قربانی کردن رانندگان تاکسی اینترنتی برای جبران کسری بودجه تامین اجتماعی

فشار اقتصادی در سال‌های اخیر بسیاری از خانوارهای ایرانی را به سمت شغل دوم سوق داده است. از زمان ورود پلتفرم‌های آنلاین حمل‌ونقل به کشور، این فضا برای بسیاری از افراد به راهی شفاف و در دسترس برای جبران هزینه‌های زندگی تبدیل شد. گروهی از کاربران در کنار شغل اصلی خود برای افزایش درآمد در تاکسی‌های اینترنتی فعالیت می‌کنند و عده‌ای از بازنشستگان نیز، به دلیل ناکافی بودن مستمری، ناچار شده‌اند از این مسیر هزینه‌های روزمره را پوشش دهند.

جذابیت اصلی این پلتفرم‌ها در آزادی عمل کاربران است؛ هر راننده می‌تواند ساعت و میزان فعالیت خود را انتخاب کند و هر زمان خواست همکاری‌اش را پایان دهد. با این حال، طرح جدیدی که از سوی سازمان تامین اجتماعی ارائه شده، در صورت تصویب، این وضعیت داوطلبانه را تغییر می‌دهد. طبق این طرح، بیمه رانندگان تاکسی‌های اینترنتی اجباری خواهد شد و بازنشستگان شاغل در این پلتفرم‌ها، در صورت ادامه کار، مستمری خود را از دست خواهند داد. اقدامی که در ظاهر حمایتی است، اما در عمل می‌تواند فشار مضاعفی بر بازنشستگان و شاغلان این حوزه وارد کند و بخشی از آن‌ها را از فعالیت شفاف به سمت کار غیررسمی سوق دهد. در ادامه، چالش‌های این طرح با در نظر گرفتن قوانین بیمه‌ای موجود و تعهدات فعلی سازمان تأمین اجتماعی در قبال کاربران این پلتفرم‌ها بررسی می‌شود.

بازنشستگان فعال در تاکسی‌های اینترنتی زیر تیغ طرح جدید بیمه اجباری

در طرحی که از سوی سازمان تامین اجتماعی ارائه شده و اکنون در مجلس شورای اسلامی در حال بررسی است، مستمری بازنشستگانی که در تاکسی‌های اینترنتی فعالیت دارند، در صورت ادامه اشتغال، قطع خواهد شد. از سوی دیگر، پلتفرم‌ها موظف می‌شوند چهار درصد به کرایه‌ی سفر اضافه کنند و رانندگان نیز باید ماهانه ۱۳.۵ درصد از درآمد مقطوع خود را به‌عنوان حق بیمه بپردازند. این تغییرات، به معنای کاهش مستقیم درآمد رانندگان و افزایش هزینه برای مسافران است، در حالی‌که بسیاری از بازنشستگان دقیقاً به‌دلیل ناکافی بودن مستمری به سراغ تاکسی‌های آنلاین آمده‌اند. حذف مستمری و هم‌زمان افزایش هزینه‌ها برای آنان، امنیت مالی خانوارهای بازنشسته را تهدید می‌کند و با فلسفه‌ی حمایتی تأمین اجتماعی در تضاد است و می‌تواند موجب خروج بخشی از رانندگان از فعالیت شفاف در پلتفرم‌ها و گسترش سفرهای غیررسمی شود.

تعهدات ناتمام؛ بحران اعتماد به بزرگ‌ترین صندوق بازنشستگی کشور

همانطور که در ابتدای گزارش اشاره شد، بخشی از رانندگان پلتفرم‌های تاکسی آنلاین بازنشستگانی هستند که حقوق دریافتی آنها از صندوق‌های مختلف کفاف دخل و خرج آنها را نمی‌دهد و برای همین مجبور به کار پس از بازنشستگی شده‌اند. البته این پدیده تازگی ندارد و قبل از این نیز بازنشستگان یا به‌صورت مسافرکش شخصی فعالیت می‌کردند و یا در آژانس‌های تاکسی تلفنی مشغول می‌شدند. در هر دو صورت، درآمدی مازاد بر حقوق بازنشستگی، بدون بیمه، برای آنها ایجاد می‌شد که تا حدی کمک حال آنها بود.

سوال اینجاست، که اگر سازمان تامین اجتماعی، به‌عنوان بزرگترین صندوق بازنشستگی کشور، در سال‌های گذشته موفق به اجرای تعهدات خود برای بازنشستگان شده بود، آیا این قشر امروز نباید زندگی راحت و بدون دغدغه‌ای از نظر مالی می‌داشتند و مجبور به کار مجدد نمی‌شدند؟

در همین راستا صندوق بازنشستگی کشوری نحوه محاسبه همسان‌سازی حقوق بازنشستگان در سال ۱۴۰۴ را در اردیبهشت امسال منتشر کرده است که مطابق با آن فرد بازنشسته‌ای که در سال گذشته ۱۵ میلیون تومان دریافت می‌کرده است، در مرحله دوم متناسب‌سازی براساس شیوه‌نامه ابلاغی از سوی سازمان‌های اداری و استخدامی و برنامه و بودجه، امسال رقمی معادل ۱۹ میلیون و ۸۰ هزار تومان دریافت می‌کند.

سمیه گل‌پور،فعال حوزه کارگری و تحلیل‌گر اقتصاد معیشتی، در گفتگو با اقتصادنیوز اینگونه توضیح داده است: «در سال ۱۴۰۴ با تورم ۵۰ درصدی، خط فقر به حدود ۱۲ میلیون تومان برای هر فرد و ۴۰ میلیون تومان برای یک خانواده چهار نفره خواهد رسید.» این اظهار نظر بدان معنی است که حتی همسان‌سازی مد نظر دولت، موجب رفع نگرانی‌های بازنشستگان نخواهد شد و آنها مجبور به فعالیت‌های بیشتر برای کسب درآمد هستند.

آیا تأمین اجتماعی به دنبال حمایت است یا جبران کسری بودجه؟

احمد میدری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، مردادماه امسال تأکید کرد: «سازمان (تامین اجتماعی) برای پرداخت حقوق بازنشستگان با منابع محدودی روبه‌روست و ناگزیر بخش مشخصی از این منابع را به حوزه‌های دیگر، از جمله درمان، اختصاص می‌دهد.»

سجاد پادام، مدیرکل وقت بیمه‌های اجتماعی وزارت کار، نیز در گفتگویی با رسانه نود اقتصادی در سال ۱۴۰۲ اظهار کرده بود: «۳۰۰ هزار شهید دادیم که یک وجب خاک از دست ندهیم، اما ممکن است به جایی برسیم که مجبور شویم کیش، قشم و خوزستان را بفروشیم تا بتوانیم حقوق بازنشستگان را بدهیم.» البته پادام به‌دلیل این اظهار نظر در همان زمان از کار برکنار شد. (نبض بازار)

به‌نظر می‌رسد اذعان وزیر تعاون،‌ کار و رفاه اجتماعی و مدیرکل پیشین بیمه‌های اجتماعی این وزارتخانه به منابع محدود سازمان تامین اجتماعی برای پاسخ به دغدغه‌های مالی بازنشستگان از یک سو، و فشار نهادهای بیمه‌گر بر اعمال اجباری بیمه مجدد بازنشستگان به دلیل فعالیت آنها در پلتفرم‌های آنلاین حمل‌ونقل، بیش از آنکه تلاش‌ها را به سوی ارائه خدمات مطلوب به بیمه‌شدگان متمرکز کند، تلاشی است برای پیدا کردن شیوه‌های جدید کسب درآمد برای صندوق‌های بازنشستگی.

شفافیت گمشده در صندوق‌های بازنشستگی

تمامی این مباحث در حالی مطرح می‌شود که بر اساس گزارش کمیسیون اصل نود مجلس شورای اسلامی، که در رسانه نمایندگان منتشر شده است، صندوق‌های بازنشستگی از شفافیت مالی لازم برخوردار نیستند: «صندوق‌های بازنشستگی نسبت به انتشار باکیفیت اطلاعات اقدامات لازم را انجام نداده‌اند. گزارش‌های منتشر شده، ضعیف‌ترین بخش را در حوزه عملکرد مالی نشان می‌دهد.»

عملکرد سازمان تامین اجتماعی و سایر صندوق‌های بازنشستگی کشوری نه در حوزه همسان‌سازی حقوق بازنشستگان، نه در تامین نیازهای بازنشستگان، نه در قوانین بازگشت به کار آنها، و حتی نه در گزارش‌دهی به نهادهای بالادستی آنچنان امیدوارکننده نبوده است که اکنون بتوان به قول و تعهد آنها برای بیمه کردن کاربران پلتفرم‌های آنلاین حمل‌ونقل اعتماد کرد. همانطور که پیشتر اشاره شد، به‌نظر می‌رسد که این نهادها بیشتر به دنبال تامین کسری بودجه خود هستند تا ارائه خدمات مطلوب به رانندگانی تاکسی‌های اینترنتی، به‌ویژه بازنشستگانی که در این پلتفرم‌ها مشغول به کار شده‌اند.

وزیر تعاون،‌ کار و رفاه اجتماعی با اشاره به مشکلاتی که در تامین نیازهای بیش از ۴ میلیون بازنشسته وجود دارد، همچنین وجود بی‌ عدالتی در وزارتخانه تحت سرپرستی خود،‌ حالا چگونه می‌تواند ادعای ایجاد عدالت برای بیش از ۸ میلیون کاربر راننده تاکسی‌های اینترنتی را بدون اصلاحات مورد نیاز قانونی و زیرساختی مطرح کند؟

خداداد عزیزی: اعتراض رسمی تراکتور به رأی کمیته استیناف اعلام شد/ محرومیت از تماشاگر در جام حذفی عادلانه نیست

تماشاخانه

مرحوم رئیسی به حدی انقلابی بود که می‌خواست کاریکاتوریست اهانت کننده را اعدام کند ولی رهبری نگذاشتند (فیلم)

پیتزا داود و هویت شهری از نگاه رضا امیرخانی نویسنده (فیلم)

فیلم های دیگر