.png "عصر ایران")
۳۰ شهريور ۱۴۰۴
به روز شده در: ۳۰ شهريور ۱۴۰۴ - ۱۰:۵۱
علیرضا دبیر: رهبر انقلاب به من گفتند آقای دبیر باید برای کشتی‌گیران پدری کنید (فیلم) مهارت های والدینی وپیشگیری از اعتیاد فرزندان
اعتیاد، چه به مواد مخدر و الکل باشد و چه به چیزهایی مثل گوشی، اینترنت یا بازی‌های کامپیوتری، می‌تواند زندگی یک نوجوان یا جوان را کاملاً تحت تأثیر قرار دهد.
مریم قوامی روانشناس و مدرس مهارتهای والدینی تاکید میکند رابطه عاطفی خوب، گفت‌وگوی صمیمانه و الگوی رفتاری سالم، سه رکن اصلی این پیشگیری هستند.
به گزارش میگنا ،عوامل زیادی در بروز اعتیاد نقش دارند، اما والدین بیشترین تأثیر را در پیشگیری دارند. مریم قوامی روانشناس و مدرس مهارتهای والدینی تاکید کرده است رابطه عاطفی خوب، گفت‌وگوی صمیمانه و الگوی رفتاری سالم، سه رکن اصلی این پیشگیری هستند.
اولین قدم، ایجاد امنیت و محبت در خانواده است. کودکی که احساس دوست‌داشتن و ارزشمند بودن میکند، کمتر به سمت رفتارهای خطرناک می‌رود. همچنین والدین باید خودشان الگوی خوبی باشند؛ اگر پدر یا مادر سیگار بکشند یا وقت زیادی در شبکه‌های اجتماعی بگذرانند، فرزند هم همان کار را طبیعی می‌داند.
دومین نکته، گفت‌وگوی روشن و صادقانه با فرزندان است. نوجوانان وقتی می‌بینند والدینشان به جای سرزنش، با آرامش و بدون قضاوت به حرف‌هایشان گوش می‌دهند، راحت‌تر مشکلاتشان را بیان می‌کنند. این صمیمیت باعث می‌شود اگر روزی در معرض فشار دوستان یا وسوسه مصرف قرار گرفتند، از والدین کمک بخواهند.
سوم اینکه، مرزها و قوانین خانوادگی باید مشخص باشند. برای مثال، محدودیت در استفاده از موبایل یا اینترنت، تعیین ساعت خواب یا آشنا کردن کودک با پیامدهای سیگار و الکل. قوانین نباید خیلی سختگیرانه یا خیلی آزادانه باشند؛ تعادل همیشه بهترین نتیجه را می‌دهد.
نکته چهارم و بسیار مهم دیگر، دوستان و محیط اجتماعی است. والدین بهتر است دوستان فرزندشان را بشناسند و او را به فعالیت‌های سالم مثل ورزش، هنر یا کارهای گروهی تشویق کنند. چنین فعالیت‌هایی هم اعتماد به نفس بچه‌ها را بالا می‌برد و هم جایگزین مناسبی برای سرگرمی‌های ناسالم می‌شود.
باید بدانیم پیشگیری از اعتیاد یک کار مقطعی نیست، بلکه یک مسیر طولانی است. والدین با عشق، توجه، همراهی و آموزش درست می‌توانند فرزندانی مقاوم و توانمند پرورش دهند که حتی اگر با وسوسه‌ها روبه‌رو شدند، بتوانند آگاهانه «نه» بگویند.
اعتیاد یکی از چالش‌های جدی و گسترده‌ای است که خانواده‌ها و جوامع در سراسر جهان با آن روبه‌رو هستند. چه اعتیاد به مواد (مانند الکل، نیکوتین و مواد مخدر) و چه اعتیادهای رفتاری (مانند استفاده افراطی از اینترنت، بازی‌های رایانه‌ای، قمار یا شبکه‌های اجتماعی)، همگی سلامت، روابط و کیفیت زندگی را تحت تأثیر قرار می‌دهند. هرچند ژنتیک، محیط و تأثیر همسالان در شکل‌گیری اعتیاد نقش دارند، اما والدین همچنان مهم‌ترین عامل محافظتی در مسیر رشد کودک به شمار می‌آیند. با پرورش تاب‌آوری، سلامت روانی و ارتباط مؤثر، والدین می‌توانند احتمال گرفتار شدن فرزندانشان در الگوهای اعتیادی را به شکل چشمگیری کاهش دهند.
این نوشتار به بررسی راهکارهای والدین برای پیشگیری از اعتیاد فرزندان می‌پردازد و جنبه‌های روان‌شناختی، اجتماعی، آموزشی و عملی را در بر می‌گیرد. همچنین به موانع رایج، راهکارهای بلندمدت و ملاحظات مربوط به سنین مختلف پرداخته خواهد شد.
1. درک اعتیادو سومصرف موادمخدر
۱.۱ تعریف اعتیاد
اعتیاد به معنای درگیر شدن وسواسی در یک رفتار یا مصرف ماده است، حتی زمانی که پیامدهای زیان‌بار آشکار وجود دارد. این فرایند، سیستم پاداش مغز را بازنویسی کرده و معمولاً مسیرهای دوپامینی را تحریک میکند که میل به تکرار رفتار را تقویت می‌سازد. اعتیاد به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود:
اعتیاد به مواد: شامل الکل، نیکوتین، داروهای تجویزی و مواد مخدر غیرقانونی.
اعتیاد رفتاری: شامل قمار، بازی‌های اینترنتی، استفاده افراطی از شبکه‌های اجتماعی، خرید وسواسی و پرخوری.
۱.۲ چرا کودکان و نوجوانان آسیب‌پذیرترند؟
تکامل مغز: قشر پیش‌پیشانی که مسئول کنترل تکانه و تصمیم‌گیری است تا اواسط دهه بیست زندگی به طور کامل شکل نمی‌گیرد.
نفوذ همسالان: نیاز به پذیرش اجتماعی و تعلق، در این دوره بسیار قوی است.
کنجکاوی و هیجان‌طلبی: ویژگی طبیعی رشد که می‌تواند منجر به تجربه‌گری شود.
فقدان مهارتهای مقابله‌ای: در نبود راهکارهای سالم برای مقابله با استرس، کودکان به سمت رفتارهای پرخطر کشیده می‌شوند.
۲. نقش والدین در پیشگیری از اعتیاد
۲.۱ دلبستگی و امنیت عاطفی
پیوند عاطفی امن میان والد و فرزند، اساس تاب‌آوری در برابر اعتیاد است. کودکانی که احساس امنیت، عشق و درک متقابل دارند، کمتر به دنبال تسکین در مواد یا رفتارهای آسیب‌زا می‌روند.
۲.۲ الگو بودن والدین
فرزندان همان‌طور که به توصیه‌های کلامی والدین توجه می‌کنند، از رفتار آن‌ها نیز می‌آموزند. والدینی که خود سیگار می‌کشند، مشروبات الکلی مصرف می‌کنند یا ساعت‌های طولانی در فضای مجازی غرق‌اند، پیام‌های متناقضی ارسال می‌کنند. در مقابل، والدینی که اعتدال، تعادل و روش‌های سالم مقابله با فشار را نشان می‌دهند، الگوهای مثبت ارائه می‌کنند.
۲.۳ ارتباط مؤثر
ارتباط باز، صادقانه و بدون قضاوت به فرزندان کمک میکند مسائل دشوار را با والدین در میان بگذارند. واکنش‌های تند و تنبیه‌محور، موجب پنهان‌کاری می‌شود و خطر را افزایش می‌دهد.
۳. ایجاد عوامل محافظتی در برابر اعتیاد
۳.۱ آموزش مدیریت هیجان
کودکانی که می‌آموزند چگونه خشم، غم یا اضطراب خود را مدیریت کنند، کمتر به رفتارهای اعتیادی روی می‌آورند. والدین می‌توانند با تشویق به بیان احساسات، آموزش آرام‌سازی و نشان دادن الگوهای سالم (ورزش، نوشتن، فعالیت هنری) این مهارت را تقویت کنند.
۳.۲ تقویت عزت‌نفس
پایین بودن اعتماد به نفس، عامل پرخطر مهمی در اعتیاد است. والدین باید بر تلاش تأکید کنند نه صرفاً بر نتیجه، استقلال را تشویق کنند و علایق و استعدادهای فرزندشان را حمایت نمایند.
۳.۳ ساختار و مرزبندی
قواعد روشن درباره استفاده از فناوری، ساعت خواب، یا مسئولیت‌های خانوادگی موجب ثبات می‌شود. در عین حال، سخت‌گیری افراطی یا آزادی مطلق می‌تواند نتیجه معکوس داشته باشد.
۳.۴ تقویت دوستی‌های سالم
دوستان نقش پررنگی در نوجوانی دارند. والدین باید به دوستی‌های مثبت میدان دهند، دوستان را به خانه دعوت کنند و مهارت نه گفتن به فشار همسالان را به فرزندان بیاموزند.
۴. راهکارهای متناسب با سن
۴.۱ کودکی اولیه (۰ تا ۶ سال)
ایجاد پیوند عاطفی محکم
ثبات در برنامه خواب و غذا
پرهیز از مواجهه کودک با رفتارهای اعتیادی
۴.۲ کودکی میانی (۷ تا ۱۲ سال)
آموزش ساده و متناسب درباره پیامدهای مواد
محدودیت منطقی در استفاده از صفحه‌نمایش
تقویت مهارتهای حل مسئله
۴.۳ نوجوانی (۱۳ تا ۱۸ سال)
گفت‌وگوهای صریح درباره مواد و فضای مجازی
ترکیب نظارت والدین با احترام به استقلال
دسترسی به الگوها و مربیان مثبت
۴.۴ جوانی (۱۸ تا ۲۵ سال)
حمایت در دوران انتقال به دانشگاه یا کار
آموزش سواد مالی برای پیشگیری از قمار و بدهی
هدایت به سمت فعالیت‌های سالم مانند ورزش یا داوطلبی
۵. اعتیاد به فناوری
۵.۱ شناخت خطر
بازی‌های آنلاین، شبکه‌های اجتماعی و پلتفرم‌های سرگرمی عمداً برای ایجاد عادت طراحی شده‌اند.
۵.۲ تعیین مرزها
محدودیت زمان استفاده
تعریف مناطق بدون تکنولوژی در خانه
تشویق به فعالیت‌های آفلاین
۵.۳ الگوی رفتاری والدین
خودداری از استفاده افراطی والدین، پیام قوی‌تری از هر توصیه‌ای دارد.
۶. پیشگیری از اعتیاد به مواد
۶.۱ الکل و دخانیات
به تأخیر انداختن تجربه مصرف
توضیح پیامدهای جسمی، روانی و اجتماعی
اجتناب از عادی‌سازی رفتارهایی مانند «مصرف الکل در نوجوانی طبیعی است»
۶.۲ مواد مخدر
آموزش مهارت نه گفتن
نظارت بر جمع دوستان
آگاهی از نشانه‌های اولیه مصرف (تغییر رفتار، افت تحصیلی، پنهان‌کاری)
۷. نقش مدرسه و جامعه
والدین به تنهایی نمی‌توانند تمام خطرها را مدیریت کنند. همکاری با مدارس، باشگاه‌ها، نهادهای مذهبی و مراکز اجتماعی اهمیت دارد. والدین باید:
از برنامه‌های آموزش پیشگیری حمایت کنند.
فرزندان را به فعالیت‌های فوق‌برنامه تشویق کنند.
با معلمان و مشاوران در ارتباط باشند.
۸. در شرایط پرخطر
در خانواده‌هایی که سابقه اعتیاد، مشکلات روانی یا تروما وجود دارد:
مراجعه به مشاور یا روان‌درمانگر ضروری است.
کمک به کودک برای پردازش تجربه‌های آسیب‌زا اهمیت دارد.
باید نظارت دقیق‌تر بدون بدبینی افراطی اعمال شود.
۹. علائم هشداردهنده
افت ناگهانی عملکرد تحصیلی
کناره‌گیری از خانواده
پنهان‌کاری و دروغ‌گویی
تغییرات شدید در خواب، اشتها یا خلق
۱۰. دیدگاه بلندمدت
پیشگیری از اعتیاد، کنترل کامل بر زندگی کودک نیست، بلکه تجهیز او به مهارتهای خودتنظیمی، تصمیم‌گیری آگاهانه و توانایی درخواست کمک است. حتی اگر تجربه‌گری اتفاق بیفتد، ارتباط قوی والدین می‌تواند از تثبیت آن جلوگیری کند.
پیشگیری از اعتیاد فرایندی مادام‌العمر است که از بدو تولد آغاز می‌شود و در هر مرحله از رشد تغییر شکل می‌دهد. عشق، ساختار، ارتباط، الگو بودن و آموزش مهارتهای زندگی، ستون‌های اصلی این مسیر هستند. هیچ راهکاری تضمین مطلق نمی‌دهد، اما والدینی که فعالانه و آگاهانه در این زمینه تلاش می‌کنند، فرزندان مقاوم‌تر، سالم‌تر و موفق‌تری پرورش خواهند داد.
لینک کوتاه: کپی لینک
۵۰ سال پیش دل تهرانیها از موتورسواران خون بود! (+عکس) رنگ مورد علاقه شما درباره سنتان چه میگوید؟ طرز تهیه پنکیک هلو، یک صبحانه سریع و خوشمزه 1 عدد گز چقدر کالری دارد؟ 6 روش کاربردی برای پاک کردن موی حیوانات خانگی از لباسها فرزندپروری غیر قابل پیش بینی است اسامی مستعار خاندان پهلوی به روایت اسناد ساواک (عکس) ازدواج موفق و اهمیت شناخت وظایف همسران ریتریت (Retreat) چیست؟ پول توجیبی بعنوان یک ابزار تربیتی مهارت های والدینی وپیشگیری از اعتیاد فرزندان رازهای ژاپنیها برای غلبه بر تنبلی روزگار «شهریار» پس از شکست در عشق + دستنوشتههای او شاه به بهانه مبارزه با گرانفروشی دستور بازداشت سرمایهداران را صادر کرد!(+عکس) ۵ خانه که ابرسرمایه داران ایران روزی ساکن آن ها بودند(+عکس)