وقتی کسی توهینی آزاردهنده را مطرح میکند، معمولاً ما را در موقعیتی قرار میدهد که هیچ پاسخی به ذهنمان نمیرسد. چنین برخوردی حتی میتواند زخمهایی عمیق و ماندگار بر روان فرد باقی بگذارد که با آثار آزار جسمی قابل مقایسه است.
به گزارش روزیاتو، اکنون یک دانشمند معتقد است که پاسخی وجود دارد که میتواند در این شرایط بهترین واکنش باشد. این واکنش بهخصوص روی جوانان مغرور بیستساله تأثیر بیشتری دارد. دکتر دین برنت، عصبشناس و مدرس دانشگاه، در مقالهای از پاسخی سخن گفته که آن را «بهترین واکنش به یک توهین» مینامد. او باور دارد که این پاسخ قادر است شدت تأثیر کلمات آزاردهنده را کاهش دهد و حتی اثر آنها را معکوس کند. این واکنش سه کلمهای ممکن است خنده یا لبخندی بر لب توهینکننده بیاورد و در نهایت کل موقعیت را آرام سازد. شاید برایتان جالب باشد که بدانید آیا تاکنون از چنین پاسخی استفاده کردهاید یا نه.
به گفته دکتر برنت، نویسنده کتاب «نادانی هیجانی»، بهترین واکنش در برابر یک توهین این است که بگویید: «آرام باش مامانبزرگ»! به باور او، میزان اثرگذاری توهین به همان اندازه که به گوینده مربوط است، به شنونده هم بستگی دارد. او توضیح میدهد که چنین پاسخی، توهینکننده را در موقعیت فردی پایینتری قرار میدهد.
مثلاً فردی میگوید مدل مویت خیلی مسخره است و شما جواب میدهید: باشه؛ آرام باش مامانبزرگ. به گفته برنت، با این پاسخ فرد توهینکننده در دسته آدمهای «پیر، بیمد و دور از جامعه» قرار میگیرد که وجهه او را بدتر نشان میدهد. این موضوع زمانی جالبتر میشود که فرد مورد خطاب اصلاً نمیتواند مادربزرگ تو باشد، چون مثلاً مردی بیستساله است.
این متخصص چند نمونه دیگر را نیز مطرح میکند که همگی از همین ترفند استفاده میکنند، یعنی کلمات خود توهینکننده را علیه او به کار میگیرند. برای مثال، اگر کسی بگوید «نمیدانم چرا همسر جذابت با توست»، تو میتوانی پاسخ بدهی: «میخواهی برایت توضیح بدهم؟ با مداد شمعی؟» به باور برنت، تأثیر این نوع پاسخها به شرایط، نوع توهین و دیگر عوامل وابسته است؛ اما اصل ماجرا این است که با استفاده از کلمات خود فرد، موقعیت او را بیاثر کنید.
دکتر برنت تأکید کرده که تمام این پاسخها بر یک اصل مشترک استوارند: نباید به توهینکننده قدرت داد. به گفته او، این واکنشها مانع از آن میشوند که فرد جایگاه بالاتری پیدا کند و در عوض کنترل گفتوگو یا موقعیت در دست شما باقی میماند. او توضیح داده که هدف فرد، تحقیر شما بوده، اما پاسخ هوشمندانه شما باعث میشود که خودش فردی سادهلوح یا گیج به نظر برسد.
نوع دیگری از واکنش وجود دارد که «انتقاد همساز» نامیده میشود. در این روش، فرد توهین را میپذیرد و با افزودن نکتهای طنزآمیز آن را به نفع خود تغییر میدهد، تا جایی که حتی میتواند او را فردی فروتن و خوشطبع نشان دهد. برای نمونه: «او میگوید تو چاقی و تو جواب میدهی امیدوارم همینطور باشد، چون بهاندازه کافی خرج کردهام تا این شکلی شوم». پاسخهای بیشمار دیگری هم وجود دارند، اما همگی بر پایه یک اصل مشترکاند: هرگز به توهینکننده قدرت ندهید.
به گفته برنت، انتقاد یا طردشدگی واکنشی را در مغز ایجاد میکنند که از درد جسمی قابل تشخیص نیست. در نتیجه، توهینها واقعاً آزاردهنده و دردناک هستند.
اظهارات این عصبشناس با نتایج پژوهشی جدید در دانشگاه لیورپول جان مورز که در نشریه BMJ Open منتشر شد، هماهنگی دارد. این تحقیق نشان داد که تمسخر و آزار کلامی در کودکی میتواند بهاندازه آزار جسمی بر سلامت روان بزرگسالی اثر بگذارد. در این پژوهش که روی بیش از ۲۰ هزار بزرگسال انجام شد، مشخص شد که افرادی که در کودکی چنین تجربهای داشتهاند، در بزرگسالی بیشتر احساس انزوا، بدبینی و آشفتگی روانی میکنند. پروفسور مارک بلیس، نویسنده اصلی این مطالعه، گفته است:
پژوهش ما نشان میدهد که آزار کلامی در دوران کودکی میتواند زخمهای روانی عمیق و ماندگاری همانند آزار جسمی بر جای بگذارد.