چگونه امارات بیابان را سبز کرد؟ از شن‌های داغ تا انقلاب فناورانه

امارات متحده عربی، به‌عنوان یکی از بازیگران برجسته فعال در بازار جهانی انرژی، در سال‌های اخیر رویکردی استراتژیک و ساختار محور را در راستای تقویت صنایع غیرنفتی خود اتخاذ کرده است. این کشور که در دهه‌های گذشته به‌طور عمده به درآمدهای نفتی وابسته بود، اکنون با پیگیری تاکتیک‌هایی توسعه‌‌محور و سرمایه‌گذاری‌های کلان، به دنبال کاهش وابستگی به منابع انرژی فسیلی و گسترش تنوع اقتصادی است.

به گزارش تجارت نیوز، از همین رو تا نیمه اول سال 2025، امارات تلاش داشت و دارد تا به‌عنوان اقتصادی پیشران با بخش‌های غیرنفتی پیشرفته‌اش در سطح جهانی شناخته شود. در این راستا، این بازیگر بر صنعت کشاورزی نوین، توسعه صنایع پتروشیمی، رشد گردشگری، ارتقای فناوری اطلاعات و گسترش انرژی‌های تجدیدپذیر متمرکز شده؛ متغیرهایی که نه تنها برای ایجاد اقتصادی پایدار با ظرفیت‌های متنوع ضروری هستند، بلکه در جهت تقویت موقعیت استراتژیک این کشور در بازارهای بین‌المللی و جلب سرمایه‌گذاری‌های خارجی نیز اهمیت دارند.

همزمان دولت امارات با تکیه بر فناوری‌های نوین، تحقیقات علمی و همکاری‌های بین‌المللی در حال بازتعریف صنایع مختلف است تا ضمن کاهش تاثیرات بحران‌های جهانی، به تحقق اهداف بلندمدت توسعه پایدار دست یابد. هدف اصلی این کشور از تقویت این بخش‌ها، بهبود سطح رفاه اجتماعی، ارتقای کیفیت زندگی و در نهایت افزایش رقابت‌پذیری در اقتصاد جهانی است.

در این مقاله، روند تحولات صنایع غیر نفتی امارات مورد توجه قرار گرفته و همزمان تاثیرات چالش‌ها بر ساختار اقتصادی این بازیگر تا نیمه اول سال 2025 بررسی شده است.

نوآوری در سرزمین بیابانی

پیشرفت‌ بخش کشاورزی در امارات متحده عربی با توجه به شرایط اقلیمی این بازیگر و کمبود منابع آبی، دستاوردی شگرف است. کشاورزی عمودی و گلخانه‌ها از جمله تکنیک‌هایی هستند که امارات برای افزایش تولیدات داخلی در زمینه سبزیجات و میوه‌ها از آن‌ها بهره می‌برد.

در همین راستا باید گفت، کشاورزی عمودی به عنوان یکی از روش‌های نوین، در حال تبدیل شدن به راهکاری موثر برای افزایش تولیدات کشاورزی در این بازیگر است. این روش، که در قالبش گیاهان در لایه‌های عمودی و در محیط‌های کنترل‌شده رشد می‌کنند، برای فضاهای شهری و مناطق کم‌آب بسیار مناسب است.

طبق گزارش صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی، این روش به‌ویژه در مناطق شهری مانند دبی و ابوظبی پیشرفت قابل‌توجهی داشته و انتظار می‌رود تا پایان سال 2025 سهم کشاورزی عمودی در تامین نیازهای غذایی داخلی به میزان قابل‌توجهی افزایش یابد.

1. پروژه‌های کشاورزی عمودی در امارات

امارات متحده عربی، به‌عنوان یکی از پیشگامان کشاورزی عمودی در منطقه، پروژه‌های متعددی را در این زمینه کلید زده است. یکی از نمونه‌های برجسته این پروژه‌ها، پروژه‌های گلخانه‌های هوشمند و سیستم‌های آبیاری قطره‌ای است که به‌طور خاص در دبی و ابوظبی راه‌اندازی شده‌اند. در چارچوب این پروژه‌ها، این بازیگر تلاش دارد تا با استفاده از فناوری‌های پیشرفته، محصولات کشاورزی با مصرف کمترین میزان آب و در محیط‌های کنترل‌شده تولید کند.

گزارش موسسه منابع جهانی در این باره نشان می‌دهد که امارات در حال تبدیل شدن به یکی از بزرگ‌ترین مراکز کشاورزی عمودی در منطقه است. این کشور با تکیه بر پروژه‌هایی مانند «بوستانیکا» در دبی که به‌عنوان بزرگ‌ترین مزرعه عمودی جهان شناخته می‌شود، توانسته میزان تولید سبزیجات و میوه‌ها را علی‌رغم محدودیت‌های حاکم بر منابع طبیعی به‌طور چشمگیری افزایش دهد. این پروژه قادر است روزانه 3 هزار کیلوگرم سبزیجات تازه تولید کند و مصرف آب آن ۹۵ درصد کمتر از کشاورزی سنتی است.

2. تحولات فنی و آمارهای رشد

طبق پیش‌بینی‌ها، بازار کشاورزی عمودی در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا تا سال 2033 به ۹.۴۷ میلیارد دلار خواهد رسید، گزاره‌ای که نشان‌دهنده رشد سالانه ۲۶.۴ درصد در این بخش است. این پروژه‌ها نه‌تنها به تامین امنیت غذایی کمک می‌کنند، بلکه زمینه‌ساز افزایش صادرات محصولات کشاورزی این کشور به دیگر بازارهای جهانی خواهند شد.

یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها برای کشاورزی سنتی در امارات، مصرف بالای آب است. در همین راستا، سیستم‌های آبیاری قطره‌ای و استفاده از گلخانه‌های پیشرفته که به کاهش مصرف آب کمک می‌کنند، در حال گسترش هستند. گزارش‌های صندوق بین‌المللی پول نشان می‌دهند که تا نیمه اول سال 2025، بیش از ۹۰ درصد از پروژه‌های کشاورزی جدید در امارات از فناوری‌های نوین مانند کشاورزی عمودی بهره برده که می‌تواند به بهبود سطح تولید داخلی و کاهش وابستگی به واردات محصولات کشاورزی کمک کند.

3. چشم‌انداز آینده کشاورزی در امارات

کشاورزی عمودی و سیستم‌های گلخانه‌ای پیشرفته، در امارات به‌ویژه در دبی و ابوظبی نه تنها به تامین نیازهای داخلی کمک می‌کنند بلکه این کشور را در مسیر تبدیل به یکی از قطب‌های تولید محصولات کشاورزی در سطح جهانی قرار می‌دهند. با توجه به پیشرفت‌های اخیر و استفاده از فناوری‌های پیشرفته، امارات در سال‌های آینده قادر خواهد بود به یکی از مدل‌های موفق در کشاورزی پایدار تبدیل شود.

این روند، علاوه بر افزایش ظرفیت تولید داخلی، می‌تواند امنیت غذایی کشور را تضمین کرده و این بازیگر را از وابستگی به کشاورزی سنتی رها سازد. استفاده از فناوری‌های نوین و پروژه‌های کشاورزی عمودی در امارات، الگویی برای سایر کشورهای خشک و کم‌آب در منطقه نیز خواهد بود.

از تولید مواد شیمیایی تا نوآوری‌های پایدار

صنعت پتروشیمی امارات متحده عربی در سال‌های اخیر با رشد چشمگیری همراه بوده است. چرا که این کشور با هدف تقویت بخش‌های غیرنفتی اقتصاد و کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی، سرمایه‌گذاری‌های کلانی در این صنعت انجام داده است. بر اساس گزارش‌ها، ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی امارات تا پایان سال ۲۰۲۵ دو برابر خواهد شد. این افزایش ظرفیت تولید، نشان‌دهنده تعهد امارات به توسعه پایدار و تنوع اقتصادی است.

از همین رو امارات متحده عربی یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان محصولات پتروشیمی در منطقه خاورمیانه است. در همین راستا بر اساس داده‌های بانک جهانی صادرات این محصولات در سال ۲۰۲۴ با رشد ۱۱ درصدی به ۳.۸ میلیون تن رسید و در سه‌ماهه اول سال ۲۰۲۵، ارزش صادرات به بیش از ۲.۳ میلیارد دلار افزایش یافت. این رشد نشان‌دهنده تقاضای بالای جهانی برای محصولات پتروشیمی امارات است.

یکی از پروژه‌های مهم در این زمینه، همکاری استراتژیک میان شرکت‌های Borouge و ADNOC Logistics & Services است. این همکاری به ارزش ۵۳۱ میلیون دلار، با هدف افزایش تولید و صادرات محصولات پتروشیمی از امارات انجام شده است. طبق این قرارداد، شرکت ADNOC L&S مسئولیت حمل‌ونقل تا ۷۰ درصد از تولید سالانه Borouge را بر عهده خواهد داشت. حال انتظار می‌رود با تکمیل پروژه توسعه کارخانه Borouge 4 تا پایان سال ۲۰۲۶، ظرفیت تولید سالانه این شرکت به ۱.۴ میلیون تن افزایش یابد.

علاوه بر این، امارات متحده عربی در حال سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین مانند بازیافت شیمیایی و استفاده از مواد اولیه غیر فسیلی است. این اقدامات به کاهش اثرات زیست‌محیطی و افزایش بهره‌وری در صنعت پتروشیمی کمک می‌کند.

در مجموع، صنعت پتروشیمی امارات متحده عربی با توجه به ظرفیت‌های تولیدی، صادراتی و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین، به یکی از ارکان مهم اقتصاد غیرنفتی این کشور تبدیل شده است. این روند نشان‌دهنده تعهد امارات به توسعه پایدار و تنوع اقتصادی است.

بهشت سرمایه‌داران؟

صنعت گردشگری در امارات متحده عربی در چند سال اخیر به یکی از مهم‌ترین منابع درآمدی غیرنفتی تبدیل شده است. این کشور، به‌ویژه دبی، به سرعت به عنوان مقصد توریستی جهانی شناخته شده و به دلیل پروژه‌های عظیم و زیرساخت‌های مدرن، میلیون‌ها گردشگر را جذب کرده است. دبی با پروژه‌هایی نظیر برج خلیفه، پروژه‌های تفریحی جدید و شهرهای هوشمند، توانسته بر جاذبه‌های توریستی خود بیفزاید و در سطح جهانی مطرح شود.

1. روند رشد گردشگری در امارات

بر اساس گزارش‌های سازمان گردشگری امارات، در نیمه اول سال 2025، دبی با استقبال 9.88 میلیون بازدیدکننده بین‌المللی روبه‌رو بوده که نشان‌دهنده رشد 6 درصدی در قیاس با سال گذشته است. این رشد قابل توجه، علاوه بر جذب گردشگران بیشتر، تاثیرات مثبتی بر صنعت مهمان‌نوازی، خرید و فروش و اشتغال‌زایی در این کشور داشته است .همزمان طبق گزارش‌های شورای جهانی سفر و گردشگری (WTTC)، هزینه‌های گردشگری در امارات تا پایان سال 2025 به ۲۲۸.۵ میلیارد درهم خواهد رسید که ۳۷ درصد بیشتر از رکورد قبلی در سال ۲۰۱۹ است. این روند رو به رشد، امارات را به یکی از مقاصد گردشگری لوکس و پیشرفته در سطح جهانی تبدیل کرده است.

2. پروژه‌های کلیدی گردشگری در امارات

امارات به طور مستمر در حال سرمایه‌گذاری در حوزه زیرساخت‌های گردشگری و پروژه‌های تفریحی است. یکی از این پروژه‌ها، پروژه فرودگاه آل‌مکتوم است که به عنوان بزرگترین فرودگاه جهان با ظرفیت ۲۰۰ میلیون مسافر در سال، تا سال ۲۰۳۵ تکمیل خواهد شد. همچنین، پارک‌های تفریحی، مراکز خرید لوکس و مناطق ساحلی مانند جزیره النخل در دبی، همگی به جاذبه‌های جدیدی برای گردشگران تبدیل شده‌اند.

در همین راستا گروهی از ناظران بر این باورند که با توجه به رشد سریع ظرفیت‌های گردشگری در امارات، این بازیگر تا سال ۲۰۳۰ به یکی از برترین مقاصد گردشگری در جهان تبدیل خواهد شد. بالاخص آن که این کشور به دنبال تنوع‌بخشی به جاذبه‌های خود است و در حال پیاده‌سازی پروژه‌هایی در زمینه گردشگری فرهنگی، پایدار و تجربه‌های نوآورانه است تا بتواند تقاضای جهانی را تامین کند.

حال با توجه به رشد پروژه‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها در صنعت گردشگری و زیرساخت‌های توریستی، پیش‌بینی می‌شود که امارات تا نیمه اول 2025 جایگاه خود را به‌عنوان مقصد گردشگری پیشرو در سطح جهانی تثبیت کند. این کشور همچنین با تکیه بر نوآوری‌های دیجیتال و سیاست‌های پایدار گردشگری، قصد دارد تا در راستای توسعه پایدار و کاهش آثار زیست‌محیطی گام‌های موثری بردارد.

مانور در میدان استارتاپ‌ها

صنعت فناوری اطلاعات در امارات متحده عربی طی سال‌های اخیر شاهد رشد چشمگیری بوده و از همین رو این کشور با سرمایه‌گذاری‌های کلان در زمینه‌های هوش مصنوعی، بلاک‌چین، اینترنت اشیاء (IoT) و 5G به سرعت به یکی از مراکز پیشرفته فناوری در منطقه خاورمیانه تبدیل شده است. با توجه به سیاست‌های دولت در راستای تحول دیجیتال، امارات به دنبال آن است تا به اقتصاد دیجیتال مجهز شده تا قادر باشد در آینده‌ای نزدیک نقش برجسته‌ای در اقتصاد جهانی ایفا کند.

1. رشد و تحول بازار فناوری اطلاعات در امارات

امارات متحده عربی با سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت در بخش فناوری اطلاعات، به دنبال تقویت زیرساخت‌های دیجیتال است. طبق گزارش‌های گروه مشاوره Frost & Sullivan، بازار فناوری اطلاعات امارات در سال ۲۰۲۴ به ارزش تقریبی ۳۸.۲۱ میلیارد دلار رسید. پیش‌بینی می‌شود که ارزش این بازار با نرخ رشد سالانه مرکب (CAGR) معادل ۱۳.۴۰ درصد تا سال ۲۰۳۴ به ۱۳۴.۳۷ میلیارد دلار افزایش یابد .همزمان امارات با راه‌اندازی پروژه‌هایی مانند دبی X10 و استراتژی ملی هوش مصنوعی ۲۰۳۱، گام‌های بلندی در راستای پیاده‌سازی هوش مصنوعی در بخش‌های مختلف اقتصادی برداشته است. پروژه دبی X10 با هدف ارتقای ظرفیت‌های شهری و بهره‌برداری از فناوری‌های نوین برای بهبود کیفیت زندگی شهروندان طراحی شده است. در کنار این پروژه‌ها، امارات در حال ایجاد شهرهای هوشمند و دولت الکترونیکی است که از بلاک‌چین و فناوری‌های هوش مصنوعی برای بهبود خدمات عمومی و بخش خصوصی استفاده می‌کند.

2. استارتاپ‌ها و رشد نوآوری دیجیتال در دبی

دبی به‌ویژه به یکی از قطب‌های نوآوری دیجیتال در منطقه تبدیل شده است. طبق گزارش‌های سازمان توسعه اقتصادی دبی، این کشور در حال سرمایه‌گذاری گسترده در استارتاپ‌های فناوری و پروژه‌های نوآورانه است. برای مثال، «شهر سیلیکون دبی» و «شهر اینترنت دبی» به‌عنوان محیط‌های مساعد برای رشد استارتاپ‌ها شناخته می‌شوند. این مراکز از استارتاپ‌ها و شرکت‌های نوپا در زمینه‌های مختلف از جمله فین‌تک، هِلث‌تک و اینتل‌تک حمایت می‌کنند. در این راستا، دبی به مکانی برای سرمایه‌گذاران جهانی تبدیل شده است که در جستجوی فرصت‌های نوآورانه در بخش فناوری اطلاعات هستند.

در همین راستا پیش‌بینی می‌شود که صنعت فناوری اطلاعات و استارتاپ‌ها در امارات تا سال ۲۰۳۰ به یک بخش حیاتی از اقتصاد دیجیتال کشور تبدیل شوند. گزارش‌های صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی نشان می‌دهند که این بخش قادر است در ایجاد شغل، جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی و رونق اقتصادی نقش موثری ایفا کند. امارات با استفاده از فناوری‌های نوین در حال حرکت به سمت اقتصاد مبتنی بر دانش است که در قالبش هوش مصنوعی، داده‌های کلان (Big Data) و بلاک‌چین نقش اساسی خواهند داشت. علاوه بر این، استارتاپ‌ها در این کشور به شدت مورد حمایت دولت قرار دارند و فضای مناسبی برای توسعه نوآوری در نظر گرفته شده است.

3. چشم‌انداز برای سال‌های آینده

با توجه به سرمایه‌گذاری‌های کلان و پروژه‌های نوآورانه، امارات متحده عربی قادر خواهد بود تا در آینده‌ای نزدیک به یک قطب فناوری اطلاعات و نوآوری دیجیتال در سطح جهانی تبدیل شود. استراتژی‌های دولت امارات در حوزه توسعه فناوری و پشتیبانی از استارتاپ‌ها می‌تواند این کشور را به یکی از رهبران فناوری در خاورمیانه و جهان تبدیل کند. پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که تا سال ۲۰۳۰، امارات به یکی از بزرگ‌ترین اقتصادهای دیجیتال در سطح جهانی تبدیل خواهد شد.

سرمایه‌گذاری در انرژی سبز

امارات متحده در سال‌های اخیر به‌طور چشمگیری بر انرژی‌های تجدیدپذیر تمرکز کرده است. این کشور با توجه به فناوری‌های نوین انرژی، به‌ویژه در زمینه انرژی خورشیدی و بادی، گام‌های بلندی در جهت کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی برداشته است. به گفته وزارت انرژی امارات، هدف این کشور آن است که تا پایان سال 2025، 40 درصد از انرژی مصرفی خود را از منابع تجدیدپذیر تامین کند. این حرکت نه تنها به کاهش هزینه‌ها کمک خواهد کرد، بلکه امارات را به یکی از قطب‌های جهانی انرژی پاک تبدیل می‌کند.

در همین راستا این بازیگر در بخش انرژی خورشیدی پیشرفت‌های چشمگیری داشته و نیروگاه خورشیدی الظفره که در ابوظبی واقع شده، با ظرفیت 2 گیگاوات بزرگ‌ترین نیروگاه خورشیدی تک‌سایتی جهان به شمار می‌رود. این پروژه که سالانه 2.4 میلیون تن CO2 را کاهش می‌دهد، قادر است 150 هزار خانه را با انرژی خورشیدی تامین کند. این نیروگاه بخشی از استراتژی کلان امارات برای تأمین 50 درصد از انرژی مورد نیاز خود از منابع تجدیدپذیر تا سال 2050 است.

همچنین امارات در زمینه انرژی بادی نیز سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی انجام داده است. در سال 2024، اولین نیروگاه بادی امارات با ظرفیت 102 مگاوات در جزیره دلما در حال بهره‌برداری بود. این پروژه به‌ویژه در افزایش ظرفیت تولید انرژی از منابع تجدیدپذیر در مناطق دورافتاده و نیازهای انرژی محلی اهمیت ویژه‌ای دارد.

1. سرمایه‌گذاری‌های کلان و پروژه‌های بلندمدت

طبق گزارش‌های صندوق بین‌المللی پول، امارات در سال 2022 حدود 36 میلیارد دلار در پروژه‌های انرژی‌های تجدیدپذیر سرمایه‌گذاری کرده و پیش‌بینی می‌شود تا سال 2030 این رقم به 54 میلیارد دلار برسد. این سرمایه‌گذاری‌ها شامل پروژه‌های انرژی خورشیدی، بادی و پروژه‌های ذخیره‌سازی انرژی هستند که به کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی و توسعه زیرساخت‌های انرژی پاک کمک می‌کنند.

یکی از مهم‌ترین پروژه‌های امارات در این راستا، پروژه 2030 انرژی پاک است که هدفش افزایش سهم انرژی‌های تجدیدپذیر از 25 درصد به 50 درصد تا سال 2050 است. این پروژه‌ها شامل افزایش ظرفیت نیروگاه‌های خورشیدی، ایجاد زیرساخت‌های لازم برای تولید انرژی بادی و همچنین توسعه شبکه‌های ذخیره‌سازی انرژی می‌شوند که به طور مستقیم در راستای هدف توسعه پایدار کشور قرار دارند.

2. چشم‌انداز آینده در سایه انرژی‌های تجدیدپذیر

امارات با اجرای پروژه‌های سبز و افزایش سرمایه‌گذاری‌ها در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر به یکی از کشورهای پیشرو در زمینه انرژی پاک تبدیل خواهد شد. طبق پیش‌بینی‌ها، تا سال 2025، ظرفیت تولید انرژی تجدیدپذیر این کشور از 4.5 گیگاوات به 9 گیگاوات خواهد رسید که معادل 4 برابر ظرفیت فعلی است .در نهایت، امارات با تکیه بر فناوری‌های نوین و پروژه‌های بزرگ در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر، به دنبال آن است تا به قطب جهانی انرژی پاک تبدیل شود. این تلاش‌ها نه تنها به کاهش هزینه‌های انرژی و ایجاد پایدار اقتصادی کمک خواهد کرد، بلکه در راستای حفظ محیط زیست و کاهش آثار زیست‌محیطی فعالیت‌های صنعتی نیز نقش موثری خواهد داشت.

ژنرال‌های اقتصادی در ترکیب هیئت مدیره فولاد آلیاژی ایران؛ مجید مشعلچی رئیس شد

تماشاخانه

وقتی پوتین فریب اخبار ساعت ۱۴ صدا و سیما را می‌خورد / مدیران ایرانی می‌توانند چه بلایی سر روسیه بیاورند؟ (فیلم)

کوروش یغمایی، خداحافظی با گل یخ (+صدا)

فیلم های دیگر