اضطراب در کودکان پدیدهای طبیعی است و تقریباً همه کودکان در مقاطعی از زندگی خود آن را تجربه میکنند. شروع مدرسه، رفتن به مهدکودک یا حتی تغییر محیط زندگی میتواند موجب نگرانی و اضطراب کودک شود. با این حال، برخی کودکان با اضطرابی مواجه میشوند که هر روز بر رفتار، عملکرد تحصیلی و روابط اجتماعی آنها تأثیر میگذارد. این وضعیت میتواند نشانهای از اختلال اضطراب جدایی یا Separation Anxiety Disorder (SAD) باشد، یکی از شایعترین اختلالات اضطرابی دوران کودکی که نیازمند تشخیص و مدیریت دقیق است.
به گزارش میگنا، در حالی که اضطراب طبیعی معمولاً گذرا است و کودک به تدریج با شرایط جدید سازگار میشود، اختلال اضطراب جدایی فراتر از این است و با پریشانی شدید، امتناع از مدرسه، اختلال در خواب و بروز علائم جسمی مشخص میشود. شدت این اضطراب به حدی است که فعالیتهای روزمره کودک را محدود کرده و باعث فشار روانی خانواده و مراقبان میشود. تشخیص به موقع این اختلال برای پیشگیری از پیامدهای بلندمدت آن بسیار حیاتی است.
علائم اختلال اضطراب جدایی میتواند با سن کودک متفاوت باشد، اما اغلب شامل مقاومت کودک در رفتن به مدرسه، اردو یا ملاقات با دوستان بدون حضور والدین است. کودکان ممکن است شبها به تنهایی نخوابند یا دچار کابوسهای مکرر شوند و در طول روز والدین خود را دنبال کنند.
این کودکان معمولاً از نظر جسمی نیز علائمی مانند دل درد، سردرد یا کمردرد را تجربه میکنند که ناشی از اضطراب است. کجخلقی و پریشانی در کودکان سن مدرسه نیز معمولاً نشاندهنده ناتوانی آنها در برقراری ارتباط کلامی با احساساتشان است.
علل اختلال اضطراب جدایی
اختلال اضطراب جدایی در ۴٪ از کودکان و ۱.۶٪ از نوجوانان دیده میشود که آن را به شایعترین اختلال اضطرابی در بین کودکان زیر ۱۲ سال تبدیل میکند.
میتواند ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و رفتاری باشد. تغییرات بزرگ در زندگی، مانند نقل مکان به خانه یا مدرسه جدید، و رویدادهای استرسزا مانند طلاق والدین یا از دست دادن یکی از اعضای خانواده میتوانند محرک بروز این اختلال باشند. علاوه بر این، اضطراب والدین و نوع دلبستگی کودک به مراقبان اصلی نقش مهمی در تشدید یا کاهش اضطراب کودک دارد.
کودکی که دلبستگی ناایمن تجربه میکند ممکن است به اندازه کافی احساس امنیت و حمایت نکند و در نتیجه اضطراب او تشدید شود. همچنین تجربه تروما یا حادثه آسیبزا میتواند به صورت ناگهانی اختلال اضطراب جدایی را در کودک ایجاد کند.
نقش والدین در مدیریت اختلال اضطراب جدایی بسیار مهم است. ایجاد روابط امن و حمایتکننده والد-فرزندی، شنیدن نگرانیهای کودک و پذیرفتن ترسهای او در عین قاطعیت، میتواند به کاهش اضطراب کودک کمک کند. والدین میتوانند زمان مشخصی از روز را برای گفتگو با کودک اختصاص دهند و نگرانیها و احساسات او را بشنوند و با کمک درمانگر کودک، تکنیکهای مدیریت اضطراب را به او آموزش دهند. آموزش والدین برای جلوگیری از تقویت ناخواسته اضطراب کودک یکی از مهمترین مراحل درمان است.
مدرسه نیز نقش مهمی در کاهش اضطراب جدایی دارد. کمک به کودک در ورود آرام به مدرسه، ایجاد روال مشخص برای زمان صبحگاهی، فعالیتهای کلاسی و خداحافظی، از جمله راهکارهای مؤثر است. فراهم کردن فضایی امن در مدرسه که کودک بتواند هنگام اضطراب به آنجا برود، میتواند به کاهش فشار روانی او کمک کند.
اختلال اضطراب جدایی یک مشکل جدی اما قابل درمان است. تشخیص به موقع و حمایت همزمان والدین و مدرسه میتواند اثرات منفی این اختلال بر زندگی تحصیلی و اجتماعی کودک را کاهش دهد.
کرده و اضطراب او را کاهش میدهد. داشتن یک بزرگسال کلیدی در مدرسه که همواره در دسترس کودک باشد و بتواند حمایت و امنیت لازم را برای او فراهم کند، بسیار مؤثر است.
استفاده از ابزارهای آرامشبخش مانند ژتون یا اشیای نمادین نیز میتواند یادآور حضور و بازگشت والدین باشد و به کودک کمک کند اضطراب خود را مدیریت کند.
تشخیص اختلال اضطراب جدایی توسط روانپزشک، روانشناس یا سایر متخصصان سلامت روان انجام میشود. در صورتی که ترس کودک از دوری والدین حداقل چهار هفته ادامه داشته باشد و بر زندگی روزمره او تأثیر بگذارد، ضروری است والدین به دنبال مشاوره حرفهای باشند. ارزیابی پزشکی نیز برای رد سایر علل احتمالی علائم جسمی کودک اهمیت دارد.
درمان اختلال اضطراب جدایی معمولاً شامل چند روش ترکیبی است. درمان شناختی رفتاری (CBT) به کودک کمک میکند اضطراب خود را مدیریت کرده و با موقعیتهای ترسزا مواجه شود. در موارد شدید، داروهای ضد اضطراب یا ضد افسردگی ممکن است تجویز شود. همچنین درمان خانواده و همکاری با مدرسه برای اجرای برنامههای حمایتی، از عناصر مهم موفقیت درمان محسوب میشوند.
پایان سخن اینکه اختلال اضطراب جدایی یک مشکل جدی اما قابل درمان است. تشخیص به موقع و حمایت همزمان والدین و مدرسه میتواند اثرات منفی این اختلال بر زندگی تحصیلی و اجتماعی کودک را کاهش دهد. ایجاد ارتباط باز با کودک، فراهم کردن روالهای مشخص، ایجاد فضای امن، آموزش تکنیکهای مدیریت اضطراب و استفاده از روشهای حمایتی در مدرسه و خانه، به کودک کمک میکند با این چالش مقابله کرده و زندگی روزمره خود را به طور طبیعی ادامه دهد.
پربیننده ترین پست همین یک ساعت اخیر