخ داده شود و اگر آمانو مايل به ديدن از ايران باشد، اين دعوت هم‌چنان پابرجاست. ايران به عنوان عضو مسوول و فعال آژانس انتظار دارد كه رييس آژانس مانند مديركل‌هاي پيشين، از دولت‌هاي عضو به‌ويژه آن‌هايي كه فعاليت‌هاي هسته‌يي صلح‌آميز دارند، ديدن كند.

وي افزود: توصيه‌ي ما به آمانو اين است كه اين دعوت را بپذيرد اما البته اين به خودش بستگي دارد.

نماينده‌ي پيشين ايران در آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در پاسخ به اين سوال كه محمود احمدي‌نژاد ـ رييس‌جمهور ايران ـ در سفر به سازمان ملل عنوان كرد كه ايران تمايل دارد در صورتي كه سوخت هسته‌يي رآكتور تحقيقاتي تهران را از خارج دريافت كند، فعاليت‌هاي مربوط به غني‌سازي 20 درصدي اورانيوم را تعليق كند، آيا اين به معناي آن است كه ايده تبادل سوخت هسته‌يي بار ديگر روي ميز قرار دارد؟ گفت: ببينيد وقتي مساله‌ي تبادل سوخت حدود سه سال قبل مطرح شد، با تقاضاي ما براي كمك آژانس در تامين سوخت رآكتور تهران آغاز شد، درست مانند 25 سال قبل كه ما از طريق آژانس از آرژانتين درخواست كرديم. اين بار آمريكايي‌ها و روس‌ها يك گزارش مشترك را ارايه كردند كه بر اساس آن آماده بودند اين سوخت را به ما بدهند اما تحت شرايطي خاص.

او ادامه داد: خوب، ما ابتدا كمي متعجب شديم؛ زيرا تامين سوخت يك مساله‌ي تجاري است كه از طريق كانال‌هاي حقوقي و گمركي انجام مي‌گيرد. چرا بايد تحت يك سري پيش‌شرط انجام گيرد؟

وزير امور خارجه‌ي ايران در ادامه‌ي سخنانش اظهار كرد: اين موضوع تا بيانيه تهران (در سال 2010) كه بر مبناي نامه‌ي اوباما (رييس‌جمهور آمريكا) به رييس‌جمهور برزيل و نخست‌وزير تركيه انجام گرفت، ادامه داشت. اوباما از آن‌ها خواسته بود ايران را به پذيرش تبادل سوخت متقاعد كنند. يعني 110 كيلوگرم اورانيوم با غناي 20 درصد به ما بدهد و در عوض ما 1200 كيلو اورانيوم با غناي 5/3 درصد را به آن‌ها بدهيم و سپس وقتي هردو طرف تبادل سوخت را تضمين كردند ما بتوانيم آن 1200 كيلوگرم را بازيابيم.

وزير امور خارجه‌ي ايران ادامه داد: بعد (لوييس ايناسيو لولا داسيلوا) رييس‌جمهور برزيل، آن نامه را منتشر كرد. يادم هست كه لولا پيش از سفر به ايران در مسكو بود و يك كنفرانس خبري داشت.

به گفته‌ي او، رييس‌جمهور (دميتري مدودف) به او گفته بود كه از شانس30 درصدي براي موفقيت برخوردار است. آن‌ها موفق شدند و ما اعلام كرديم كه آماده‌ايم 1200 كيلوگرم اورانيوم غني شده را به تركيه بفرستيم تا در ايمني نگهداري شود تا زماني كه 120 كيلو در اختيار ما قرار گيرد؛ اما متعاقبا آمريكا با آن مخالفت كرد. بايد از آمريكايي‌ها پرسيد كه چرا.


صالحي افزود: امروز اوضاع اين‌گونه است كه ما بار ديگر آماده‌ايم تبادل سوخت را مطابق با آن‌چه رييس‌جمهور عنوان كرده است بررسي كنيم.

وزير امور خارجه‌ي ايران گفت: با اين حال زمان در حال گذر است و اين پيشنهاد ارزش خود را از دست مي‌دهد؛ زيرا ما خودمان سوخت هسته‌يي توليد مي‌كنيم و حتي توان تامين ديگر كشورها را داريم.

وي افزود: در ابتدا آن‌ها اين را باور نمي‌كردند و شك داشتند كه ما حتي بتوانيم اورانيوم (با غناي) 20 درصدي توليد كنيم. با اين حال در پي دستور رييس‌جمهور تكنسين‌هاي ما به سرعت اين كار را دنبال كردند. آن‌ها هنوز نمي‌توانند ما را باور كنند و ما را به بلوف زدن متهم كردند تا زماني كه گزارش آژانس بين‌المللي انرژي اتمي اين واقعيت را تاييد كرد.

صالحي افزود: سپس آن‌ها گفتند كه ما نمي‌توانيم صفحه (سوخت) هسته‌يي توليد كنيم و حدود يك سال و نيم بعد ما يك نمونه صفحه سوخت كه از اورانيوم نبود بلكه از مس بود را به آن‌ها نشان داديم. خوشبختانه ظرف چند ماه صفحه سوخت اورانيومي را توليد خواهيم كرد. وقتي اين كار انجام گيرد، تبادل سوخت ارزش خود را از دست خواهد داد.

وي در ادامه اظهار كرد: در حال حاضر ما قصد نداريم تمامي اورانيوم خود را تا 20 درصد غني‌سازي كنيم. ما به ميزان نياز رآكتور تحقيقاتي‌مان براي توليد ايزوتوپ‌ها آن را توليد خواهيم كرد. رييس‌جمهور اعلام كرده است كه اگر آن‌ها آن را براي ما فراهم كنند ما اين كار را متوقف خواهيم كرد.

وزير امور خارجه‌ي ايران در پاسخ به اين سوال كه با توجه به تحولات سريع پس از اعلاميه تهران نظير ناخرسندي ايران از برخي رفتارهاي تركيه در منطقه، آيا اين اعلاميه هنوز تا آن‌جايي كه به ايران مربوط مي‌شود ارزشمند است يا خير و اين‌كه آيا تركيه هم‌چنان به عنوان يك واسطه‌ي هسته‌يي قابل اعتماد است؟ گفت: مي‌خواهم از دو منظر پاسخ بدهم؛ يكي نظر شخصي و ديگري نظر وزير امور خارجه‌ي ايران. شخصا عقيده‌ي من اين است كه ايران و تركيه يكديگر را كامل مي‌كنند و به عنوان دو همسايه با روابطي بلندمدت بايد در صورت لزوم تلاش‌هايي براي نزديك‌تر شدن به هم در تمامي مسيرها در حد ممكن انجام دهند. اين نظر شخصي من است. از منظر سياست خارجي، ما عنوان كرده‌ايم كه اولويت سياست خارجي ما ايمن‌سازي مرزهاي ما و برقراري روابط مطلوب با همسايگان‌مان است. اين يعني اگر هرگونه مساله‌اي باشد ـ با برخي كشورها مساله‌ي آب، حوزه‌هاي مشترك نفت و گاز وجود دارد ـ ما آن را رها نخواهيم كرد و براي حل آن تلاش خواهيم كرد.


وزير امور خارجه‌ي ايران ادامه داد: به عنوان مثال، مسائل مرزهاي زميني و آبي با عراق، مربوط به توافق 1975 پيوسته پيش مي‌رود و ما در مراحل نهايي هستيم. يعني توافق 1975 بالاخره در حال محقق شدن است.


وي با بيان اين كه ما حدود 15 همسايه (زميني و آبي) داريم و اگر قرار باشد آن‌ها را اولويت‌بندي كنيم، تركيه و عربستان جايگاه ويژه‌اي دارند، افزود: تركيه كشوري قدرتمند و وارث اپراطوري عثماني است. به نام اسلام در برابر غرب ايستاده است و اكنون به عنوان يك قدرت منطقه‌يي ظاهر شده است. ما ضرورتا تركيه را يك مساله داراي اولويت در سياست خارجي در نظر مي‌گيريم مانند عربستان سعودي كه متولي مكه و يك قدرت اقتصادي مهم و عضو گروه 20 است. عربستان سعودي نقشي مهم را در جهان اسلام ايفا مي‌كند و در منطقه داراي نفوذ است. در نتيجه رابطه‌ي ما با عربستان درست مانند روابط‌مان با تركيه مهم است.

صالحي ادامه داد: ما تركيه را يك رقيب نمي‌بينيم. پيشرفت و رفاه تركيه، پيشرفت و رفاه ماست، امنيتش امنيت ماست. در واقع رفاه همه‌ي همسايگان به هم مرتبط است. به عبارت ديگر اين‌طور نيست كه اگر تركيه پيش برود ما پس برويم. مطمئنا اين‌طور نيست. برداشت و باور سياسي ما اين است كه از توسعه‌ي همسايگان‌مان در ابعاد اقتصادي، امنيتي، اجتماعي و فرهنگي سود مي‌بريم و مشكلات آن‌ها ممكن است بر ايران تاثير بگذارد. با توجه به اين‌كه ايران ميزبان بيش از سه ميليون پناهنده از كشورهاي اطراف است.


وزير امور خارجه‌ي ايران گفت: مي‌خواهم اين را اضافه كنم كه در حالي كه ما تركيه را يك دوست و شريك همكاري در نظر مي‌گيريم، طبيعي است كه ديدگاه‌هاي ما درباره مسائل بين‌المللي هميشه 100 درصد مطابقت ندارد. ما قطعا تمايل داريم همكاري را تقويت كنيم و موانع را كاهش دهيم. اين سياست پاسخ داده است و انعكاس آن مي‌تواند در بعد اقتصادي مشاهده شود.

او ادامه داد: روابط اقتصادي ما ممكن است به زودي به ميزان 15 ميليارد دلار در سال برسد كه رقمي قابل توجه است. سال گذشته اين رقم 10 ميليارد دلار بود. اگر به اين شكل ادامه دهيم، اين رقم به 30 ميليارد دلار ظرف چند سال آينده خواهد رسيد. وقتي روابط اقتصادي و وابستگي متقابل به چنين سطوحي برسد، سياستمداران بايد توجه كنند و اين روند اقتصادي را دنبال كنند.

صالحي اظهار كرد: مسائل سياسي نمي‌تواند مانع توسعه‌ي تماس‌هاي مردم و روابط ميان دو كشور شود. در واقع ما معتقديم كه نقشي كه تركيه در اعلاميه تهران ايفا كرد بسيار مهم بود؛ زيرا شايد براي اولين‌بار بود كه نشان داد يك مساله‌ي مهم بين‌المللي مي‌تواند با مداخله‌ي كشورهاي در حال توسعه حل شود.


وي افزود: شخصا بر اين باورم كه اين امر دليل مخالفت آمريكا و عقب‌نشيني‌اش از حمايت مقدماتي خود بود. اگر چنين چيزي موفق مي‌شد يك نقطه‌ي عطف در محاسبات جهاني و بين‌المللي بود و همان‌طور كه گفتم احساس من اين است كه آمريكايي‌ها و برخي ديگر كشورها كه چندين دهه است به عنوان متولي نظم جهاني اقدام كرده‌اند تمايل ندارند مسائل بين‌المللي توسط جهان در حال توسعه حل شود و مي‌خواهند خودشان چنين مسائلي را مديريت كنند.


وزير امور خارجه‌ي ايران در پاسخ به اين سوال كه "مشكلات سوريه تا چه حد مي‌تواند بر روابط تركيه ـ ايران تاثيرگذار باشد"؟ گفت: مسائل سوريه بر روابط دوجانبه ميان ايران و تركيه تاثيري نخواهد داشت. اين روابط مهم‌تر از آن است كه اجازه دهد مسائل بين‌المللي بر آن‌ها تاثير بگذارد. البته ما بارها گفته‌ايم كه تركيه و سوريه را اعضاي يك خانواده در نظر مي‌گيريم. پس ديگر اعضا بايد به حل آن كمك كنند. ما خودمان را از يكديگر جدا در نظر نمي‌گيريم. روابط ما با سوريه استراتژيك است. روابط ما با تركيه هم استراتژيك است و ما با يكديگر ارتباطي جاري داريم.


صالحي در پاسخ به اين سوال كه "برخي مقامات قضايي ايران تصميم تركيه براي پذيرش رادار ناتو را محكوم كردند و برخي كارشناسان آن را متناقض با امنيت ملي ايران مي‌دانند، ارزيابي شما چيست؟" اظهار كرد: ما به وضوح مخالفت‌هاي‌مان را به برادران ترك‌مان منتقل كرده‌ايم. ما هنوز نظر منابع رسمي ترك را درباره اين موضوع دريافت نكرده‌ايم و هم‌چنان هيچ اطلاعاتي نداريم كه نشان دهد تركيه 100 درصد چنين تصميمي را اتخاذ كرده است.

وي ادامه داد: ما اميدواريم كه اين مساله در سطح رسانه‌يي و مذاكرات مقدماتي باقي بماند. چند سال قبل در جمهوري چك قرار بود رويدادي مشابه صورت گيرد اما پس از بسياري فراز و فرودها چيزي اتفاق نيفتاد. در رابطه با تركيه هنوز هيچ بيانيه‌ي رسمي اعلام نشده است و همان‌طور كه گفتم بيش‌تر يك مساله‌ي رسانه‌يي بوده است.

وزير امور خارجه‌ي ايران گفت: البته ما از طريق رسانه‌ها گفته‌ايم كه اين كار هيچ توجيهي به‌ويژه در شرايط فعلي ندارد؛ زيرا پيامي غلط را ارسال مي‌كنيم و در مذاكرات‌مان با برادران ترك نظرمان را بيان كرده‌ايم.


وي در پاسخ به اين سوال كه آيا طرف ترك به نگراني‌هاي اعلام شده ايران حساسيتي نشان داده است؟ تصريح كرد: اين به يك موضوع داغ در داخل تركيه و ميان احزاب و گروه‌هاي سياسي تبديل شده است. من شما را به استدلال‌هاي احزاب تركيه ارجاع مي‌دهم كه برخي مي‌گويند اين تصميم با منافع كشورهاي مسلمان هم‌طراز نيست و برعكس مغاير با منافع كشورهاي مسلمان است. بايد اين را اضافه كنم كه من به همتايان ترك خود توصيه كرده‌ام كه از ديپلماسي عجولانه به نفع ديپلماسي صبورانه و محتاطانه حذر كنند.


او در پاسخ به اين سوال كه با توجه به روابط ايران با دولت جديد مصر، آيا به احياي روابط ديپلماتيك خوشبين هستيم و چه پروسه‌اي چنين هدفي را شامل مي‌شود؟ گفت: البته من خوشبين هستم و اگر مصر امروز اعلام كند كه قصد دارد روابط ديپلماتيك كامل را برقرار كند، من فورا يك ديپلمات را به قاهره مي‌فرستم. ما موقعيت مصر را درك مي‌كنيم.

صالحي ادامه داد: مصر كشوري بزرگ با تاريخي هزاران ساله است كه همواره مركز تفكر اسلامي بوده و هست. ما همواره روابط نزديكي با مصر داشته‌ايم به استثناي دو دهه گذشته كه در نتيجه پيمان كمپ‌ديويد اين روابط خدشه‌دار شد.

وي افزود: ما از پيشرفت و كرامت مصر حمايت مي‌كنيم. هم‌اكنون مردم مصر با ما درباره كمپ‌ديويد به اين معنا كه اين پيمان به نفع مصر نبود و اسراييل و غرب هرگز رفاه مصر را خواستار نبوده‌اند، هم‌نظر هستند.

صالحي گفت: توافقات كمپ‌ديويد حاكميت مصر بر صحراي سينا را فراهم نمي‌كند و از برخي جنبه‌ها مصر نمي‌تواند حاكميت ملي خود را در آن‌جا اعمال كند.

رييس ديپلمات‌هاي ايراني در پاسخ به اين سوال كه امروز اولويت‌هاي اصلي سياست خارجي ايران چيست؟ گفت: ما اولويت‌هاي مهم فراواني داريم. اول تا حدودي كشوري استثنايي هستيم؛ زيرا كشورهاي معدودي هستند كه همسايگان زيادي دارند. خوشبختانه، ما با 15 همسايه خود حداقل مشكلات را داريم. اولويت اول ما داشتن روابط خوب همسايگي با همه و حل هرگونه مشكلي است كه ممكن است در زمينه‌هايي مثل آب، مرزها يا حوزه‌هاي مشترك انرژي به وجود آيد.

وي افزود: اولويت دوم ما جهان اسلام است به اين معنا كه روابط با كشورهاي مسلمان جهان در حوزه‌هاي اقتصادي، بازرگاني، فرهنگي و غيره را تقويت كنيم.


صالحي ادامه داد: اولويت سوم ما رفع موانع در مسير توسعه روابط با اتحاديه اروپا است. ما بر اين باوريم كه هيچ دليلي ندارد كه روابطي سرد با اروپا داشته باشيم. ما روابطي عميق و قديمي با اروپا داريم.

وزير امور خارجه‌ي ايران گفت: بخش عمده‌اي از كارخانه‌هاي ما و مركزهاي فني و حرفه‌يي ما در گذشته از غرب آمده‌اند. ما مشتركات بسيار و اختلافاتي درباره برخي مسائل داريم. ما بايد بر مشتركات‌مان متمركز شويم و تلاش كنيم اختلافات‌مان را حل كنيم.


صالحي ادامه داد: متاسفانه ديدگاه اروپايي‌ها اشتباه است. آن‌ها بر اختلاف متمركز مي‌شوند و اين رويكرد حل مشكلات را دشوارتر مي‌كند. در ديدارم با چندين وزير امور خارجه، به آن‌ها گفتم كه بايد رويكردشان را تغيير دهند و سپس شاهد نتايجي ملموس در سياست‌شان در قبال ايران باشند.

وزير امور خارجه‌ي ايران در پايان اين مصاحبه گفت: در نهايت روابط ما با كشورهاي آسيايي با هند، چين، آسياي جنوبي و غيره به طور روزانه در حال بهبود است كه امري طبيعي است. اين كشورها در حال كسب پيشرفت‌هايي در زمينه‌ي اقتصادي و فن‌آوري هستند كه به آن‌ها اجازه مي‌دهد حوزه‌هاي توسعه روابط را تقويت كنند و ضرورتا با ملاحظه شرايط جاري، ما روابط‌مان با آن‌ها را توسعه داده‌ايم.