عصرایران ؛ احسان محمدی - دبیر ستاد اربعین استان گیلان در یک برنامه تلویزیونی تعداد زائران اربعین از گیلان در سال ۱۴۰۴ را حدود ۳۰ میلیون نفر عنوان کرد، او صبح روز بعد جلوی دوربین آمد و گفت: «دیشب با موتور آمده بودم، آمار اشتباه دادم... آمار درست ۳۱ میلیون نفره!».توضیحی که نهتنها اشتباه قبلی را اصلاح نکرد، بلکه یک پله آن را ارتقاء داد گرچه با راهنمایی مجری بالاخره به عدد تقریبی نزدیک شد اما چرا مهمانان، مجریها و سخنرانان گاف میدهند؟
1- اگر حس لیز خوردن قطره عرق از پشت گردن تا روی ستون فقرات را تجربه نکردهاید، احتمالاً هنوز در یک برنامه زنده روبروی دوربین نبودهاید!
استرس! حتی مجریهای حرفهای هم به صورت کامل به این شرایط عادت نمیکنند چه رسد به مهمان کمتجربه!
ترس از سوتی دادن، خودش باعث سوتی دادن میشود. به محض روشن شدن دوربین ضربان قلب مهمان کمتجربه میرود روی هزار! او فکر میکند الان همه مردم جهان دارند برنامه را میبینند و اگر گاف بدهد چطور سرش را بالا بگیرد ... همین خودش مغز را به سمت اشتباه کردن میبرد!
2- بیشتر گافهای آماری و عدد ریشه در مدرسه دارد. همان حرفهای عامهپسند که: «ریاضی مهم نیست مثلاً مشتق و انتگرال کجای زندگی به درد میخوره!»
وقتی بحث آمار و درصد پیش میآید بیشتر مدیران ریاضی خوبی ندارند، از قبل عددی که کسی به آنها داده را حفظ میکنند، مغز روی این عدد قفل میشود و در لحظه قرار گرفتن زیر فشار دوربین و پروژکتور قادر به تحلیل نیست حتی وقتی مجری خطایش را اصلاح میکند باز نمیپذیرد در نتیجه حماسه خلق میشود.
3- بعضیها فکر میکنند عدد باید بزرگ باشد تا نشان بدهد آنها خیلی زحمت کشیدهاند و جزو لیست مسئولان زحمتکش شبانهروزی! قرار بگیرند، به همین خاطر عدد هر چه بزرگتر، بهتر! بهرحال میلیون از صدهزار و هزار از ده خیلی دهن پُرکنتر است!
4- اعتماد به نفس! وقتی مطمئن هستی که به موضوع مسلطی، مغز انگار میخواهد ثابت کند که «کُت تن کیه!»
هشت سال پیش وسط برنامه زنده با «محمد میر»، اسم «زینالدین زیدان» یادم رفت! مگه میشه؟! بله! شد! قیافه زیدان جلوی چشمم بود ولی اسمش خاطرم نمیآمد!
کسی متوجه نشد چون فوری گفتم بازیکن الجزایریالاصل فرانسه! و فرار کردم از موضوع ... اما هنوز یادم است که چطور وسط برنامه زنده با مغزم گلاویز شده بودم!
5- بعضی وقتها گافها عمداً ساخته میشوند، چون مهم نیست درست باشند یا غلط، مهم این است که «وایرال» میشوند. «دیده شدن» سلاح گرم عصر ماست. افیون شیرین! بعضیها تن به این ریسک میدهند که سوژه شوند! دیدم که میگم!
6- «محمدرضا حیاتی» نمونه یک گوینده کلاسیک است، شاید هزاران ساعت جلوی دوربین بود، مثل مهمان نوپا استرس نداشت، اندازه کافی سواد، اطلاعات و اشراف به حرفهاش داشت، دنبال شهرت از این راه هم نبود، پس چرا گفت:«وزیر امور خارجه کشورمان به دوحه پایتخت سفر، قطر کرد!»
نمیدانم! شاید عدم تمرکز، شاید سپردن همه چیز به دکمه اتوپایلوت مغز!
چیزی شبیه خانم مجری ایران اینترنشنال که مغز و زبانش روی «گروگینگار» قفل کرد.
اتوپایلوت مغز همزمان دوست و دشمن آدم است.
7- مرحوم «اکبر ترکان» در مناظرهای تلویزیونی در سال ۱۳۹۵ با موضوع قاچاق کالا، در واکنش به آمارهای عجیب و غیررسمی «حجت عبدالملکی» گفت: مشکل شما اینه که عدد نمیفهمید!
درک عدد واقعاً مهم است، به ویژه در عصر امروز! واقعیت این است که بعضی از مسئولان عدد نمیفهمند، بعضی ادبیات فارسی بلد نیستند، دایره لغت و سواد زیادی ندارند و گاف میدهند.
8- عدم چالاکی ذهن.
ذهن آماده و مسلط به موضوع میتواند در لحظه بحران بهترین تصمیم را بگیرد، اما ذهن خسته، پیر یا فاقد تمرکز حتماً خطا میکند.
آقای «جنتی» حتماً در روزگار جوانی کلماتی مانند «ددمنشانه» و «سانتریفوژ» را به راحتی تلفظ میکرده اما سن کار خودش را میکند.
گاهی اوقات هیجانزده شدن هم با خودش گاف میآورد. مثل «آروم نمیگیگیریم!»
9- رفتار مجری و تیم تولیدکننده برنامه.
اگر مهمان احساس کند که مجری قصد مچگیری دارد، سوالات او را بترساند، مجری فشار بیاورد که وقت کم داریم یا اتفاق و تنشی در پشت صحنه رخ داده باشد، مهمان کمتجربه که جوابهایی را از قبل حفظ کرده حتماً تمرکزش را از دست میدهد و این یعنی آسفالت شدن جاده گاف و سوتی!
10- در بعضی کلاس و کارگاهها با موضوع روابط عمومی، ارتباطات یا ... که برای مدیران و کارشناسان برگزار میکنم، نکاتی مثل اینها را میگویم، اینکه در سخنرانی، برنامه رادیویی و تلویزیونی و مصاحبه چطور کمتر گاف بدهیم، یا اگر گاف دادیم چکار کنیم ... اما نکته اینجاست که خود من هم گاف میدهم.
همانطور که مهمترین علت طلاق، ازدواج است، مهمترین دلیل سوتی دادن، حرف زدن است! ما با هر درجه از تسلط هر وقت دهانمان را باز میکنیم میتوانیم سوتی بدهیم، چه در یک مهمانی خانوادگی و چه در یک برنامه تلویزیونی.
آن وقت ملت ما را «گروگینگاری» میکنند، سوژه شوخیهایشان میشویم و ولکن ماجرا نیستند! ... گاف و سوتی از شما دور باد!
پربیننده ترین پست همین یک ساعت اخیر