پا، فوتبال، تمدن

به نظر مي رسد كه عناصر اصلي بازي فوتبال در دهه 1860 و 1870 شكل گرفتند و مهمترين اين عناصر عبارت بود از منع در دست گرفتن توپ يا  ... منع لمس كردن { آن }. اين قانون از سال 1912 تشديد يافت، زيرا در آن سال تصميم گرفته شد كه دروازه بانان حق ندارند خارج از محوطه جريمه براي گرفتن توپ از دستهايشان استفاده كنند.

اگر منع در دست گرفتن توپ را واجد نقشي تعيين كننده در پيدايش فوتبال به منزله نوع خاصي از رفتار بدانيم، آنگاه با كاوش در دلالتهاي روانشناسانه اين نهي { يا " تابو " } قاعدتاً بايد بتوانيم دليل جذابيت ذاتي فوتبال را بهتر دريابيم.

مي توان فرض كرد كه اين نهي، تعيني چند عاملي دارد. " تعين چند عاملي " از جمله اصول اساسي روانكاوي است و طبق آن، معناي يك پديده رواني (مثلاً نشانه بيماري يا رويا ) را نمي توان به علت واحدي فروكاست. از اين رو، نهي  لمس كردن مي تواند دلالتهاي گوناگوني داشته باشد.

فعاليت هاي جسماني بشر غالباً با به كارگيري دستها انجام مي شوند و لذا منع استفاده از آن ها، بازيكنان را وادار مي كند كه براي به حركت درآوردن توپ پاهايشان را به شيوه هاي جديد به كار ببرند.

فوتبال با اصرار بر استفاده از پا، كارايي متعارف و اندك اين بخش از بدن را دگرگون مي كند و، به بيان ديگر، پاها را وامي دارد تا كاري به غير از وظيفه واضح و اساسي خود ( يعني قادر ساختن انسان به ايستادن و راه رفتن ) انجام دهند.

در مواقعي كه پاي انسان براي تسهيل حركت او به كار نمي رود، در اكثر قريب به اتفاق موارد نقش ابزاري براي اعمال خشونت را ايفا مي كند.

اصطلاحات و تعابيري از قبيل " لگد كوب كردن " " لگدپراني كردن " و همچنين تصاوير ذهني ما از از حملات خشونت آميزي كه در آن ها قرباني روي زمين افتاده است و مهاجمان با لگد به سر و روي او مي زنند، همگي گواهي هستند بر دلالت متعارف پا به منزله عضوي از بدن كه با تعرض وحشيانه تداعي مي شود.  

فوتبال بازي كردن – يعني بازي اي كه در آن، لگد زدن به بازيكن حريف اكيداً ممنوع است وتوپ را فقط با پا مي توان به اين سو و آن سو برد – مستلزم والايش دلالت بيرحمانه پا و يافتن كاربردهايي متفاوت براي اين عضو ويرانگر بدن است. پس مي توان گفت هم به معنايي روانشناسانه و هم به معناي اجتماعي – تاريخي فوق، فوتبال تاثيري " تمدن آموزانه " دارد.

منبع: بري ريچاردز، روانكاوي فرهنگ عامه، ترجمه حسين پاينده