چرا تهران و ایران به نقطه صفر آبی رسیدند؟ بررسی بحران از سدها تا لوله‌های فرسوده

مصطفی فدائی‌فرد در ارزیابی بحران آب در کشور و بویژه تهران اظهار داشت: بیش از ۹۰ درصد از کل آب تجدیدپذیر ایران در کشاورزی مصرف می‌شود که به دلیل راندمان و بهره‌وری اندک، حدود ۶۰ درصد از آن هدر می‌رود.

هدررفت ۲۵ درصدی آب در تهران

به گزارش ایلنا ، وی با بیان اینکه راندمان در شبکه توزیع آب شرب نیز وضعیت مناسبی ندارد، ادامه داد: در همین شهر تهران حدود ۲۵ درصد از آب شرب باارزش و ذی‌قیمت در شبکه لوله‌های فرسوده هدر می‌رود. البته حکمرانی در سایر موضوع‌ها نیز مطلوب نبوده و نیست؛ تهران شهری است که از یک جمعیت ۵ میلیونی و بدون برنامه‌ریزی برای آب، برای ترافیک و سایر زیرساخت‌ها، به بیش از ۱۵ میلیون نفر رسیده است و علاوه بر مشکلات مربوط به بحران آب، دچار بحران ترافیک،  آلودگی هوا، فرونشست، بیکاری، گرانی، حاشیه‌نشینی، ساخت‌وساز برروی گسل‌های فعال، بحران رعایت نکردن حریم و بستر رودخانه‌ها و مسیل‌ها و قنوات و …است.

خودکفایی کشاورزی به قیمت پایان آب

این پژوهشگر آب و محیط زیست گفت:  مسئولین  در تمام  ۴۷ سال گذشته بر طبل خودکفایی کشاورزی کوبیده‌اند، بدون آنکه به ظرفیت‌های اقلیمی و منابع آبی ایران کمترین توجهی کنند، سدسازی‌های بی‌رویه، برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی، اصرار بر ایجاد اشتغال آب‌محور، موجبات نابودی منابع آب و خاک و هوا را فراهم کرده و موجب به خطر افتادن امنیت غذایی شده است.

بحران آب را شاید بتوان حل کرد؛ فرونشست را هرگز

وی تاکید کرد: بحران شدید آب در ایران قابل انکار نیست و تبعات شدید آن نیز بر هیچ کسی پوشیده نیست ولی موضوع وقتی خطرناک‌تر و غیرقابل کنترل می‌شود که بحران آب با سایر بحران‌های محیط زیستی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، قومیتی و امنیتی ادغام می‌شود. تبعات بحران‌هایی مانند توسعه اختلاس، دزدی، رانت، فقر، بیکاری، گرانی، تورم، بیماری، گرسنگی، نابرابری، افزایش اختلاف طبقاتی، به خطر افتادن امنیت غذایی، کاهش اعتماد مردم به حکومت، فرار نخبگان به خارج، خشک شدن تالاب‌ها و دریاچه‌ها، خشکی رودخانه‌ها و سدها و بی‌آبی که همگی دیر یا زود و بعضا با هزینه‌های هنگفت بالاخره قابل جبران هستند ولی تاثیرات بحران‌هایی مانند فرونشست و نابودی کمی و کیفی منابع خاک غیرقابل جبران و بازگشت‌ناپذیر هستند.

اوج بحران آب

فدائی‌فرد تاکید کرد: بحران آب در تمام کشور و همه کلان‌شهرها و به خصوص در تهران به اوج خود رسیده است تا حدی که بسیاری از سدهای کشور خشکیده‌اند و معلوم نیست جواب تامین آب چند ده میلیون  نفر را چه کسی باید بدهد!؟

با امیدواری به باران کشور را به خشکی رساندیم

وی ادامه داد: ایران در حال تجربه مشکلات جدی آب است. خشک‌سالی‌های مکرر همراه با برداشت بیش از حد آب‌های سطحی و زیرزمینی به بحران آب دامن زده است. وضعیت خشک شدن دریاچه‌ها، رودخانه‌ها، کاهش سطح آب‌های زیرزمینی، فرونشست زمین و… در سال‌های گذشته شواهدی بر مشکلات مورد اشاره است. کمبود آب نه‌تنها مشکلات مصرف خانگی را با مشکل مواجه کرده، بلکه بسیاری از صنایع آب‌بر را نیز با مشکل مواجه کرده است. قطع آب، خسارات زیادی را به مزارع کشاورزان وارد کرده است. از سوی دیگر سدسازی‌های بی‌رویه، انتقال غیراصولی آب‌های بین‌حوضه‌ای و کشت محصولاتی که تناسبی با منابع آبی مناطق ندارند، مشکلات کمبود آب را تشدید کرده و متاسفانه مشکل کمبود آب، همواره با اظهار امیدواری نسبت به بارش‌ها ادامه پیدا کرده است. همواره راه‌کار عملیاتی مدنظر مسئولان در زمینه کمبود آب، مدیریت مصرف و دعا کردن برای افزایش بارش باران بوده است.

شهر تخلیه شود؟

این کارشناس حوزه آب در رابطه با راهکار رئیس‌جمهور  مبنی بر اینکه اگر تا آخر آذر ماه باران نبارد، باید تهران را تخلیه کنیم، تاکید کرد: آیا هیچ شهر و یا روستا و یا کمپی برای اقامت موقت و یا دائم بیش از ۱۵ میلیون نفر در هیچ کجای ایران وجود دارد؟ اگر تا پایان آذر ماه در سایر شهرها و روستاهای کشور نیز باران نبارد، آیا کل کشور را باید تخلیه کرد!؟

وی متذکر شد: فراموش نکنیم که در اصل بی‌توجهی به هشدارهایی که طی دو دهه اخیر توسط متخصصان و کارشناسان مختلف داده شد، منجر به فلاکت و نابودی آب و خاک و هوا در ایران شده است.

می‌دانستیم به صفر آبی می رسیم اما….

فدائی‌فرد با تاکید بر اینکه مسوئلین باید پاسخگو باشند که چرا در طول این چند دهه و با آشکار بودن اینکه روزی به این نقطه و وضعیت بحرانی خواهیم رسید، اعتبارات و منابع مالی لازم برای افزایش ظرفیت شیرین‌سازی آب خلیج‌فارس یا دریای عمان را تامین نکرده‌اند، گفت: امروز فقط حدود یک درصد از آب شرب کل کشور از شیرین‌سازی و انتقال آب دریا تامین می‌شود درحالی‌که عربستان بیش از ۷۰ درصد از آب مصرفی خود را از همین طریق تامین می‌کند.

لوله‌های فرسوده؛ عامل هدررفت یک‌چهارم آب تهران

وی با طرح این پرسش که چرا اعتبارات مورد نیاز تصفیه و بازیافت فاضلاب شهری برای مصارف صنعتی و کشاورزی تخصیص داده نشده تا این قبیل پروژه‌ها بعنوان یک پروژه ملی در دستور کار قرار گیرد؟ ادامه داد: همچنین مسئولین باید پاسخگو باشند که چرا در طول این چند دهه، اعتبارات مورد نیاز برای نوسازی شبکه لوله‌های فرسوده اختصاص نیافت که امروز عامل هدررفت بیش از یک‌چهارم آب تهران و بسیاری شهرهای دیگر شود و جای آن مردم، بعنوان مقصر مصرف بیش از حد آب نشان داده شود. مسئولین باید پاسخگو باشد که چرا برای دور ماندن از بحران آب تخصیص اعتبارات و منابع مالی مورد نیاز صورت نگرفته است؟

باید به کنوانسیون‌های جهانی آب بپیوندیم

وی اظهار داشت: اکنون راهکار این است که باید به ناتوانی و ناکارآمدی خود اقرار کنیم و باید به کنوانسیون‌های جهانی آب بپیوندیم تا برای فناوری‌های جدید و کاهش مصرف یاری بطلبیم.

راهی برای نجات آب

فدائی‌فرد تاکید کرد: در شرایطی که بحران کم‌آبی به تهدیدی جدی برای زیست شهروندان ایرانی تبدیل شده است، بازچرخانی آب به عنوان موثرترین ابزار برای پایداری منابع آبی بایستی در دستور کار قرار گیرد. تهران، یکی از پرمصرف‌ترین شهرهای ایران، اکنون در نقطه‌ای بسیار حساس و خطرناک از ناترازی منابع و مصارف آب قرار دارد.  به نحوی که اگر روند کنونی ادامه یابد، پایداری زندگی شهری با خطر جدی مواجه خواهد شد. در چنین شرایطی، توسعه تصفیه‌خانه‌ها، اصلاح الگوی مصرف و استفاده از پساب تصفیه ‌شده در صنعت و فضای سبز می‌تواند راهی برای نجات شهرهای بی‌آب باشد.

بازچرخانی آب؛ روشی برای بقا

وی ادامه داد: در تهران که بیش از نیمی از مصرف آب کشور صرف  شرب، بهداشت و فضای سبز می‌شود، بازچرخانی می‌تواند بخشی از فشار بر منابع آب را کاهش دهد. کشورهای پیشرفته این مسیر را با موفقیت پشت سر گذاشته‌اند. در آلمان آب تا ۲۰ بار در چرخه مصرف باقی می‌ماند و در ژاپن نیز هر واحد آب تا ۱۵ بار تصفیه و بازاستفاده می‌شود. این تجربه‌ها نشان می‌دهد که بازچرخانی تنها راهکار فنی نیست، بلکه روشی پایدار برای بقا در اقلیم‌های خشک است.

شیرین‌سازی و انتقال آب دریا در دستور کار قرار گیرد

این کارشناس ارشد حوزه انرژی بیان کرد: دومین راهکار برای بلندمدت، شیرین‌سازی و انتقال آب دریاست که بسیاری از کشورهای با اقلیم و شرایط منابع آبی بسیار وخیم‌تر از ایران مانند عربستان، امارات متحده عربی، قطر و اسرائیل از آن بهره  برده و بسیاری از مشکلات منابع آبی خود را بهبود بخشیده‌اند.

لزوم صرفه‌جویی  ۲۰ درصدی

وی گفت: با توجه به آنکه در اثر سیاست‌های کلان حاکمیتی به دور از منطق و غیرکارشناسی در خصوص توسعه بی‌رویه کشاورزی؛ وابستگی به اشتغال آب‌محور را چنان افزایش داده‌ایم که در عمل هرگونه کاهش سطح زیر کشت و کاهش تولیدات کشاورزی منجر به افزایش شدیدتر قیمت‌ها و افزایش بیکاری و توسعه هر چه بیشتر فقر و به خطر افتادن امنیت غذایی خواهد شد، بنابراین مهمترین راهکار کوتاه‌مدت در این شرایط بحرانی، مصرف بهینه و صرفه‌جویی حدود ۲۰ درصدی مصرف آب توسط مردم است.

راهکار تعامل با دنیا و پیوستن به اف‌ای‌تی‌اف

فدائی‌فرد تاکید کرد: برای آن که بتوان از تنها راهکار کوتاه‌مدت موجود برای کاهش تبعات بحران‌های آب، برق، گاز و بنزین استفاده کرد، لازم است در کوتاه‌ترین زمان ممکن، اصلاحات واقعی صورت گیرد و واقعیت‌ها را بپذیریم که از جمله آنها تعامل با دنیا و پیوستن به اف‌ای‌تی‌اف برای رفع تحریم‌ها و اقتصاد آزاد، کاهش بودجه‌های بی‌رویه و شایسته‌سالاری است.

نگاهی به طراحی استادیوم ها الهام‌گرفته از معماری باشکوه ایران باستان(تصاویر هوش مصنوعی)

تماشاخانه

کشف تونل‌های دست‌کند خارق العاده زیر شهر ابر کوه / پناهگاه زیرزمینی شهر / قدمت از دوره ساسانی تا قاجار (فیلم)

کمی چاقی می‌تواند کمک‌کننده باشد / نقش لاغری بیش از حد را در مرگ زودرس دست کم گرفته‌اید (فیلم)

فیلم های دیگر