زنجان شهری با جاذبه‌های گردشگری مذهبی(+عکس)

امروزه گردشگری یکی از مولفه های توسعه در جوامع به شمار می رود و متولیان امر می کوشند با سرمایه گذاری در این حوزه به اهداف ترسیم شده در این بخش دست یابند.

به گزارش ایرنا، در کشور ما نیز این بخش با توجه به ظرفیتهای موجود همواره مورد توجه دست اندرکاران قرار داشته هرچند با چالش ها و موانعی نیز رو به رو بوده است.

استان زنجان به عنوان یکی از مقاصد گردشگری کشور، جاذبه های بی بدیل و منحصر به فردی را در بخش های مختلف به خصوص در حوزه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی دارد.

طبق آمارها بیش از دو هزار اثر تاریخی و طبیعی در استان زنجان شناسایی شده که از این تعداد ۹۲۵ اثر در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

یکی از بخش های مهم و مورد توجه صنعت گردشگری در استان زنجان، آثار مذهبی و دینی است که در طول سال به ویژه در ماههای محرم و صفر، مسافران و گردشگران بسیاری را به خود جذب می کند.

طبق اعلام مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان زنجان، از هزار اثر تاریخی در سطح استان، ۷۲ مورد شامل مسجد، حسینیه، بقعه و امامزاده در فهرست آثار تاریخی به ثبت رسیده است.

این آمار بیانگر ظرفیتهای زیاد استان در این بخش است که برای رشد و شکوفایی بیشتر به توجه، برنامه ریزی و سرمایه گذاری لازم از سوی مسوولان مربوط نیاز دارد.

زنجان با پیشینه‌ای غنی همواره در حوزه آیین‌ها و اماکن مذهبی، یکی از قطب‌های مهم گردشگری مذهبی ایران به شمار می‌رود و در این استان، مجموعه‌ای از حسینیه‌ها، امامزادگان و مساجد تاریخی و مراسم مذهبی ویژه هر ساله هزاران زائر و گردشگر را به خود جذب می‌کند.

جاذبه‌های گردشگری مذهبی متعددی در استان وجود دارد که هر کدام با ویژگی‌های خاص خود، تجربه‌ای معنوی و فرهنگی متفاوت را برای بازدیدکنندگان فراهم می‌سازد.

زنجان دارای ظرفیت‌های قابل توجهی در زمینه گردشگری مذهبی است که شامل امامزادگان، بقاع متبرکه و اماکن مقدس متعددی می‌شود.

از جمله مهم‌ترین این اماکن می‌توان به امامزاده سید ابراهیم (ع) ، مسجد جامع شهر زنجان و بقعه قیدار نبی در خدابنده اشاره کرد همچنین بر اساس آمارهای اعلام شده، در استان زنجان حدود ۱۵۶ امامزاده و ۱۳۳ بقعه متبرکه وجود دارد که نقش مهمی در جذب گردشگران مذهبی دارند.

  امامزاده سید ابراهیم زنجان

امامزاده سید ابراهیم زنجان نماد مذهبی و فرهنگی زنجانی ها

امامزاده سید ابراهیم زنجان، یکی از مقاصد زیارتی و فرهنگی برجسته در این منطقه به شمار می‌رود. تاریخچه طولانی این امامزاده و شجره‌نامه‌ متفاوت آن، موجب شده است که این مکان به‌عنوان یک نماد مذهبی و فرهنگی در میان مردم شناخته شود. این امامزاده که یکی از بهترین مکانهای دیدنی زنجان محسوب می‌شود، یادآور حماسه‌های گذشته و ارادت مردم به اهل بیت (ع) است.

این آرامگاه در بخش شرقی قبرستان قدیمی شهر قرار دارد و امامزاده ابراهیم به عنوان یکی از شخصیت‌های مذهبی مورد احترام در منطقه شناخته می‌شود.

در مورد تاریخ دقیق دفن سید ابراهیم اطلاعات دقیقی وجود ندارد، اما طبق منابع مختلف، او در دوران خلافت عباسیان در قرن سوم هجری به شهادت رسیده است.

در مورد شجره‌نامه امامزاده سید ابراهیم، اختلاف نظرهایی میان علما وجود دارد. برخی او را ابراهیم بن موسی بن جعفر می‌دانند، در حالیکه برخی دیگر، مانند ابوالفرج اصفهانی و ابونصر بخاری در کتاب «سرالنساب»، او را ابراهیم بن محمد بن عبدالله بن حسن بن العباس بن علی معرفی کرده‌اند.

اگر این شجره‌نامه درست باشد، طبق آن سید ابراهیم از نسل حسین بن اسماعیل بن محمد الارقط بن الباهر بن زین العابدین است و در اوایل قرن سوم هجری و در دوران خلافت المعتز بالله، با افراد خلیفه عباسی جنگیده و در نزدیکی شهر زنجان در فاصله سه کیلومتری جنوب آن به شهادت رسیده است.

علامه محمد اسماعیل صائنی، فیلسوف و مفسر برجسته قرآن، به نقل از تاریخ طبری در مورد امامزاده سید ابراهیم گفته که او نوه چهارم ابوالفضل العباس، فرزند امام علی (ع) بوده و از نسل عباس، نه از نسل امام موسی کاظم (ع) است.

در ابتدا، بنای امامزاده سید ابراهیم زنجان به سبک چهارطاقی طراحی شده بود که بر فراز آن گنبدی زیبا قرار داشت. در سال ۱۳۴۰ هجری شمسی، به منظور بازسازی و بهینه‌سازی، ساختمان امامزاده بازسازی و به شکلی نوین، اما با حفظ ویژگی‌های معماری قدیمی، دوباره بنا شد.

گنبد این ساختمان از نوع تک‌پوششی است که با چهار گوشواره به جرزها متصل شده و در فاصله میان گوشواره‌ها، هشت نورگیر برای تامین روشنایی داخل گنبد تعبیه شده است.

تزئینات داخلی گنبد شامل مقرنس و گره‌سازی‌های هنری، جلوه‌ای خاص به آن بخشیده است. سوره جمعه با خط زیبای ثلث و قلم استاد جواد میر محمد رضائی زنجانی در داخل گنبد گچبری شده است.

همچنین استاد شعبان آزادی زنجانی در گچبری این قسمت نقش مهمی داشته و در نمای بیرونی آن، سوره مبارکه «اسماء ذات البروج» با خط ثلث زنجیری به زیبایی نوشته شده است.

ضریح امامزاده سید ابراهیم زنجان که در اصفهان ساخته شده، در سال ۱۳۵۸ هجری شمسی در محل نصب شد. قدیمی‌ترین قسمت بنای امامزاده، سردر ورودی از سمت شمالی و مناره‌های آن بوده که به سال ۱۳۴۱ شمسی و توسط معمار برجسته ابراهیم سلطانی ساخته شد. بر بالای مناره‌ها، آیه ۵۵ سوره احزاب به خط ثلث و با قلم استاد سلطانی نقش بسته است.

تجدید بنای امامزاده سید ابراهیم زنجان توسط استاد منصور محاوری، فرزند ملا غلامرضا و متولد ۱۲۷۸ شمسی، انجام شد. از سال ۱۳۴۰ هجری شمسی، استاد محاوری با همکاری مردم زنجان به بازسازی این آرامگاه تاریخی پرداخت.

استاد محاوری در اسفند ۱۳۵۴ درگذشت و در رواق ورودی امامزاده به خاک سپرده شد. در حال حاضر، شبستان اصلی این امامزاده هیچ‌گونه مشکل ساختاری ندارد، اما قسمت‌هایی از حجرات واقع در ضلع شرقی صحن، از نظر ایستایی نیاز به توجه و رسیدگی دارد.

امامزاده سید ابراهیم زنجان در میدان انقلاب این شهر و در خیابان امام خمینی واقع شده‌ است و به راحتی می‌توان به آن دسترسی پیدا کرد.

  بقعه قیدار نبی

کتیبه برجای مانده از ۷۱۹ ه.ق در بقعه قیدار نبی استان زنجان

بنای آرامگاهی قیدار نبی (ع) از جمله بناهای مهم استان است که در جنوب غربی شهرستان قیدار (خدابنده) و در دامنه ارتفاعاتی با همین نام قرار دارد.

این بنا متعلق به قیدار بن اسماعیل بن ابراهیم (علیه السلام) از پیامبران الهی است، این مساله با استشهاد ۶۵ نفر از علمای طراز اول مورد تأیید قرار گرفته و بدین ترتیب شایعه اختصاص بنا به قبر بلغارخاتون زن غازان خان مغول مردود شده است.

معماری بقعه قیدار نبی(ع) :

بنا در وضعیت کلی، پلانی مربع مستطیلی دارد و طول آن ۵.۱۴ متر و عرض آن ۳۰.۸ متر و از سه بخش تشکیل شده است، بخش نخست به عنوان فضای مقدماتی ورودی تعبیه شده و سپس دو فضای گنبد دار پشت سر هم قرار گرفته است.

بقعه ابتدا بر روی سه ردیف سنگ سبز تراشیده بنا گشته و سپس تار و پود بنا را آجرهای ختایی تشکیل داده است، سقف ایوان از نوع چفت های پنج و هفت تند بوده و سقف فضای دوم را عرقچین پوشش داده که بلاواسطه بر جرزهای جانبی قرار گرفته است.

زیر این فضا سردابه ای جهت گذاشتن اجساد امانتی در نظر گرفته شده است و فضای سوم به عنوان شبستان اصلی آرامگاه است که قبر در آن قرار دارد و بر فراز آن گنبد زیبایی به روش دو پوششی استوار گشته است.

گنبد این بنا در نوع خود بی نظیر و منحصر به فرد است و در یک تقسیم بندی کلی آن را در ردیف گنبدهای «رک» می توان طبقه بندی کرد.

گنبد و بنا از نمای بیرونی فاقد تزئینات و کاشی کاری بوده و تزئینات عمده بنا در قسمت داخلی است و تا ارتفاع یک متری از کف دور تا دور بنا با کاشی های شش گوش فیروزه ای، بنفش، سیاه و سفید پوشانده شده و سقف شبستان گنبد دار با گچبریهای بسیار زیبایی تزئین شده است.

ترکیب کلی تزئینات از موتیفی به نام شمسه با کاربندی منشعب شده و خطوط آن به نوبه خود تصاویر را محدود می نماید. گچبری ها از گل و بوته، لچک و ترنج، تصویر خیالی ملائک، درخت زندگی همراه با پرندگان بسیار زیبا طراحی و اجرا شده است. کلیه تزئینات با دورنگ آبی و طلایی قلم گیری شده اند.

کل این بقعه را زائرسرای بزرگی با پلان مستطیل محصور کرده که این سبک تقلید ناقصی از صحن مساجد به روش چهار ایوانی است. به استثنای ضلع شرقی این محوطه که طاق نما دارد، در بقیه اضلاع حجراتی به عنوان محل سکونت زائرین احداث شده و حجرات ضلع غربی دو طبقه بوده که زیرزمین آن جهت استفاده احشام در نظر گرفته شده بود.

ورودی اصلی این محوطه در ضلع جنوبی تعبیه شده که با دو برج کنترل می شود و زنجیر عدالت نیز جهت تظلم مردم در آن آویزان است.

کتیبه ها و شیوه های تزئینی بنا گویای آن است که سازه‌های معماری آن بایستی در دورانهای مختلفی انجام پذیرفته باشد، از جمله قدیمی‌ترین کتیبه برجای مانده در ضلع جنوبی صحن گنبددار به تاریخ ۷۱۹ هجری قمری است که به تجدید ساخت آرامگاه توسط بلغان خاتون همسر غازان خان ششمین سلطان ایلخانی اشاره می‌کند و کتیبه ای دیگر در همان صحن که به شرح انجام تعمیرات بنا توسط تیمورخان به سال ۷۵۱ هجری قمری می‌پردازد.

آرامگاه قیدار نبی با میانسرایی دارای گنبد ناقوسی شکلی است با کاربندی زیبا که در سطوح داخلی مزین به نگاره‌های گیاهی و جانوری گچبری شده‌ است.

اموال فرهنگی این آرامگاه شامل :

کتیبه ها: بقعه قیدار نبی(ع) از نظر دارا بودن اموال فرهنگی یکی از بقاع معتبر استان است. نخستین و قدیمیترین این آثار، کتیبه ای سنگی است که در ضلع جنوبی شبستان نصب شده و به تجدید حیات این بنا توسط بلغان خاتون اشاره دارد.

خط این کتیبه ثلث جلی و به سبک حکاکی رقم زده شده و عمق آن قابل توجه است. کتببه دوم در ضلع جنوبی فضای نخست نصب شده که به تعمیر این بنا در سال ۷۵۱ ه. ق اشاره دارد. خط این کتیبه نستعلیق است و کلماتی که در آن حک شده، عمق کمتری دارد.

ضریح: این بقعه دارای ضریح بسیار زیبایی است که از چوب گردو ساخته شده است. طول آن در حدود ۲ متر و عرض تقریبی آن، ۷۰.۱ متر است. نقوش در آن به روش حکاکی نشان داده شده و سطح جانبی این ضریح با استفاده از موتیف های اسلیمی مزیّن شده و در قسمت فوقانی ضریح، کتیبه ای به خط نسخ نوشته شده است.

قرآن: یکی از اموال فرهنگی موجود در بقعه قیدار نبی (ع) شش جلد جزوه قرآن مجید و قسمتی از آیات سوره مبارکه نخل است. ابعاد خط ۱۵.۶ سانتی متر و نوع خط ثلث خفی بوده و کل آیات با خط به رنگ قرمز محاط شده است. جلد جزوات چرمی و جنس کاغذ پاپیروس است.

این بنای آرامگاهی به شماره ۳۲۱ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

  مسجد جامع شهر زنجان معروف به مسجد سید

مسجد جامع (مسجد سید) زنجان، میراث دار دور قاجاریه

این مسجد در بافت بازار زنجان راسته قیصریه قرار گرفته است و بزرگترین و زیباترین مسجد و مدرسه دینی شهر به شمار می رود که توسط عبدالله میرزا دارا پسر یازدهم فتحعلی شاه قاجار ساخته شده است.

این مسجد اولین و بزرگترین مسجد و مدرسه شهر بوده، همچنین تنها مسجدی است که در میان مساجد شهر زنجان به سبک چهار ایوانی ساخته شده و تمامی قوانین و قراردادهای مفروض در معماری مساجد سنتی در ایران با تاثیر پذیری از سلیقه ها و امانات محلی را در خود جای داده است.

عبدالله میرزا دارا در سال ۱۲۱۱ هجری قمری متولد و در سال ۱۲۲۴ در سن ۱۳ سالگی به حکومت زنجان منصوب شد و میرزا محمد تقی علی آبادی که از منشیان خاص شاه بود به وزارت او برگزیده و به زنجان روانه شد.

‌این مسجد دارای اسامی متعددی است که تعدد این اسامی و دلائل اطلاق آنها می تواند در خور توجه و اهمیت باشد بدین ترتیب که این اثر تاریخی به دلیل پویایی و جامعیت، وسعت فضا و اجرای صحیح و زیبای اصول معماری و تزئینی همواره از سوی مردم و حکومت های وقت به عنوان مسجد جامع شهر شناخته شده است و دومین نام می تواند ملهم و متاثر از نام بانی آن باشد، از این رو این مسجد را در کتب و اسناد تاریخی به نام سازنده آن مسجد دارا یا مسجد عبدالله میرزا می نامند.

همچنین در وقفنامه این مسجد، از آن به نام مسجد جمعه ذکر شده است، مسجد جامع را مسجد سید نیز می گویند. علت این نامگذاری به این دلیل بوده که امام جماعت و تولیت مسجد و مدرسه علمیه آن از سوی عبدالله میرزا به سید محمد مجتهد که از مراجع به نام عصر خود در ناحیه خمسه بوده واگذار شده بود.

همچنین در مکاتبات دیوانی و اداری مسجد جامع را مسجد سلطانی نیز می گفتند.

مسجد و مدرسه جامع دارای ۲۰ حجره است که حجرات آن در دو سوی میانسرای مستطیل شکل گسترده شده اند.

اوج تزئینات بنا در سطوح ایوانهای شمالی و جنوبی تمرکز یافته، کاربرد تزئینات معقلی و خط بنائی، نگاره های گیاهی و انواع طرحهای هندسی که با تکنیک کاشی هفت رنگ یا مینایی اجرا شده، طیفی از هنر دوره قاجار را به وجود آورده است.

مهمترین کتیبه تاریخی مسجد، فرمانی از فتحعلی شاه قاجار در خصوص احداث بنا بوده که به خط ثلث در پای قوس ایوان جنوبی نگاشته شده است.

‌این بنا به شماره ۱۰۵۶ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

بیشتر بخوانید:

توسعه گردشگری مذهبی برای کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی ضروری است

تماشاخانه

جهانبخش خانجانی : آن‌هایی که مشاوره‌های غلط به رهبری می‌دهند باید محاکمه شوند / حماس با آمریکا مذاکره کرد شما نمی‌کنید‍ (فیلم)

روزی که شاپور ریپورتر محمد رضا شاه را سر جایش نشاند / افشاگری علیه عقاب خاورمیانه (فیلم)

فیلم های دیگر