کلسترول خوب وبد برای سلامت قلب

دکتر حمیدرضا فرشچی www.novindiet.com
متخصص تغذیه بالینی و فوق تخصص دیابت و چاقی

از آنجا که نوع و مقدار کلسترول بدنتان اثرات مهمی بر سیستم قلبی عروقی شما دارد پس ایده بسیار خوبی است که کلسترول و اجزای آن را به خوبی بشناسید و بدانید که چگونه می توانید سطوح کلسترول خونتان را مدیریت کنید .

در مقاله قبلی به توصیف کلسترول خون و معرفی مقادیر مطلوب کلسترول خون و نحوه مراقبت از کلسترول خون پرداختیم و در این مقاله به بررسی اجزای کلسترول خون (کلسترول LDLو کلسترول HDL) و تری گلیسرید خون می پردازیم .

کلسترول LDL:

کلسترول LDL (یا لیپوپروتئین با چگالی کم) ، شکل نامطلوبی از کلسترول به حساب می آید چرا که افزایش کلسترول LDL در افزایش خطر ابتلاء به حمله های قلبی و سکته ها موثر است. وظیفه کلسترول LDL انتقال و توزیع کلسترول به سلول های مختلف بدن است . در حقیقت کلسترول LDL نسبت به کلسترول تام خون بهتر می تواند پیش گویی کننده خطرات مرتبط با سلامت قلبی باشد.

طبقه بندی مقادیر مختلف کلسترول LDL:

مقدار مطلوب:   کمتر از 100 میلی گرم/ دسی لیتر

مقادیر نزدیک به حد مطلوب ( ولی کمی بیش از حد مطلوب): 100-129 میلی گرم/دسی لیتر

سطح در مرز شروع خطر: 130-159 میلیگرم/دسی لیتر

سطح خطرناک: 160-189 میلی گرم/دسی لیتر

سطح بسیار پر خطر: 190 میلی گرم/ دسی لیتر و بالاتر

پزشک معالج برای کاهش سطوح LDL خونتان یک رژیم که میزان چربی اشباع شده آن کم می باشد به همراه فعالیت بدنی منظم را پیشنهاد خواهد کرد. لازم بذکر است  که برای بیماران دارای اضافه وزن نیز معمولا برنامه کاهش وزن توصیه می شود چرا که 5-7 در صد کاهش وزن در افراد چاق کمک قابل توجهی در کاهش چربی خون نامطلوب خواهد داشت. همچنین ممکن است به منظور کاهش خطر حمله های قلبی، مصرف داروهای کاهنده کلسترول خون توصیه گردند.

کلسترول HDL:  کلسترول HDL یا لیپوپروتئین با چگالی بالا ، شکل مطلوبی از کلسترول محسوب می شود و به کاهش خطر حمله های قلبی و سکته کمک می نماید. وظیفه کلسترول HDL جمع آوری کلسترول از عروق بدن و انتقال آنها به کبد است و لذا از تجمع کلسترول در دیواره عروق و تصلب شرائین پیشگیری می نماید.

مقدار مطلوب کلسترول HDL معادل با 60 میلی گرم/دسی لیتر و یا بیشتر است. بهره مندی از میزان مطلوب کلسترول HDL در خون، خطر بیماری های قلبی را کاهش می دهد.

عواملی که کلسترول مطلوب HDL را کاهش می دهند عبارتند از: سیگار کشیدن، اضافه وزن یا چاقی و فعالیت بدنی ناکافی و یک الگوی زندگی با فعالیت بدنی کم. همچنین پروژسترون و استروئیدهای آنابولیک و هورمونهای جنسی مردانه (تستوسترون) می توانند سطوح کلسترول خوب خونتان را کاهش دهند. در حالی که هورمونهای جنسی زنانه سطوح کلسترول HDL را افزایش می دهند.

    * از جمله اقداماتی که برای افزایش کلسترول HDL می توان انجام داد عبارتند از:

فعالیت بدنی کافی و ورزش، داشتن وزن مناسب ،اگر فردی دچار اضافه وزن است باید کاهش وزن یابد چرا که با کاهش یافتن وزن مقدار کلسترول HDL افزایش می یابد ، عدم استعمال سیگار و دخانیات، عدم مصرف (شكر، آرد، سیب زمینی و برنج سفید و دیگر غذاهای مشابه) كه قند خون را افزایش می دهند.

تری گلیسرید:

بیشتر چربی بدن از تری گلیسریدها تشکیل شده است (تری گلیسریدها از 3 اسید چرب و الکل گلیسرول تشکیل شده است).  بالا بودن سطح تری گلیسرید روند تصلب شرایین را تشدید و تسریع میکند. سطح تری گلیسرید خونتان اغلب با سطح کلسترول HDL تان مرتبط است بدین صورت که وقتی که سطح کلسترول HDL کمتراز مقدار طبیعی است مقادیر تری گلیسرید بیشتر از مقادیر طبیعی می باشد . در حقیقت تمامی فاکتورهای:HDL،  LDLو TG با هم مرتبط می باشند بنابراین افزایش تری گلیسرید با کاهش مقدار HDLو افزایش مقدار LDL مرتبط است.

طبقه بندی مقادیر مختلف تری گلیسرید خون:

سطح نرمال یا طبیعی: مقادیر کمتر از 150 میلی گرم/ دسی لیتر

سطح در مرز خطر: 150-190 میلیگرم/دسی لیتر

سطح بالا و خطرناک : 200-499 میلیگرم/دسی لیتر

سطح خیلی بالا و پر خطر : 500 میلیگرم/دسی لیتر و بیشتر

برخی موارد رایجی که در آنها سطوح تری گلیسرید بالا دیده می شود عبارتند از:  دیابت، چاقی، مصرف بالای الکل، مصرف مقادیر زیادی از کربوهیدرات با نمایه گلایسمی بالا و فعالیت بدنی ناکافی و یک الگوی زندگی نشسته (بنابراین به منظور کاهش مصرف مقادیر کمتری از چربی اشباع و کلسترول غذایی).

از جمله اقداماتی که درکاهش دادن تری گلیسرید خون مفید هستند عبارتند از : کاهش وزن، افزایش فعالیت بدنی، مدیریت مناسب قند خون، رعایت رژیم غذایی مناسب و کم چرب وکاهش دریافت الکل .

    * در پایان توجه شما را به دیگر عوامل خطر بیماری قلبی که علاوه بر چربی های خون می تواند زمینه خطر بیماریهای فلبی را افزایش دهند، جلب می نمایم.لازم بذکر است که خیلی از این عوامل به نوعی به هم مربوط می باشند و برای کنترل یک عامل افدامات دیگر مورد نیاز می باشند.

    از دیگر ریسک فاکتورهای ابتلاء به بیماری قلبی عبارتند از :

    * سابقه حمله قلبی
    * اگر آقایی در سنین 45 سال و یا بیشتر هستید.
    * اگر پدر یا برادری دارید که قبل از 55 سالگی به بیماری قلبی مبتلا بوده است.
    * اگر در دوران یائسگی تان قرار دارید  و یا در حال یائسه شدن هستید.
    * اگر مادر و یا خواهری دارید که در سنین قبل از 65 سالگی به یک بیماری قلبی مبتلا بوده اند.
    * سیگار کشیدن
    * فشار خون بالا و یا دیابت
    * چاق بودن (نمایه توده بدنی بیشتر از 30)
    * شیوه زندگی نشسته بدون فعالیت