فهرست میراث جهانی در خطر سازمان یونسکو که یک سازمان جهانی متولی حفاظت از میراث فرهنگی و طبیعی است، به معرفی مکانهایی میپردازد که به دلایل مختلف در معرض از بین رفتن همیشگی قرار دارند.
به گزارش ایمنا، در حال حاضر این فهرست شامل ۵۶ اثر تاریخی و طبیعی است که بهدلیل تهدیدهایی همچون تغییرات اقلیمی، درگیریهای مسلحانه، توسعه شهری بیش از حد، مدیریت نامناسب محیط زیست یا ترکیبی از این عوامل، بهشدت آسیبپذیر شدهاند. در ادامه به بعضی از این گنجینههای در معرص خطر اشاره میشود.
این مجموعه شامل هفت سایت باستانشناسی است که در دوران پادشاهی سبا، حدود هزار پیش از میلاد تا ۶۳۰ میلادی، ساخته شده و بهلطف معماری چشمنوازشان شناخته شدهاند. این آثار در منطقهای نیمهخشک از درهها، کوهها و بیابانها واقع شدهاند و بقایای سکونتگاههای بزرگ شهری را در خود جای دادهاند این آثار بهدلیل جنگ داخلی ادامهدار در یمن، در سال ۲۰۲۳ در فهرست میراث در خطر قرار گرفتند.
مجموعه ۷۰ هکتاری نمایشگاه بینالمللی رشید کرامی که در سال ۱۹۶۲ ساخته شد و بین مرکز تاریخی طرابلس و بندر المینا قرار دارد، در سال ۲۰۲۳ به فهرست میراث در خطر افزوده شد. ساختمان اصلی نمایشگاه دارای سالنهای بزرگ پوشیده است، اما بهدلیل کمبود منابع مالی و طرحهای توسعهای که میتواند به یکپارچگی بنا آسیب برساند، وضعیت حفاظتی آن بسیار نگرانکننده ارزیابی شده است.
شهر بندری و چندفرهنگی اودسا در قرن ۱۸ میلادی تأسیس شده و یکی از مهمترین بنادر اروپای شرقی بوده است. پس از تهاجم گسترده روسیه در فوریه ۲۰۲۲، تعدادی از ساختمانهای تاریخی از جمله موزه هنرهای زیبا و موزه هنرهای مدرن اودسا آسیب دید؛ به همین دلیل مرکز تاریخی اودسا در سال ۲۰۲۳ به فهرست میراث در خطر افزوده شد.
این منطقه واقع در کوههای آپوسنی در غرب رومانی، بهدلیل استخراج طلای روم باستان به مدت ۱۶۶ سال شهرت دارد. با برنامههای پیشنهادی برای ازسرگیری استخراج معدن در مقیاس بزرگ، بخش عمدهای از این سایت در معرض تخریب قرار گرفته و در سال ۲۰۲۱ در فهرست میراث در خطر ثبت شده است.
دره بامیان، مجموعهای از مناظر فرهنگی و بقایای باستانشناسی از دوره اسلامی و زیارتگاههای بودایی را در خود جای داده است. این منطقه بهدلیل ناآرامیهای سیاسی و تروریسم در قرن بیستویکم آسیبهای جدی دیده است. در سال ۲۰۰۱، طالبان دو مجسمه بزرگ بودا را تخریب کردند، اما در سال ۲۰۰۸ مجسمه سوم بودای خوابیده دوباره کشف شد.
مناره جام که در قرن دوازدهم ساخته شده و نمونهای برجسته از معماری اسلامی آسیای میانه است، یکی دیگر از میراث یونسکو در افغانستان است که بهدلیل کمبود نیروی حفاظتی از سال ۲۰۰۲ در فهرست میراث در خطر قرار گرفته است.
شهر وین که به عمارتها و باغهای باروک و مرکز تاریخیاش معروف است، در سال ۲۰۰۱ به فهرست میراث جهانی یونسکو پیوست، اما در سال ۲۰۱۷، پروژههای ساخت برجهای بلندمرتبه تهدیدی برای چشمانداز تاریخی آن شناخته شد و به همین دلیل در فهرست میراث در خطر قرار گرفت.
شهر پوتوسی که زمانی بزرگترین مجتمع صنعتی استخراج نقره جهان بود، اکنون بهدلیل فعالیتهای استخراج معدن که منجر به ناپایداری و ریزش کوهها شده است، در معرض خطر جدی قرار دارد و ساختمانهای تاریخی آن در معرض آسیب هستند.
این پارک که بزرگترین پارک در ساواناهای آفریقای مرکزی است، زیستگاه گونههای در خطر انقراض همچون غزالهای قرمز، کرگدنهای سیاه، فیلها و اسبهای آبی است. شکار غیرقانونی، چرای بیرویه و نبود مدیریت مؤثر موجب قرار گرفتن این پارک در فهرست میراث در خطر از سال ۱۹۹۷ شده است.
این منطقه به نام گونه نادر اوکاپی که شبیه زرافه جنگلی است نامگذاری شده و زیستگاه گونههای نادر گیاهی و جانوری است، همچنین محل زندگی مردمان مبوچی و افی، جوامع سنتی کوچنشین شکارچی و گردآورنده بوده است. شکار تجاری، پاکسازی جنگلها و معدنکاوی غیرقانونی تهدیدات اصلی این منطقه هستند.
سایت باستانی ابو مینا در نزدیکی اسکندریه، شامل بقایای شهر مسیحیان اولیه است، اما بهدلیل بالا آمدن سطح آبهای زیرزمینی، پایههای بسیاری از ساختمانهای قدیمی تخریب شده است و به همین دلیل این اثر در سال ۲۰۰۱ در فهرست میراث در خطر قرار گرفت.
شهر باستانی آشور که در هزاره سوم پیش از میلاد تأسیس شده، نخستین پایتخت امپراتوری آشوری بوده است. امروزه بقایای این شهر تاریخی بهدلیل ساخت سد پیشنهادی و قرار داشتن در منطقهای با درگیریهای شدید، در معرض خطر قرار دارد.
هاترا، شهری قلعهای که قدمت آن به امپراتوری پارتیان در قرنهای دوم یا سوم پیش از میلاد بازمیگردد، نخستین پایتخت پادشاهی عربی بود. این شهر به دیوارها و برجهای مستحکم خود مشهور است که دو حمله رومیان در قرن دوم میلادی را دفع کرد. در سال ۲۰۱۵، گروه داعش این سایت را تصرف کرد و با استفاده از چکشها و سلاحهای گرم، بخشهای زیادی از نقشها و مجسمهها را تخریب کرد. در حال حاضر، این مکان در حال گذراندن فرایند مرمت طولانیمدت است.
شهر یونانی سیرنه که در شمال شرقی لیبی واقع شده، دارای معابد متعدد متعلق به خدایان یونانی است. با این حال، بهدلیل جنگ داخلی لیبی، در سال ۲۰۱۶ در فهرست میراث در خطر قرار گرفت. شهر قدیمی غدامس یکی از قدیمیترین سکونتگاههای پیشاصحرا در لیبی است و نمونهای از معماری سنتی صحرایی به شمار میرود. در سال ۲۰۱۶ بهدلیل جنگ و نگرانیهای امنیتی، به فهرست میراث در خطر افزوده شد.
یکی از قدیمیترین شهرهای زیر صحرای آفریقا که از سال ۲۵۰ پیش از میلاد مسکونی بوده است. مسجد و خانههای خشتی آن نمونههایی برجسته از معماری اسلامی در آفریقا به شمار میروند. بهدلیل بیثباتی سیاسی، در سال ۲۰۱۶ در فهرست میراث در خطر قرار گرفت.
شهر بندری کورو که یکی از نخستین سکونتگاههای اسپانیاییها در آمریکای جنوبی است، به معماری خاکی خاص خود مشهور است. این شهر بندری در پی بارشهای سنگین سال ۲۰۰۴ و ۲۰۰۵ آسیب دید و در سال ۲۰۰۵ در فهرست میراث در خطر ثبت شد.
بزرگترین پارک ملی سنگال در کرانههای رود گامبیا قرار دارد و زیستگاه گونههای متنوعی از جمله آهوها، شیرها و جمعیت بزرگی از فیلهاست. این پارک در سال ۲۰۰۷ به فهرست میراث جهانی در خطر اضافه شد و دلایل آن شامل کمبود منابع برای حفاظت، خشک شدن زودهنگام برکهها و رشد گیاهان مهاجم در زیستگاهها است.
چان چان، پایتخت پادشاهی باستانی چیمو، پیش از سقوط به دست اینکاها، یکی از بزرگترین شهرهای خشتی پیشاکلمبی در آمریکای جنوبی بوده است. این مجموعه توسط یونسکو بهعنوان «شاهکاری بینظیر در شهرسازی» معرفی شده است، اما بهدلیل شکنندگی سازهها و آسیبهای ناشی از تغییرات اقلیمی همچون النینو، از سال ۱۹۸۶ در فهرست میراث جهانی در خطر قرار گرفته و با وجود تدابیر حفاظتی، همچنان با تهدیدات جدی روبهرو است.
این فهرست تنها بخش کوچکی از آثار جهانی است که مورد تهدید نابودی قرار دارند. حفظ این گنجینههای فرهنگی و طبیعی نیازمند همکاریهای جهانی، سرمایهگذاری و مدیریت اصولی است تا نسلهای آینده نیز بتوانند از آنها بهرهمند شوند.