چرا این آسمان‌خراش مرموز در نیویورک حتی یک پنجره هم ندارد؟ (+عکس)

کافی است به جزئیات معماری بنا نگاهی کنیم: دیوارهایی از گرانیت صورتی‌‌خاکستری به ضخامت چندمتر که می‌توانند موج انفجار اتمی را تاب بیاورند. سه طبقه زیرزمینی با ژنراتورهایی که توان تأمین برق یک شهر کوچک را برای دو هفته دارند. انبارهای آب و غذا برای ۱۵۰۰ نفر و سیستم تهویه‌ای که می‌تواند هوای آلوده به تشعشعات رادیواکتیو را تصفیه کند. همه‌چیز برای بقا طراحی شده بود؛ اما نه بقای انسان‌ها، بلکه بقای شبکه، بقای اطلاعات.

بااین‌حال، آنچه در ظاهر روایت می‌شد تنها پوسته‌ای سطحی بود؛ داستانی آماده برای خاموش‌کردن کنجکاوی رهگذران. پشت این چهره خاموش و دیوارهای بی‌روح، حقیقتی جریان داشت که سال‌ها از نگاه عمومی دور ماند. واقعیت این بود که این سازه‌ی عظیم نه صرفاً برای حفاظت از ارتباطات، بلکه برای کنترل و شنود آن‌ها بنا شد.

شماره ۳۳ خیابان توماس، در واقع صحنه‌ای بود که در آن معماری آخرالزمانی با جاه‌طلبی پنهان یک آژانس جاسوسی درهم آمیخت و یکی از قدرتمندترین مراکز نظارتی جهان را درست در برابر چشمان شهر بنا کرد. این همان جایی است که امروز با نام «تایتان‌پوینت» شناخته می‌شود.

در دهه‌ی ۱۹۶۰، آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی در میانه‌ی رقص مرگبار هسته‌ای گرفتار بودند. دکترین «تخریب حتمی متقابل» حکم می‌کرد هر طرف باید توانایی پاسخ به ضربه‌ی نخست را داشته باشد و همین وسواس پارانوئید، معمار اصلی شبکه‌هایی شد که حتی در دل انفجار اتمی باید زنده می‌ماندند.

در چنین فضایی، شرکت AT&T، غول بلامنازع ارتباطات آمریکا، با بحرانی مضاعف دست‌به‌گریبان شد. از یک‌سو باید تضمین می‌کرد که سیستم‌هایش در برابر جنگ احتمالی دوام می‌آورند، و از سوی دیگر باید پاسخی برای انفجار تقاضا در تماس‌های راه دور پیدا می‌کرد.

 جان کارل وارنک معمار مشهور آمریکایی در کنار جان اف کندی

فناوری آنالوگ قدیمی دیگر تاب فشار نداشت. راه‌حل، ایجاد زیرساختی تازه و مستحکم‌تر بود؛ پروژه‌ای محرمانه که در درون شرکت «پروژه ایکس» نام گرفت و مسئولیت طراحی آن به جان کارل وارنک، معمار سرشناس آمریکایی، سپرده شد.

طراحی جان کارل وارنک نمونه‌ای درخشان از کارکردگرایی مطلق بود. او این ساختمان را نه برای انسان‌ها، که از همان ابتدا برای ماشین‌ها طراحی کرد. مشتریان اصلی او سوئیچ‌های تلفنی غول‌پیکر بودند؛ ماشین‌هایی که نه به نور خورشید نیازی داشتند و نه به منظره‌ی شهر. آن‌ها به فضای وسیع، کف‌های تقویت‌شده برای تحمل وزن و سامانه‌های خنک‌کننده‌ی قدرتمند نیاز داشتند.

به همین دلیل، وارنک تصمیم گرفت پنجره‌ها را به‌کلی حذف کند؛ اقدامی که علاوه بر کاهش هزینه‌ها، لایه‌ای تازه از امنیت ایجاد می‌کرد؛ از مقاومت در برابر انفجار گرفته تا محافظت در برابر جاسوسی الکترونیکی.

طبقات با ارتفاع غیرمعمول ۵٫۵ متر ساخته شدند تا تجهیزات عظیم در آن‌ها جای گیرند. در طبقات دهم و بیست‌ونهم، شکاف‌های عظیمی تعبیه شد که مانند آبشش‌های یک لویاتان مکانیکی، عمل تنفس ساختمان را بر عهده داشتند و هوای موردنیاز سامانه‌های تهویه را به گردش درمی‌آوردند.

به‌این‌ترتیب در دهه ۱۹۹۰، شماره ۳۳ خیابان توماس به سیستم عصبی ارتباطات نیویورک تبدیل شد؛ جایی که روزانه به‌طور میانگین ۱۷۵ میلیون تماس از میان دیوارهای خاموشش عبور می‌کرد. اما ۱۷ سپتامبر ۱۹۹۱، همین سیستم عصبی دچار سکته شد:

یک قطعی برق، ناشی از ترکیب خطای انسانی و نقص فنی، ژنراتورهای پشتیبان را از کار انداخت و شش ساعت تمام نیمی از ترافیک تلفنی شهر را فلج کرد. برج‌های کنترل ترافیک هوایی در سه فرودگاه اصلی نیویورک ارتباط خود را از دست دادند؛ بیش از ۵۰۰ پرواز زمین‌گیر یا با تأخیر مواجه شد و پنج میلیون تماس از دست رفت.

آن روز نیویورک به شکلی دردناک فهمید که چه اندازه به این هیولای خاموش وابسته است. همان روز، در دالان‌های قدرت در واشنگتن، این وابستگی نه به چشم یک ضعف، بلکه به‌عنوان یک فرصت استراتژیک تلقی شد: اگر امکان دسترسی به این شاهرگ اطلاعاتی وجود داشت، چه گنجینه‌ای از داده‌ها در اختیار قرار می‌گرفت؟

پس از حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱، معادله‌ی امنیت ملی آمریکا برای همیشه تغییر کرد. «قانون میهن‌پرستی» به آژانس‌های اطلاعاتی، به‌ویژه آژانس امنیت ملی (NSA)، اختیاراتی بی‌سابقه برای نظارت بر ارتباطات داخلی و خارجی اعطا کرد. سازمانی که مأموریت سنتی‌اش جاسوسی از دشمنان خارجی بود، اکنون نگاه خود را به درون مرزهای آمریکا دوخته بود. اما برای اجرای چنین برنامه‌ای، به همکاری صنعت نیاز داشت ـ به کلید ورود به قلعه‌های مخابراتی.

اتاقی جدید و به‌شدت محرمانه به نام «اتاق 641A» در حال ساخت و تجهیزشدن بود؛ اتاقی با سطح دسترسی محدود که درست در کنار سرورهایی قرار داشت که بخش عمده‌ای از ترافیک اینترنت ساحل غربی آمریکا از آن عبور می‌کرد.

کنجکاوی کلاین کنجکاو شد و پس از بررسی اسناد و نقشه‌های فنی، به کشفی هولناک رسید: کابل‌های فیبر نوری اصلی، حامل داده‌های میلیون‌ها کاربر، به دستگاهی به نام «اسپلیتر نوری» (Optical Splitter) متصل شده بودند. این دستگاه یک کپی کامل و بی‌نقص از همه‌ی ترافیک اینترنت را، از ایمیل‌ها و جستجوهای وب گرفته تا چت‌ها و تماس‌های اینترنتی، مستقیماً به اتاق 641A می‌فرستاد؛ اتاقی که تجهیزاتش در اختیار NSA بود. کلاین فهمید شرکتش نقش بازوی پنهان دولت را در جاسوسی از مشتریان ایفا می‌کند.

اما سال ۲۰۰۸، کنگره با تصویب قانونی تازه، به شرکت‌های مخابراتی که با دولت در برنامه‌های نظارتی همکاری کرده بودند، مصونیت قضایی عطف‌به‌ماسبق عطا کرد. به‌تبع پرونده‌ی کلاین هم مختومه شد.

بااین‌حال، او کار خود را کرده بود و موفق شد برای اولین‌بار، همکاری سیستماتیک و پنهانی میان غول‌های مخابراتی و آژانس‌های جاسوسی را به اثبات برساند. کمتر کسی می‌دانست ماجرای کلاین فقط یک پیش‌لرزه است و زلزله‌ی اصلی به‌زودی فرامی‌رسد.

ژوئن ۲۰۱۳، جهان با نام ادوارد اسنودن آشنا شد؛ تحلیل‌گر جوانی که برای یکی از پیمانکاران NSA کار می‌کرد، با هزاران سند فوق‌سری به هنگ‌کنگ گریخت و بزرگ‌ترین و پیچیده‌ترین معماری نظارت جهانی در تاریخ را برای روزنامه‌نگاران فاش کرد.

افشاگری‌های اسنودن شوکی عظیم به سیستم بین‌الملل وارد کرد. اسناد او نشان می‌دادند که NSA نه فقط از مظنونان تروریستی، بلکه از شهروندان عادی، شرکت‌های بزرگ، متحدان سیاسی و حتی رهبران جهان مانند آنگلا مرکل نیز جاسوسی کرده است.

«بلارنی» (Blarney)، برنامه‌ای برای جمع‌آوری داده از کابل‌های بین‌المللی؛ «فِیرویو» (Fairview)، اسم رمز همکاری با یک شرکت بزرگ مخابراتی آمریکایی. و یک واژه‌ی مرموز دیگری که مدام تکرار می‌شد: «تایتان‌پوینت» (Titanpoint).

اسناد «تایتان‌پوینت» را به‌عنوان یک «سایت نظارتی مخفی» در نیویورک توصیف می‌کردند؛ سایتی مجهز به فناوری‌هایی ویژه، از جمله «سوئیچ‌های دروازه‌ی خارجی» با دسترسی موسوم به «ریم‌راک» (Rimrock). همین جزئیات به سرنخی حیاتی تبدیل شدند.

سرنخ بعدی، اسم رمز «لیتیوم» بود که ظاهراً به «شریک تجاری، مسئول نظارت و دسترسی به تایتان پوینت» اشاره داشت. سایر گزارش‌هایی که بر اساس اسناد دیگر اسنودن منتشر شدند، هویت لیتیوم را هم فاش کردند: شرکت AT&T.

قطعات پازل کنار هم قرار گرفتند: یک سایت مخفی NSA در نیویورک، تحت مدیریت AT&T و متکی بر سوئیچ‌های 4ESS. تنها یک مکان در شهر با همه‌ی این مشخصات تطابق داشت. خبرنگاران «اینترسپت» با اطمینان نتیجه‌گیری کردند: «تایتان‌پوینت همان ساختمان خطوط طولانی است.»

در این راهنما از مأموران خواسته شده بود برای توضیح غیبت‌های خود نزد خانواده و دوستان، داستان‌های پوششی آماده کنند؛ چیزی مثل «برای یک جلسه‌ی فنی به دفتر AT&T می‌روم.» به آن‌ها توصیه شده بود از خودروهای پوششی استفاده کنند که توسط دفتر میدانی FBI فراهم می‌شد؛ مرکزی که درست در همسایگی ساختمان قرار داشت.

شاید عجیب‌ترین بخش ماجرا، دستورالعمل ورود به این قلعه‌ی به‌ظاهر نفوذناپذیر بود: «به معنای واقعی کلمه، فقط زنگ در را فشار دهید.»

با فاش‌شدن هویت تایتان‌پوینت، سؤال بعدی این بود که NSA در داخل این قلعه‌ی بتنی دقیقاً چه می‌کند؟ اسناد اسنودن و تحلیل‌های «اینترسپت» پرده از عملیاتی چندلایه برداشتند؛ معماری یک مرکز جاسوسی عظیم در قلب نیویورک.

اولین و واضح‌ترین هدف، همان سوئیچ‌های 4ESS بودند. با دسترسی به این سوئیچ‌ها، NSA می‌توانست فراداده و محتوای میلیون‌ها تماس تلفنی بین‌المللی را که از نیویورک عبور می‌کرد، رهگیری کند.

هدف دوم، دیش‌های عظیم ماهواره‌ای روی پشت‌بام ساختمان بودند. این مکان تنها نقطه‌ای در نیویورک است که AT&T برای برپایی ایستگاه زمینی ماهواره‌ای مجوز رسمی دارد. دیش‌ها بخشی از برنامه‌ای موسوم به «اسکیدرو» (SKIDROW) محسوب می‌شوند که برای رهگیری داده‌های در حال عبور بین ماهواره‌های ارتباطی طراحی شده‌اند؛ داده‌هایی مانند تماس‌های تصویری، کنفرانس‌های ویدیویی و ترافیک اینترنت ماهواره‌ای.

تمام داده‌های رهگیری‌شده، از تماس‌های تلفنی گرفته تا ایمیل‌ها و چت‌های اینترنتی، از طریق یک رابط کاربری ویژه‌ی AT&T، مستقیماً به مقر اصلی NSA در فورت مید، مریلند، منتقل می‌شد. در آنجا، تحلیل‌گران با استفاده از ابزاری به نام «ایکس‌کی‌اسکور» (XKeyscore) به این اقیانوس داده‌ها دسترسی پیدا می‌کردند.

ایکس‌کی‌اسکور، نوعی موتور جست‌وجو است؛ چیزی شبیه گوگل برای جاسوسان. ادوارد اسنودن آن را این‌گونه توصیف می‌کند:

 

می‌توانم ببینم با چه کسی صحبت کرده‌اید. می‌توانم دوستان فیسبوک شما را ببینم. می‌توانم پیامک‌هایی را که فرستاده‌اید و ایمیل‌هایی را که نوشته‌اید؛ بخوانم.

 اسناد داخلی NSA که بعدها فاش شد، مملو از قدردانی از AT&T به دلیل «تمایل شدید برای کمک» به مأموریت‌های آژانس بود. به عبارتی ماجرا فراتر از مشارکتی اجباری، رنگ‌وبوی همکاری فعال، گسترده و مشتاقانه‌ای را داشت.

 یکی دیگر از ساختمان‌های مرموز بدون پنجره AT&T در شهرهای آمریکا

Henrik Moltke