محمد(ص) ؛ پرتوی از خورشید

17 ربیع الاول سالروز ولادت حضرت محمد(ص)، پرتوی از خورشید است، اخلاق و معنویت پیامبر اسلام چنان والا و گرانقدر است که او را الگو و اسوه بشریت ساخته و امروز در دنیایی که اخلاق و معنویت گوهرهایی ارزشمند و البته گمشده بشری محسوب می شوند، توجه ویژه به شخصیت پیامبر از ارزش و اهمیت خاصی برخوردار است .

پیامبر گرامی اسلام به عنوان فرستاده خداوند از سیره خاصی برخوردار بوده است که آشنایی به آنها و بهره گیری مناسب از خصوصیات آن حضرت می تواند در سازندگی فردی و اجتماعی و دستیابی به کمال مؤثر واقع شود .

نرمخویى و مهربانى

از منظر قرآن کریم یکى از شاخصترین ویژگیهاى حضرت محمد(ص)، اخلاق زیبا و برخورد شفقت‏آمیز با دیگران بود.

آن بزرگوار با داشتن این خصلت‏ ستودنى توانست در طول 23 سال، دلهاى بسیارى را به خود شیفته کرده و به صراط مستقیم هدایت نماید، در حالى که هیچ قدرتى توان چنین کار شگفتى را نداشت .

فبما رحمة من الله لنت لهم ولو کنت فظا غلیظ القلب لانفضوا من حولک‏(آل عمران/159) ؛ به برکت رحمت الهى در برخورد با مردم، نرم و مهربان شدى و اگر خشن و سنگدل بودى، از اطراف تو پراکنده مى‏شدند.

به طور کلی آن حضرت بر این باور بود که فلسفه بعثت ‏براى تکمیل مکارم اخلاق است و مى‏فرمود: انما بعثت لاتمم مکارم الاخلاق" (2)؛ همانا من براى به سامان رساندن فضائل اخلاقى مبعوث شده‏ام .

ابراز محبت و مهرورزى آن حضرت نه تنها شامل دوستان و اهل ایمان مى‏شد، بلکه مخالفین آن بزرگوار نیز از اخلاق نرم و شفقت‏آمیز آن گرامى بهره ‏مند بودند و این سبب جذب آنان به سوى اسلام می شد . به همین جهت‏ خداوند فرمود: و انک لعلى خلق عظیم‏( قلم/4) ؛ و یقیناً تو داراى اخلاق عظیم و برجسته‏اى هستى .

دلسوزى براى اهل ایمان

این ویژگى در رهبران الهى و پیشوایان جامعه از اهمیت ویژه‏اى برخوردار است . قرآن مجید، پیامبر گرامى اسلام را با این خصلت پسندیده معرفى کرده و مى‏فرماید: لقد جائکم رسول من انفسکم عزیز علیه ما عنتم حریص علیکم بالمؤمنین رئوف رحیم‏ (توبه/ 128) ؛ همانا فرستاده‏اى از خود شما به سویتان آمد که رنج هاى شما بر او سخت است و اصرار بر هدایت و راهنمایى شما دارد و نسبت‏ به مؤمنان دلسوز و مهربان است .

دلسوزى حضرت خاتم الانبیاء به حدى بود که گاهى از شدت غصه و ناراحتى در آستانه هلاکت قرار مى‏گرفت . رسول مکرم اسلام نه تنها از انحراف و کجروی هاى برخى از مسلمانان آزرده خاطر مى‏شد، بلکه از گمراهى و نادانى نامسلمانان نیز در رنج و عذاب بود. تا اینکه خداوند متعال از دلسوزى رسول خویش چنین یاد مى‏کند:  فلعلک باخع نفسک على آثارهم ان لم یؤمنوا بهذا الحدیث اسفا( کهف/6 )؛ گویى مى‏خواهى به خاطر اعمال نارواىآنان، اگر به این گفتار ایمان نیاوردند، خود را هلاک کنى .

آشنایى با درد مردم

توفیق در مدیریت جامعه به عوامل مختلفى بستگى دارد که یکى از مهمترین آنها آشنایى با مشکلات و گرفتاری هاى طبقات محروم اجتماع است . پیامبران الهى عموما و پیامبراسلام خصوصاً از چنین خصلت والایى برخوردار بودند . آنان خود را از مردم مى‏دانستند و هیچگونه امتیاز و تفوقى بر خویشتن نسبت ‏به سایر اقشار جامعه قائل نبودند . پیامبر اسلام‏ (ص) مى‏فرمود: انما انا بشر مثلکم ( فصلت/6 - کهف/110 ) ؛ همانا من هم همانند شما بشر هستم . در آیه دیگرى خداوند متعال مى‏فرماید:  لقد جائکم رسول من انفسکم‏ ( توبه/ 128) ؛ پیامبرى از خود شما برایتان آمده است .

افزون بر مردمى بودن، آشنایى و آگاهى و لمس واقعیت هاى پنهان جامعه از خصلت هاى بارز آن حضرت بود.

حضرت خاتم الانبیاء در مقابل مرفهین بى دردى که از او مى‏خواستند از طبقات محروم فاصله بگیرد، این آیه را تلاوت مى‏کرد:  و ما انا بطارد الذین آمنوا(هود/ 29) ؛ من هرگز مردم با ایمان را گر چه در ظاهر محروم و بى‏چیز و نیازمند باشند از خود دور نخواهم کرد .

بی تردید رسیدن به مقام نبوت اوصاف برجسته ‏اى مى‏طلبد که یکى از آنها مردمى بودن و آشنایى با حقوق محرومان است . کسى که مى‏خواهد دین آسمانى او جاودانه بماند و براى هر قوم و ملتى و در هر عصر و زمانى به کار آید لازم است که خود با ریشه‏هاى ناعدالتى و فقر و محرومیت از نزدیک تماس داشته باشد تا در بلنداى تاریخ بتواند نداى عدالتخواهى و محرومیت زدایى را به گوش جهانیان برساند .

قرآن با یادآورى دوران مشقت‏ بار و سخت زندگى خطاب به پیامبر اسلام می فرماید: فاما الیتیم فلا تقهر. واما السائل فلا تنهر ( ضحى/9، 10) ؛ یتیم را از خود دور نکن و درخواست کننده را از خود مران .

صبر و بردبارى

گذرى کوتاه به تاریخ پیامبران الهى نشان مى‏دهد که آنان در راه اعتلاى کلمه توحید و انجام رسالت ‏خویش با سخت ترین موانع روبرو بوده‏اند، همچنان که امام صادق‏(ع) فرمود: ان اشد الناس بلاء الانبیاء؛ همانا که انبیاء الهى سخت ترین گرفتاریها را داشته‏اند .

اما در این میان پیامبر اسلام بیش از سایر انبیا در معرض بلاها و آزمایشات سخت قرار گرفت . آن حضرت در این مورد مى‏فرماید:  ما اوذى نبى مثل ما اوذیت؛ هیچ پیامبرى همانند من مورد آزار و اذیت قرار نگرفت .

اما تحمل و بردبارى پیامبر در برابر کوه مشکلات که از هر سو به آن حضرت روى مى‏آورد و موانع مختلفی که هر یک مى‏توانست‏ سد راه اهداف بلند حضرتش باشد، تمام دشمنان و مخالفین سرسخت آن حضرت را به زانو در آورد .

رسول اکرم در سخن ارزشمندى پایدارى و مقاومت و اراده آهنین خود را در راه هدف به نمایش گذاشت و هنگامى که ابوطالب پیشنهاد مشرکین را مبنى بر خوددارى آن حضرت از ابلاغ پیام آسمانى خویش به وى بیان کرد، به عمویش ابوطالب چنین فرمود: یاعم! والله لو وضعوا الشمس فى‏ یمینى والقمر فى یسارى على ان اترک هذا الامر حتى یظهره الله او اهلک فیه، ماترکته ؛ اى عمو! به خدا سوگند اگر آنان خورشید را در دست راستم و ماه را در دست چپم قرار دهند که از دعوت آسمانى خود دست ‏بردارم هرگز نخواهم پذیرفت تا اینکه یا خداوند دین مرا پیروز کند و یا این که جانم را در راه آن از دست‏ بدهم .

عبودیت

بندگى و خضوع در مقابل حق، فضیلتى ستودنى است که قرآن بارها بر این صفت زیباى محمدى‏ اشاره کرده است . خداوند متعال پیامبر گرامى را با وصف بندگى که تمام اوصاف والاى حضرت خاتم الانبیا را تحت الشعاع قرار داده یاد مى‏کند و رسول گرامى اسلام نیز به عبودیت ‏خود در پیشگاه حق همیشه افتخار مى‏کرد .

وان کنتم فى ریب مما نزلنا على عبدنا فاتوا بسورة من مثله ( بقره/ 23) ؛ و اگر در آنچه که به بنده خودمان نازل کرده‏ایم شک دارید، یک سوره همانند آن را بیاورید .

ان کنتم آمنتم بالله و ما انزلنا على عبدنا یوم الفرقان ( انفال/ 41) ؛ اگر به خدا و به آنچه که بر بنده خود در روز جدایى حق از باطل نازل کرده‏ایم ایمان آورده‏اید.

عدالت‏ خواهى

عدالت ‏خواهى یکى از مهمترین اهداف بعثت پیامبران الهى است .

خداوند متعال در سوره حدید مى‏فرماید: لقد ارسلنا رسلنا بالبینات و انزلنا معهم الکتاب والمیزان لیقوم الناس بالقسط‏ (حدید/ 25) ؛ ما فرستادگان خود را با دلایل روشن فرستادیم و با آنان کتاب آسمانى و میزان نازل کردیم تا مردم به عدالت قیام کنند .

همچنین خداوند متعال از زبان پیامبر گرامى اسلام در سوره شورى مى‏فرماید:  وامرت لاعدل بینکم‏ ( شورى/15) ؛ من براى اجراى عدالت در میان شما مأمور شده‏ام .

پیامبر اسلام در اجراى قانون عادلانه الهى اهتمام خاصى داشت و اگر کسى از آن حضرت تقاضاى غیرقانونى و غیراصولى مى‏کرد، شدیدا ناراحت مى‏شد . هنگامى که بعضى از همسران آن حضرت بعد از جنگ احزاب در مورد تقسیم غنایم جنگى از آن بزرگوار تقاضاى غیرمعقول و خلاف عادت کردند، آن بزرگوار ناراحت‏ شد و 29 روز تمام از آنان فاصله گرفت .

پیامبر حتى به نزدیکترین افراد خانواده‏اش نیز اجازه نداد از قانون الهى تخطى کنند و عدالت اجتماعى را در حکومت اسلامى آن حضرت خدشه‏ دار سازند .

راستى و امانتدارى

امانتدارى و صداقت پیامبر اسلام نه تنها یاران و پیروان آن حضرت را شیفته ایشان کرده بود بلکه دشمنان نیز به این حقیقت اذعان داشته و صداقت آن بزرگوار را مى‏ستودند .

سه سال از بعثت مى‏گذشت که حضرت رسول روزى در کنار کوه «صفا» روى سنگ بلندى قرار گرفت و با صداى رسایى قشرهاى مختلف مردم مکه را به سوى خویش فرا خواند، آنگاه خطاب به مشرکین و سایر مردم فرمود: اى مردم! هر گاه من به شما گزارش دهم که پشت این کوه دشمنان موضع گرفته‏اند و قصد جان و مال شما را دارند، آیا مرا تصدیق مى‏کنید؟ همگى گفتند: آرى، زیرا ما در طول زندگى از تو دروغى نشنیده‏ایم.

حضرت خدیجه نیز هنگامى که پیشنهاد ازدواج به آن حضرت مى‏داد و شیفتگى خود را به آن وجود گرامى اعلام مى‏نمود با تأکید بر امانت و صداقت آن بزرگوار، گفت: انى قد رغبت فیک لقرابتک وسطتک فى قومک و امانتک و حسن خلقک و صدق حدیثک؛ به خاطر خویشاوندیت و بزرگواریت در میان قوم خودت و امانتدارى تو و اخلاق نیک و راستگوئیت، مایلم با تو ازدواج کنم .

قل لا اقول لکم عندى خزائن الله ولا اعلم الغیب ولا اقول لکم انى ملک ( انعام/50 ) ؛ بگو من نمى‏گویم خزائن خدا نزد من است و من جز آن که خدا به من بیاموزد از غیب آگاه نیستم و به شما نمى‏گویم من فرشته‏ام .»

و ما ینطق عن الهوى. ان هو الا وحى یوحى‏ ( النجم/3 و4) ؛ و هرگز از روى هواى نفس سخن نمى‏گوید و آنچه مى‏گوید چیزى جز وحى الهى که بر اونازل مى‏شود نیست .

حضرت محمد در امانتدارى آنچنان شهره بود که حتى دشمنانش بعد از بعثت آن حضرت، با این‏که نقشه قتلش را طراحى مى‏کردند، همچنان او را با لقب «امین‏» مى‏شناختند و در امانتدارى‏اش لحظه‏اى تردید نکردند و در شب هجرت امانت هایى نزد آن گرامى داشتند .

قاطعیت و شهامت

پیامبر اکرم (‏ص) در مورد اجراى حدود الهى و قاطعیت در برابر قانون شکنان اهتمام خاصى داشت.

آن حضرت در عین حالی که به اهل ایمان و مظلومان و ستمدیدگان رئوف و مهربان بود، در مقابل کفار و اشرار، با شجاعت و شهامت تمام ایستادگى مى‏نمود. خداوند متعال در این مورد مى‏فرماید: محمد رسول الله والذین معه اشداء على الکفار رحماء بینهم‏( فتح/ 29) ؛ محمد صلى الله علیه وآله فرستاده خداست و کسانى که با او هستند در برابر کفار سرسخت و شدید و در میان خود مهربان هستند.

اصرار بر اجراى قوانین الهى، حیاء و ادب، جوانمردى، سرمشق و الگو بودن براى انسان هاى سعادت‏جو و حقیقت طلب، امى بودن، تواضع، گذشت، ساده زیستى، سخاوت و نیکى به دیگران، کرامت نفس و بشیر و نذیر بودن، از دیگر ویژگیهای  حضرت محمد(ص) است که در آیات الهى به آنها اشاره شده است .
 
منبع: مهر

چرا خودروها هنوز از باتری‌های سرب-اسید استفاده می‌کنند؟

تماشاخانه

یلدا و قصه‌ی یکی شدن ما..! (فیلم)

آن روزها کنار هم بودن، خودش یک آیین بود / در ارتباط رودررو، چشم‌ها راست و دروغ را لو می‌دهند؛ چیزی که ابزارها از ما پنهان می‌کنند / ما قرار بود از ابزارها استفاده کنیم، اما حالا خودمان را در اختیارشان قراردادیم (فیلم)

فیلم های دیگر