معمای بازار کار ایران: کمبود نیرو با ماندگاری پایین شاغلان

بازار کار ایران با یک معمای آشکار روبه‌روست، در حالی که برخی بنگاه‌ها از کمبود نیروی کار خبر می‌دهند، از سوی دیگر ماندگاری شغلی کارگران پایین است. تحلیل‌ها نشان می‌دهد که عوامل متعددی از دستمزد و مسافت تا نبود مسکن مناسب در نزدیکی محل کار، به این وضعیت دامن می‌زنند.

چرایی ماندگاری پایین در شغل

دستمزد ناکافی,یکی از اصلی‌ترین دلایل ترک کار، حقوق پایین است. مطابق گزارش‌ها، دستمزدهای مصوب معمولا با هزینه‌های واقعی زندگی همخوانی ندارند و توان پوشش اجاره، خورد و خوراک یا هزینه حمل‌ونقل را ندارند.

مالک حسینی, معاون اشتغال وزارت کار نیز اذعان کرده است که «با عدم کفایت دستمزدها در برخی مشاغل … تقاضا از سوی کارفرما هست ولی نیرو نیست.»

کارشناسان بازار کار می‌گویند دستمزدهای پایین یکی از موانع اصلی جذب نیروی کار پایدار است.

امنیت شغلی پایین، بسیاری از قراردادهای کاری موقتی، سفید امضا یا بدون تضمین بلندمدت هستند. گزارش‌های کارگری حاکی از آن است که نبود امنیت شغلی واقعی باعث می‌شود کارگران با انگیزه ادامه فعالیت نداشته باشند.

فاصله محل کار و هزینه حمل‌ونقل، مسافت زیاد تا محل کار یکی دیگر از چالش‌هاست که باعث خستگی، هزینه بالا و در نهایت ترک شغل می‌شود. اگرچه آمار دقیقی در مورد همه بخش‌های بازار کار منتشر نشده، اما این عامل در تحلیل‌های نیروی کار مؤثر دیده می‌شود.

نبود مسکن در نزدیکی محل کار، کارگران زیادی از استان‌های صنعتی اظهار می‌کنند که نبود مسکن اقتصادی و نزدیک به محل کار، باعث مهاجرت معکوس یا ترک شغل می‌شود. وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز تأکید کرده است که تأمین مسکن کارگری «شرط ماندگاری نیروی کار در صنایع» است.

به عبارتی، بخش قابل‌توجهی از درآمد کارگران به جای پس‌انداز یا زندگی بهتر، صرف اجاره مسکن می‌شود که انگیزه برای ماندن در شغل را کاهش می‌دهد.

فرهنگ و انگیزه کاری، معاون اشتغال وزارت کار معتقد است که تغییرات نسلی در فرهنگ کار نیز نقش دارد: «تغییر نگرش نسلی به اولویت درآمد بر اصل کار» به ویژه در میان جوانان دیده می‌شود. برخی جوانان ترجیح می‌دهند از طریق کارهای پلتفرمی یا فریلنسری درآمد داشته باشند تا شغلی ثابت با دستمزد پایین.

مهارت‌ناپذیری و عدم تطابق با نیاز بازار، کارشناسان آموزشی معتقدند که شکاف مهارتی بین نیروی کار و مشاغل تولیدی و فنی مسأله‌ای جدی است، به طوری که افراد با مدرک دانشگاهی ممکن است مهارت لازم برای مشاغل مولد را نداشته باشند.

بنابراین گزارش, این ناهماهنگی باعث می‌شود نیروی کار در مشاغل غیررسمی یا کم‌درآمد مشغول شود یا اصلاً وارد بخش‌هایی که با نیاز بازار همخوانی دارد نشود.

در کنار مشکل ماندگاری، بنگاه‌ها گزارش می‌دهند که موقعیت‌های شغلی خالی زیادی وجود دارد که پر نمی‌شوند. مالک حسینی, معاون اشتغال وزارت کار تأکید کرده است که کمبود نیروی کار در برخی بخش‌ها به دلیل دستمزد پایین داخلی است و در مواردی مجبور به استفاده از نیروی کار خارجی شده‌اند.

این وضعیت نشان می‌دهد که مسئله فقط بیکاری نیست، بلکه انگیزه کار پایین است: مردم ترجیح می‌دهند شغلی با درآمد حداقل یا امنیت پایین را نپذیرند و به دنبال گزینه‌های جایگزین بروند.

سید مالک حسینی، معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، بارها به چالش دستمزد نابرابر اشاره کرده است: «شکاف میان دستمزدها و سبد هزینه‌های خانوار» یکی از عوامل اصلی بحران بازار کار است.

حسینی همچنین اعلام کرده که اگر دستمزدهای برخی مشاغل واقعی‌تر شوند ، یعنی با هزینه زندگی هماهنگ‌تر ، نیروی کار ایرانی به آن مشاغل بازخواهد گشت. «اگر دستمزد متناسب با کاری باشد که انجام می‌دهد, هزینه‌های زندگی‌اش را پوشش دهد، حتماً کار می‌کند؛ حتی در مشاغل بسیار سخت.»

علی باقری،مدیرکل اشتغال اتباع خارجی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی هم با اشاره به اینکه متأسفانه شرایط بازار کار به گونه ای است که ماندگاری نیروی کار در شغل بسیار پایین است گفت:بارها مشاهده شده است که نیروی کار بعد از 2ماه کار کردن, شغل و محل کار را ترک می کند. این ماندگاری هم مهم است.

سامانه کاریابی یکپارچه

در عین حال، او پیشنهاد راهکارهایی داده است: استفاده از سامانه کاریابی یکپارچه، افزایش ارتباط میان شرکت‌های کوچک و بنگاه‌های بزرگ، و تقویت تعاونی‌ها را از جمله راه‌حل‌های پیشنهادی برای جذب و نگه‌داری نیروی کار برشمرده است.

ماندگاری پایین در شغل، ناشی از چند عامل ترکیبی است: حقوق پایین، امنیت شغلی ضعیف، مسافت زیاد تا محل کار، و نبود مسکن مناسب برای کارگران.

از سوی دیگر، موقعیت‌های شغلی کاملاً خالی وجود دارد، زیرا بسیاری از کارگران تمایلی به پذیرش مشاغل با دستمزد پایین ندارند.

وزیر و معاونان وزارت کار به این مسائل واقف‌اند و راه‌حل‌هایی مانند افزایش دستمزد واقعی، تامین مسکن کارگری و تغییر نگرش نسل جوان را در دستور کار قرار داده‌اند.

هشدار عجیب ارتش چین: تمام خاک ژاپن میدان نبرد خواهد بود

تماشاخانه

تجاوز به حریم تنها خانه ایران که به نام یک «زن» ثبت شده‌است / مردها باز هم حقوق «بی بی قدیری» را لگدمال کردند (فیلم)

امنیت یا شوآف؟ چه کسانی در دانشگاه آزاد بابل می‌توانستند به بهنوش طباطبایی حمله کنند (فیلم)

فیلم های دیگر