اولتيماتوم مجلس به وزارت نفت: به کشورهای عربی باخته اید

روزنامه ملت ما - ساعاتي پس از آنكه حميدرضا كاتوزيان رييس كميسيون انرژي مجلس به انتقاد تند از عملكرد وزارت نفت درباره ميدان‌هاي نفتي و گازي مشترك پرداخت، سيد عماد حسيني سخنگوي اين كميسيون تاكيد كرد كه مجلس چند ماه به دولت و وزارت نفت فرصت داده است تا اين موضوع را با جديت بررسي كند.

كاتوزيان در گفت‌وگويي با «خانه ملت» با بيان اينكه صنعت نفت ايران در توسعه بيشتر ميدان‌هاي مشترك خود به كشورهاي عربي شريك در اين ميدان‌ها باخته است ، تصريح كرد: كشورهاي عربي همچون عربستان، امارات، قطر و عراق با همكاري شركت‌هاي خارجي با شتاب چشمگيري ميدان‌هاي مشترك نفتي خود را توسعه مي‌دهند.

ميدان مشترك ايران

ايران 13 ميدان مستقل و 6 ميدان مشترك از 35 ميدان هيدروكربوري خليج فارس يعني سهم قابل توجهي از منابع دريايي را به خود اختصاص داده است اما بر اساس گزارش‌هاي رسمي، كشورهاي عربي همسايه 9 برابر ايران از اين ميادين مشترك برداشت مي‌كنند. وجود 35 ميدان مشترك نفتي و گازي در دريا و خشكي با كشورهاي همسايه نشان‌دهنده وضع بحراني پروژه‌ها در ايران است.

ايران با كشورهاي همسايه يعني عراق، تركمنستان، كويت، عربستان، قطر، امارات و عمان داراي مخازن اشتراكي است. حداقل 16 مخزن مشترك بين ايران و كشورهاي حاشيه خليج فارس وجود دارد. مخازن مشترك خشكي ميان ايران با كشورهاي عراق و تركمنستان نيز وجود دارد. در طول مرز مشترك ايران و عراق پنج مخزن نفتي نفت‌شهر، دهلران، پايدار غرب، آزادگان و يادآوران وجود دارد.

در مرز مشترك ايران و تركمنستان نيز ميدان گازي گنبدلي قرار دارد. در چند ميدان مهم نفت و گاز، ايران با كشورهاي حاشيه خليج فارس مشترك است. ميدان گازي فوق عظيم پارس جنوبي كه در ادامه به ميدان شمال تبديل مي‌شود، با كشور قطر مشترك است. اين ميدان يكي از بزرگ‌ترين و مهم‌ترين ميادين گاز در دنيا است. درحالي كه كشور قطر از سال 1991 برداشت از اين مخازن را آغاز كرده و اكنون داراي 20 دستگاه دكل حفاري است، ايران تنها صاحب دو دكل در اين ميدان بسيار مهم و مشترك است و برداشت خود را يازده سال بعد از قطر آغاز كرده است.

انتقاد تند كاتوزيان

حميد‌رضا كاتوزيان در بخش‌هاي ديگري از مصاحبه خود ادامه داد: اين در حالي است كه مسوولان نفتي ايران بر اين باور هستند كه اين كشورها وطن و منابع خود را به كشورهاي ديگر مي‌فروشند؛ اما حقيقت اين است كه اين كشورهاي افزون بر فروش وطن و منابع خود، منابع نفتي ايران را هم مي‌فروشند. وي تاكيد كرد: صنعت نفت ايران اگر با مشاركت و سرمايه‌گذاري خارجي در ميدان‌هاي مشترك نفتي و گازي خود با كشورهاي همسايه بهره مي‌گرفت، بطور قطع وضع توسعه ميدان‌هاي مشترك ما بهتر از شرايط كنوني و به سود منافع ملي بود. رييس كميسيون انرژي مجلس يادآور شد: با ادامه اين شرايط، زماني كه صنعت نفت ايران بتواند يك قرارداد خوب براي توسعه ميدان‌هاي مشترك نفتي و گازي خود با شركت‌هاي خارجي امضا كند، اين ميدان‌ها به نيمه دوم عمر خود رسيده‌اند.

وي ادامه داد: اين در حالي است كه كشورهاي رقيب - يا به عبارتي شريك - در ميدان‌هاي مشترك، توسعه را بدون توجه به مسائل ما، با شتاب دنبال و ميدان را تخليه مي‌كنند، اين موضوع صنعت نفت ايران و منافع ملي ما را با مشكل روبرو مي‌كند. وي با انتقاد از وضع توسعه ميدان‌هاي مشترك نفتي و گازي افزود: تاكنون با وزير نفت مذاكره‌هايي داشته ايم؛ دكتر ميركاظمي هم معتقد است كه بايد به فرآيند توسعه ميدان‌هاي مشترك شتاب داد؛ اما كميسيون انرژي افزون بر هم‌سويي ديدگاه‌ها و نظرها، به كار عملياتي پرشتاب در اين بخش معتقد است.

به گفته وي، متاسفانه وضع توسعه ميدان‌هاي مشترك نفتي و گازي ايران با كشورهاي همسايه به گونه‌يي است كه مي‌توان اظهار كرد كه حتي اگر اين ميدان‌ها در چارچوب قراردادهاي «مشاركت در توليد» توسعه مي‌يافت هم بسيار بيش از اين، منافع ملي كشور را تامين مي‌كرد تا اينكه هيچ كاري نكنيم؛ البته انعقاد قراردادهاي مشاركت در توليد بر اساس قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران مجاز نيست و اين تنها نظريه‌يي براي نشان دادن اهميت توسعه ميدان‌هاي مشترك بود.

هشدار سخنگوي كميسيون انرژي به وزارت نفت

پس از اين اظهارات سيد عماد حسيني سخنگوي كميسيون انرژي مجلس به وضع ميادين مشترك انرژي اشاره كرده و گفت: «اگر در اين زمينه برنامه‌ريزي نشود نه تنها چشم‌انداز خوبي نخواهيم داشت بلكه شاهد هدر روي منابع غني انرژي در كشور به ضرر نسل آينده خواهيم بود. »

نماينده مردم قروه در مجلس با اشاره به برنامه پنجم توسعه گفت: «ما در برنامه پنجم توسعه در ماده 229 يك اعتبار ده درصدي را براي اولويت بخشي به اين طرح در اختيار دولت قرار داديم به اين ترتيب كه ده درصد از توليد نفت خام را به پارس جنوبي اختصاص داديم.» اين عضو كميسيون انرژي مجلس افزود: «اين اختصاص‌ها به اين دليل است كه ما بايد نيازهاي اوليه خود را از ميادين مشترك برطرف كنيم تا توسعه سرمايه‌گذاري را در سال‌هاي آينده داشته باشيم و چون اين موضوع تاكنون انجام نگرفته به يك مساله پيچيده تبديل شده است و روز به روز ما را با چالش مواجهه مي‌كند. »

حسيني با بيان اينكه حركتي كه امروزه با عنوان توسعه فازهاي مختلف شروع شده بايد با جديت دنبال شود، گفت: «متاسفانه آنچه الان مي‌بينيم اين است كه چنين موضوعاتي با جديت پيگيري نمي‌شود. »

وي با تاكيد بر اينكه كميسيون انرژي مجلس قصد كمك به دولت و وزارت نفت را داشته و از اين پس هم به كمك‌هاي خود ادامه مي‌دهد، گفت: «از اين بابت نگراني وجود ندارد. »

وي با اشاره به اجراي پروژه‌ فازهاي مختلف گفت: «ما چند ماهي به دولت و وزارت نفت فرصت داده‌ايم كه روند پيشرفت را بررسي كرده و گزارش كند. الان بازديدها مكررا از پارس جنوبي چه از سوي كميسيون انرژي و از سوي دولت انجام مي‌شود كه نشان‌دهنده حساسيت ويژه‌يي است كه نسبت به پيشرفت پروژه در آنجا وجود دارد. ولي اگر اين پيشرفت‌ها محسوس نباشد بايد راهكارهاي ديگري انديشيد. »

سخنگوي كميسيون انرژي در اين باره كه چشم‌انداز صنعت نفت را چگونه مي‌بينيد، گفت: «با توجه به اينكه ما دارنده دومين ذخاير گاز و سومين دارنده ذخاير نفت در دنيا هستيم و كشوري با اين ظرفيت در دنيا كمتر وجود دارد اگر برنامه‌ريزي دقيق انجام بگيرد ما چشم‌انداز خوبي در پيش خواهيم داشت. »

تاثير تحريم در صنعت نفت

در همين رابطه حسين نجابت عضو كميسيون انرژي مجلس ضمن نسبي خواندن موفقيت در برداشت از ذخاير نفتي مشترك به خبرنگار «ملت ما» گفت: برداشت كامل از مخازن مشترك نياز به سرمايه‌گذاري دارد كه اين اتفاق از سوي قطر رخ مي‌دهد اما كشور ما تحت فشارهاي بين‌المللي است. وي ادامه داد: با توجه به تحريم‌ها و نبود تكنولوژي روز ما نسبت به قطر عقب هستيم ما اين باعث نمي‌شود كه فعاليت​هاي وزارت نفت در اين حيطه ناديده گرفته شود. نماينده تهران تصريح كرد: اقدامات خوبي با تامين اعتبارات مناسب براي سرمايه‌گذاري در عسلويه فراهم شده است كه اميد مي‌رود به نتايج مثبتي منجر شود. وي در نهايت موفقيت وزارت نفت را با توجه به شرايط كنوني مطلوب توصيف كرد.

نقش چين

طبق سخنان كاتوزيان صنعت نفت ايران منوپل شركت‌هاي چيني شده است اين در حالي است كه بايد اين پروژه‌ها به همه شركت‌هاي توانمند داخلي و خارجي واگذار شود؛ البته بايد در نظر داشت كه به علت وجود شرايط تحريمي، شركت‌هاي نفتي غربي كه صاحب دانش، تكنولوژي و سرمايه روز هستند، امكان فعاليت در صنعت نفت ايران را ندارند؛ با اين حال بايد از ايجاد انحصار در اين حوزه جلوگيري كرد؛ زيرا بطور طبيعي چنين شرايطي انتظار شركت خارجي در قراردادها را بالا مي‌برد و شرايطي را براي سوءاستفاده فراهم مي‌كند.

وي با بيان اينكه صنعت نفت ايران عملا به علت كمبود منابع مالي و تكنولوژي و همچنين اعمال تحريم غربي‌ها به همكاري با شركت‌هاي چيني تن داده است، ادامه داد: با توجه به بي‌رقيب بودن شركت‌هاي چيني براي مشاركت در پروژه‌هاي صنعت نفت ايران، طبيعت يك بازار انحصاري هم همين است كه توقع آنها در انعقاد قراردادهاي نفتي با ايران بالا برود.

اين در حالي است كه حسين نجابت عضو كميسيون انرژي مجلس شوراي اسلامي واگذاري ميادين به چين را رد كرده و خاطرنشان كرد: بعضي از ميادين فرعي به چين واگذار شده است و در بقيه ميادين شركت​هاي داخلي سرمايه‌گذاري كرده‌اند با اين حال مي‌توان با استفاده از منابع داخلي و فروش اوراق مشاركت استفاده بهينه‌يي از اين ذخاير كرد.