باور به خرافات و توهمات باطل میتواند مسیر درمان و تراپی اختلالات روانی را به شدت مختل کند. نخستین اثر منفی این باورها، کاهش توانایی فرد در درک واقعیت و استفاده از روشهای علمی و منطقی برای حل مشکلات است.
به گزارش میگنا، اعتماد عمیق به خرافات میتواند به اقدامات افراطی منجر شود زیرا این باورها معمولاً بر پایه های غیرعلمی و درک نادرست از چرخه علت و معلول شکل میگیرند؛ افراد در مواجهه با نااطمینانی و اضطراب، به این باورها پناه میبرند تا به احساس کنترل و امنیت برسند. این وضعیت باعث میشود که فرد یا گروه با اطمینان بی چون و چرای خود نسبت به خرافات، دست به اقدامات غیرمنطقی و گاهی خلاقانه اما مضر بزند که میتواند در سطوح فردی یا اجتماعی آثار تخریبی داشته باشد.
نرگس روانشناس و مربی تاب آوری در ادامه آورده است خرافات به عنوان باورهایی غیرعلمی تعریف شده اند که مبتنی بر فرض اثرگذاری رویدادها یا اعمال نامرتبط بر یکدیگر هستند، مانند باور به نحسی عدد یا جادو. این باورها معمولاً حاصل جهل و تلاش برای کم کردن اضطراب ناشی از وقایع غیرقابل پیش بینی یا ترس از ناشناخته ها هستند. به همین دلیل در شرایط فشار اجتماعی، اقتصادی یا سیاسی، گرایش به خرافات افزایش مییابد و این امر میتواند وسیله ای برای فرار از واقعیت های تلخ یا کنترل ناپذیر باشد. به بیان دیگر، خرافات نوعی مکانیسم دفاعی روانی برای کاهش احساس ناامنی و عدم اطمینان است.
یکی از دلایل اصلی پذیرش گسترده و پیروی کورکورانه از خرافات، نقش فرهنگی و اجتماعی آن است. خرافات به عنوان میراثی جمعی در فرهنگها و جوامع منتقل میشود و در بسیاری موارد بدون نقد یا پرسش پذیرفته میشود. این باورها در مناسبات اجتماعی تعبیه شده اند و با جهل، احساس نیاز روانی به تبیین وقایع و ترس از ناشناخته ها و نیز کمبود آگاهی علمی تقویت میشوند.
حتی در جوامع پیشرفته و در افراد تحصیلکرده هم این نوع باورها دیده میشود و غالباً عقل و استدلال در برابر آنها ناکارآمد است.
خرافات میتوانند منجر به اقدامات افراطی و خلاقانه شوند؛ به عنوان مثال، فردی که به توانایی معجزه آسا یا طلسمی عجیب و غریب ایمان عمیق دارد، ممکن است دست به رفتارهای خاص و گاه خطرناک بزند تا اعتقاد خود را اثبات کند یا اثر آن را به دست آورد. در سطوح گروهی یا اجتماعی، این اقدامات میتوانند به تحرکات سیاسی، یا حتی خشونت بینجامد، چرا که خرافات میتوانند مبنای هویت و عملکرد گروهی شوند و مخالفت یا نقد را برنتابند.
باور به خرافات و توهمات باطل میتواند مسیر درمان و تراپی اختلالات روانی را به شدت مختل کند. نخستین اثر منفی این باورها، کاهش توانایی فرد در درک واقعیت و استفاده از روشهای علمی و منطقی برای حل مشکلات است.
هنگامی که فرد به جای رویکردهای درمانی معتبر، به خرافات تکیه میکند، ممکن است از درمان ومداخلات اثربخش فاصله بگیرد و مشکلات روانی او تشدید شود.
دومین اثر، ایجاد و تشدید اضطراب و استرس است. باور به خرافات میتواند فرد را در شرایطی قرار دهد که احساس کند کنترل بر زندگی خود ندارد و نیروهای جادویی زندگی او را تحت تأثیر قرار میدهند. این باورها ممکن است باعث بروز اختلالات اضطرابی، وسواسی و حتی بدگمانی شوند که همگی روند درمان را پیچیدهتر و چالشبرانگیزتر میکنند.
سوم، باورهای خرافی میتوانند موجب بروز اختلالات عمیق تری مانند وسواس فکری و عملی (OCD) شوند که فرد را به افکار یا رفتارهای تکراری و آزاردهندهای گرفتار میکنند. این اختلالات نیازمند درمان تخصصی و علمی هستند و تکیه بر خرافات مانع پذیرش و پیروی از درمانهای روانشناختی میشود.
باور به خرافات ممکن است منجر به انزوای اجتماعی، افسردگی و حتی تمایل به خودکشی شود.
اشخاصی که درگیر خرافات هستند اغلب به دلیل اضطراب و استرس مزمن، از ارتباط با دیگران دوری میکنند و سلامت روان آنها به شدت آسیب میبیند. درمان این افراد بدون توجه به ریشه های خرافاتی مشکلات، معمولاً موقتی و ناقص باقی میماند و لذا ضروری است که همزمان با درمان اختلال روانی به اصلاح باورهای نادرست نیز پرداخته شود.
بنابراین، خرافات و توهمات باطل مانع پیشرفت درمان و تراپی میشوند، و همچنین میتوانند عامل بروز یا تشدید اختلالات روانی نیز باشند. مقابله با این باورها از طریق آموزش، آگاهی بخشی و حمایتهای روانشناختی، نقش کلیدی در بهبود فرآیند درمان ایفا میکند.
با وجود آسیب زا بودن، چنین باورهایی به دلیل نیاز انسان به معنا، امنیت روانی و تبیین وقایع جهان، به خصوص در شرایط استرس زا و نامطمئن، به طور گسترده پذیرفته و پیروی میشوند. همچنین، خرافات به عنوان ابزاری در جهت کاهش اضطراب، افزایش احساس کنترل و تبیین آسانتر پدیده های ناشناخته، به ویژه در غیاب دانش و آگاهی علمی عمل میکنند. این مولفهها وچنین عواملی در کل باعث میشود حتی در برابر شواهد علمی و منطقی، این باورها ادامه یابند و به صورت فرهنگی و اجتماعی تعمیق شوند.
مترجم کتاب پرورش تاب آوری در خاتمه اضافه میکند اعتقادات عمیق و اعتماد به خرافات نتیجه ترکیبی از نیازهای روانی فردی و ساختارهای فرهنگی-اجتماعی است که در صورت عدم آگاهی و آموزش مناسب میتوانند منجر به اقدامات افراطی و گاهی خلاقانه اما مضر شوند. آگاهی بخشی، آموزش علمی و ایجاد امنیت روانی و اجتماعی مناسب از راهکارهای مهم برای کاهش گرایش به خرافات و پیامدهای زیانبار آن هستند.
پربیننده ترین پست همین یک ساعت اخیر