هزینه‌ای که ما می‌کنیم، بهره‌ای که دیگران می‌برند

مهر: سفر چندی پیش هیئت رسانه‌ای کویتی به ایران و دیدار با برخی مقامات ایرانی، قطعاً اتفاقی بوده که با برنامه‌ریزی و توجه به جوانب مختلف آن رخ داده، ولی بررسی هزینه‌هایی که بر ما تحمیل می‌شود و بهره‌ای که آنها می‌برند، یک ضرورت است.

کمتر از یک ماه پیش، هیئتی از اهالی رسانه‌ای کویت به ایران آمدند و چند روزی هم میهمان ما بودند که طی این سفر دیدارهایی با مقامات مختلف سیاسی و فرهنگی از محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور تا وزرای امور خارجه و فرهنگ و ارشاد اسلامی داشتند.

اینکه هیئتی رسانه‌ای از کشوری همسایه، میهمان ایران باشد، به ذات اتفاق بسیار خوب و برازنده نظام میهمان‌دوست جمهوری اسلامی است، ولی آنچه این اتفاق را نیازمند تحلیل و بررسی دوچندان می‌کند، حاشیه‌هایی است که از متن خارج شده است.

بخشی از سفر هیئت رسانه‌ای کویت که متشکل از بیش از 15 نفر از نمایندگان رسانه‌های این کشور با اکثریتی از مردان و اقلیتی از زنان بود، به دیدارهای صرفاً سیاسی با پرسش و پاسخ‌های سیاسی اختصاص داشت که در میان پرسش‌هایی که پرسیدند و مطالبی که در رسانه‌هایشان منتشر کردند، مساله دیدگاه رئیس‌جمهوری درباره سوریه و بشار اسد سر و صدای بیشتری به پا کرد؛ تا جایی که که تکذیبیه‌ و توضیحی از سوی دفتر ریاست‌جمهوری برای روشن شدن موضوع منتشر شد که در آن تبیین می‌کرد آنچه آنها در رسانه‌هایشان منتشر کردند، با آنچه احمدی‌نژاد گفته است مطابق نیست.

حال اینکه نسخه‌ای از این توضیحات و اصلاحات و تکذیبیه در اختیار رسانه‌های کویتی نیز قرار گرفته یا خیر؟ و آیا آنها اصلاً خود را ملزم به انتشار این توضیح می‌دانند یا نمی‌دانند؟ و آیا توضیح و تشریح ما را منتشر کردند یا نکردند؟ مسائلی است که تاکنون چندان شفاف نشده است و شاید چندان هم موضوع اصلی این مقال نباشد.

اینکه در دیدارهای این هیئت با مقامات سیاسی کشورمان در تهران و دیگر شهرها از جمله اصفهان چه گذشت و آیا اصلاً اهالی رسانه‌های ایرانی هم حضور داشتند یا نداشتند، سئوالی است که بهتر می‌بود تحلیلگران حوزه سیاسی رسانه‌های مطرح کرده و بدان پاسخ می‌دادند و در اینجا تنها به ذکر این نکته اکتفا می‌شود که گویا در کشور ما برای یک خبرنگار اگر می‌خواهد با رئیس‌جمهور کشورمان گفتگوی مفصل داشته باشد، داشتن یک شناسنامه که ثابت کند ملیتش ایرانی نیست و حداقل یک رگه‌اش به خارجی‌ها می‌خورد، از نان شب واجب‌تر است و مهم نیست برترین خبرنگار کاملاً ایرانی رسانه‌ها باشی (اجازه دهید مجزا کنم رسانه ملی و مجری‌هایش را که نقش خبرنگار را هم بازی می‌کنند) چون در هر حال از کریستین امانپور گرفته تا گمنام‌ترین خبرنگار دورترین کشور آسیایی و آفریقایی و آمریکایی و استرالیایی و اروپایی بر تو اولویت دارد.

از نکته‌ای که قرار بود بدان اکتفا شود که بگذریم، این هیئت رسانه‌ای کویتی دیداری هم با سیدمحمد حسینی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در دفتر وزیر داشت که از بخت خوش، سعادت حضور برای اینجانب نیز فراهم شد که البته این سعادت از چند جهت مضاعف بود؛ آن هم اینکه تعداد خبرنگاران ایرانی حاضر در جلسه از تعداد انگشتان یک دست هم تجاوز نمی‌کرد و جای  شما خالی ما چند نفر در برابر هیئت نزدیک به 20 نفره کویتی‌ چنان ابهتی داشتیم که کار به آنجا کشید که همه وقت جلسه 3 ساعته را بدان‌ها سپردیم و هرچه اینجانب تلاش کردم حداقل یک سئوال با آنها و یا وزیر خودمان مطرح کنم، این مجال فراهم نشد.

هیئت رسانه‌ای کویتی که سئوال‌هایشان اکثراً حول و حوش مسائل سیاسی، نظامی و اقتصادی بود، بیشتر به نقد سیاست‌های ایران می‌پرداختند و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی که از نامش پیداست مسئول بخش فرهنگی دولت است، سعی می‌کرد با متانت خاص خودش بدان‌ها پاسخ داده و بر مهرورزی ایرانی و سیاست‌های نظام تاکید کند. البته که وزیر فرهنگ را چه کار با پرونده هسته‌ای و اینکه آیا تجهیزات هسته‌ای بوشهر در برابر زلزله مقاوم است و یا اینکه چقدر کمک‌های ایران به حزب‌الله لبنان مبتنی بر سیاست مبارزه با آمریکا و اسرائیل است!

ما اهالی رسانه هر چیزی را ندانیم و هر کاری را بلد نباشیم، در شناخت همکاران خود دستی بر آتش داریم. هیئتی که آن روز آن سوی میز و رودرروی ما نشسته بود، نه صرفا یک خبرنویس و خبر بگیر، بلکه تحلیل‌گرانی بودند که اوضاع جهان، منطقه، کشورشان و به ویژه ایران را شناخته و هدفمند بررسی می‌کنند. آنها شاید نیامده بودند برای سئوال‌هایشان جواب پیدا کنند. سخنانشان چندان هم جنبه استفهامی نداشت، بلکه آمده بودند قضاوت‌هایشان و دیدگاه‌هایشان را به منظر نظر ما رسانده و بگویند که ما می‌دانیم اینگونه است که می‌‌گوییم.

در دیدار وزیر ارشاد ایران با این هیئت گرچه آن همکاران رسانه‌ای خارجی فرصت پیدا کردند حرف‌هایشان را بزنند و حتی به تذکر وزیر مبنی بر رسیدن به وقت اذان و نماز هم دقت نکرده و باز هم حرف‌هایشان را زدند، ولی هیچ فرصتی برای مباحثه اهالی رسانه حاضر در جلسه فراهم نشد و برای ما ـ‌ به عنوان خبرنگارانی که صرفاً برای نوشتن آنچه این و آن می‌گوید، آنجا نبودیم ـ جای سئوال دارد که حال آنها با خود چه می‌اندیشند که در جلسه‌ای رسانه‌ای حاضر می‌شوند که هیچ‌یک از نمایندگان رسانه‌های کشور میزبان سئوالی نمی‌پرسد و فقط آنها را تماشا می‌کنند!

اگر من جای یکی از آن خانم‌ها و آقایان بودم، حتماً این سئوال برایم پیش می‌آمد و شاید هم قضاوت می‌کردم که این چه خبرنگارانی هستند که هیچ سئوالی ندارند و در مواجهه با این تعداد از خبرنگاران یک کشور دیگر و در محضر وزیر فرهنگ کشورشان و پس از طرح این میزان مباحث کلیدی و حساس، باز هم سکوت کرده و فقط نگاه می‌کنند؟

ولی آنها چه می‌دانند که در ما شوق پرسیدن و مجادله بود، ولی گویا وقت برای ما خبرنگاران خودی نبود. اصلاً همه‌اش را می‌گذاریم به رسم میهمان‌نوازی که ما وقتمان را دادیم تا آنها بپرسند و ما نگاه کنیم، ولی تاکید این مساله به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی لازم است که نباید حضور خبرنگاران ایرانی در چنین جلساتی به گونه‌ای باشد که این فکر به ذهن متبادر شود که گویی ما کارمندان بخش روابط عمومی و امور بین‌الملل هستیم که نقشمان انتشار خبر آنها در رسانه‌هایمان است؛ بدون فرصت پرسیدن سئوال‌های اختصاصی خودمان.

به هر حال پیشنهاد می‌شود اگر در آینده قرار شد هیئتی رسانه‌ای از کشور دیگری به ایران بیاید و دیداری با وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی داشته باشد، اول اینکه آن برادران و خواهران توجیه شوند که در محضر یک مقام فرهنگی هستند، نه سیاسی و اگر اطلاعات فرهنگی‌شان کم است و یا سئوال فرهنگی ندارند، بهتر است به دیدار یک چهره فرهنگی نیایند و به همان دیدارهای سیاسی بسنده کنند.

از آنجا که از اول هم قرار نبود این مقال به درازا کشیده شود و صد البته مقرر هم نبود که رنجش خاطر عزیز هیچ‌یک از وزیران و وکیلان و دیگر مقامات سیاسی که به هر حال این سفر و دیدارها را تدارک دیده‌ بودند، را فراهم کنیم، اجازه بدهید در سطور پایانی این یادداشت، بار دیگر این سئوال‌ها را مطرح کنیم که راستی فلسفه دعوت از این هیئت چه بود؟ آیا آنها ابتدا ابراز تمایل کردند که به ایران بیایند؟ نحوه انتخاب و معرفی آن افراد چگونه بوده است؟ انتخاب مقامات ایرانی که این هیئت با آنها دیدار کردند، چگونه بوده است؟ آنها می‌خواستند از این سفر چه اهدافی را دنبال کنند و چه بهره‌هایی ‌ببرند. راستی ما از این میزبانی چه اندیشه‌ای داشتیم و چقدر از این اهداف محقق شد؟ به نظر شما آیا روابط فرهنگی ـ رسانه‌ای دو کشور پس از این سفر تقویت می‌شود؟

خبرگزاری مهر در تلاش است درباره سفر این هیئت رسانه‌ای به ایران با مسئولان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به گفتگو بنشیند.