چه اتفاقی برای تخت جمشید افتاده است؟ / مهمترین اثر میراث جهانی ایران در خطر است؟ (فیلم)

عصر ایران ؛ حسن ظهوری _ ماجرا از آنجا آغاز شد که اسفندیار عبداللهی، نماینده مردم مرودشت در مجلس، از الحاق ۹۶۰ هکتار به محدوده شهری مرودشت برای توسعه خبر داد و با انتشار نقشه‌ای، موجی از نگرانی را در میان باستان‌شناسان و دوستداران میراث فرهنگی ایجاد کرد. عبداللهی بعداً این نقشه را جعلی خواند و اعلام کرد که چنین طرحی وجود ندارد.

بررسی‌های باستان‌شناسان نشان داد که حدود ۴۶۰ هکتار از اراضی موردنظر برای توسعه، واقع در شهرک مهدیه مرودشت، با حریم درجه دو تخت جمشید همپوشانی دارد. این محدوده شامل محوطه باستانی فیروزی است که آثار ارزشمند هخامنشی هنوز کاوش‌نشده‌ای را در خود جای داده است. با تطبیق نقشه ارائه‌شده با نقشه باستان‌شناسی ویلیام سامنر، مشخص شد که این اراضی با محوطه شماره ۵ و حریم حفاظتی تخت جمشید تداخل دارد و توسعه در این منطقه می‌تواند آثار باستانی مدفون را در معرض خطر جدی قرار دهد.

از سال ۱۳۹۰، برای حفاظت از حریم درجه دو تخت جمشید، ۵۰۰ میله بتنی به‌عنوان نشانه‌گذاری نصب شده بود تا از ساخت‌وساز غیرمجاز جلوگیری شود. بااین‌حال، عبداللهی مدعی شد که تنها ۹۰ هکتار از شهرک مهدیه، که سال‌هاست مسکونی شده و خدمات شهری دریافت می‌کند، در حریم درجه دو قرار دارد و هیچ محدوده جدیدی به طرح توسعه اضافه نشده است. محمدرضا زارعی، شهردار مرودشت، نیز تأکید کرد که این ۹۰ هکتار پیش‌تر شکل گرفته و شورای عالی شهرسازی با حضور نماینده میراث فرهنگی، آن را به محدوده شهری الحاق کرده است. وی افزود که در این محدوده، ساخت‌وساز تا ارتفاع ۸.۵ متر مجاز بوده و هیچ توسعه جدیدی رخ نداده است.

بااین‌حال، زمین‌های زراعی اطراف شهرک مهدیه، که بخشی از کمربند حفاظتی تخت جمشید، نقش رستم، نقش رجب و شهر استخر هستند، سال‌هاست هدف تغییر کاربری به تجاری قرار دارند. این کمربند برای حفظ میراث فرهنگی منطقه حیاتی است. در سال ۱۳۹۰، ضوابطی برای ممنوعیت تغییر کاربری اراضی کشاورزی در حریم درجه دو تخت جمشید وضع شد تا از توسعه شهری به سمت این مجموعه جهانی جلوگیری شود.

محمدجواد جعفری، سرپرست پایگاه میراث جهانی تخت جمشید، با رد هرگونه ساخت‌وساز جدید در حریم درجه دو، تأکید کرد که محدوده شهرک مهدیه تثبیت شده و هیچ پلاک جدیدی اضافه نخواهد شد. او افزود که حتی برخی پلاک‌های مسکونی به کاربری گردشگری تغییر خواهند یافت. جعفری همچنین نقشه‌ای ارائه کرد که محدوده شهرک مهدیه را با خط سیاه مشخص کرده و توسعه بیشتر را غیرممکن دانست.

بااین‌حال، ابهامی در نقشه باقی مانده است: خط قرمز رنگی که تخت جمشید را به مرودشت متصل می‌کند، چیست؟ زارعی این خط را صرفاً نشانه حریم دانست و تأکید کرد که هیچ ساخت‌وسازی در این محدوده انجام نمی‌شود. جعفری نیز اطمینان داد که محدوده شهری مرودشت تا میدان ملل محدود شده و به سمت تخت جمشید گسترش نخواهد یافت.

یونسکو پیش‌تر توسعه شهری مرودشت را تهدیدی برای تخت جمشید خوانده و هشدار داده بود که عدم مدیریت این توسعه می‌تواند جایگاه تخت جمشید را در فهرست میراث جهانی به خطر بیندازد. اگر نقشه ادعایی اجرایی می‌شد، محوطه شماره ۵، شامل بنای تاریخی «دروازه آجری» متعلق به دوره کوروش با الهام از دروازه ایشتار بابل، در معرض خطر قرار می‌گرفت. این بنا و دیگر تپه‌های باستانی در حریم درجه دو تخت جمشید، حاوی اطلاعات ارزشمندی از دوره هخامنشی هستند که هنوز کاوش نشده‌اند.

اکنون با تکذیب نقشه اولیه و تأکید مسئولان بر حفاظت از حریم تخت جمشید، به نظر می‌رسد تلاش‌ها برای حفظ این میراث جهانی ادامه دارد، اما نگرانی‌ها درباره آینده این مجموعه همچنان پابرجاست.

بیشتر بخوانید:

یونسکو: ما نگران تخت جمشید هستیم / نامه‌های هشدار آمیز به وزارت میراث فرهنگی ارسال شده‌است (+فیلم پاسخ دبیرکل)

چرا زیر شیر هخامنشی، آینه گذاشته‌اند؟ (فیلم)

چرا تخت جمشید مهم است

سه روستای کندلوس، سهیلی و شفیع‌آباد در فهرست جهانی گردشگری قرار گرفتند (فیلم)

سخنرانی مجید تفرشی در مراسم صدسالگی ایرج افشار (فیلم)

هیچ‌گونه تهدیدی متوجه حریم تخت‌جمشید نیست

احتمال خروج تخت جمشید از فهرست میراث جهانی

تماشاخانه

به خاطر یک مشت جوراب (فیلم)

جهانبخش خانجانی : آن‌هایی که مشاوره‌های غلط به رهبری می‌دهند باید محاکمه شوند / حماس با آمریکا مذاکره کرد شما نمی‌کنید‍ (فیلم)

فیلم های دیگر