مرمت گوی برنزی ۳۰۰۰ کیلوگرمی در تهران آغاز شد(+عکس)

به گزارش ایسنا، کارگاه مرمت گوی پومودورو در موزه زمان در خیابان زعفرانیه تهران برپا شده، به گونه‌ای که بازدیدکننده می‌تواند جریان مرمت آن را از نزدیک مشاهده کند. منیژه هادیان دهکردی، متخصص حفاظت و مرمت و عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری همزمان با آغاز مرمت این اثر هنری معاصر در جمع خبرنگاران توضیح داد: گوی پومودورو اثر هنرمند ایتالیایی آرنالدو پومودورو است که به خاطر آثار برنزی‌اش در سراسر جهان شناخته می‌شود.

 فلسفه کاری او به لحاظ هنری، خلق آثاری با سطح صیقلی به نشانه کمال است که معمولا بخش‌هایی از آن شکافته شده، به گونه‌ای که راز درون خود را هویدا کند.

هادیان گفت: در ایران، سه نمونه از این اثر هنری وجود دارد. بزرگ‌ترین نمونه در موزه زمان است. یک نمونه‌ دیگر در موزه هنرهای معاصر و نمونه‌ای مینیاتوری به قطر ۳۰ سانتی‌متر در کاخ نیاوران نگهداری می‌شود. این آثار احتمالا در دهه پنجاه خریداری شده‌اند. همچنین، یک اثر ستونی از پومودورو در نیاوران وجود دارد.

 آثار مشابه کره‌ای با ابعاد بزرگ، تنها در چند نقطه محدود جهان مانند سازمان ملل در نیویورک، در ساختمان یونسکو در پاریس و میدان واتیکان ایتالیا دیده می‌شود. ابعاد در حد گوی پومودورو که در اکنون در موزه زمان نگهداری می‌شود، محدود است و از این جهت اثر ارزشمندی به شمار می‌آید.

او اضافه کرد: جنس این گوی از برنز و آلیاژ مس است و از سال ۱۳۵۷ در پارک ارم تهران نصب بوده است. اثر در این سال‌ها به نوعی رها شده بود و اگر پاکسازی هم صورت گرفته بوده، غیرکارشناسی و سطحی بوده است. در نهایت  این اثر از پارک ارم به موزه زمان (زیرمجموعه بنیاد مستضعفان) منتقل می‌شود.

این متخصص مرمت افزود: مشکل اصلی اثر، تغییر رنگ، خوردگی و آلودگی سطحی است که البته اقدامات غیرکارشناسی پاکسازی نیز به این آسیب‌ها افزوده است.

هادیان، مستندسازی و فتوگرامتری را از جمله اقدامات درحال انجام برای شناسایی آسیب‌ها و بررسی و مطالعه این گوی برشمرد و گفت: ما با همراهی مهندس صالحی، متخصص مستندسازی و فتوگرامتری و تهیه هزاران تصویر از اثر و مدل‌سازی، متوجه آسبیب‌ها شده‌ایم. شیبا خدیر، متخصص مرمت فلز و آقای مس‌فروشان نیز هم‌اینک در حال انجام آسیب‌شناسی دقیق به شکل میکروسکوپی برای شناسایی جزئیات آسیب‌ها و خوردگی‌ها و ریزترک‌ها هستند. در ادامه، روش درمان و شیوه پاکسازی و تثبیت انجام می‌شود.

سرپرست پروژه مرمت گوی پومودورو توضیح داد: به‌طور معمول، آثار تاریخی دارای یک لایه پتینه هستند که به‌ صورت طبیعی روی آن‌ها تشکیل می‌شود و باید حفظ شود اما درباره این اثر خاص، که یک اثر معاصر به‌شمار می‌رود، طی مکاتباتی که با بنیاد پومودورو انجام شده، نظر آن‌ها بر این است که پاکسازی شیء از نظر ظاهری، به گونه‌ای صورت گیرد که به وضعیت اولیه بازگردد؛ یعنی سطح آن براق و صیقلی شود.

هادیان درباره بازه زمانی برآورد شده برای مرمت این اثر گفت: حدود دو هفته از آغاز پروژه مرمت می‌گذرد. بررسی‌های اولیه شامل بررسی‌های محیطی، آندوسکوپی و عملیات فتوگرامتری انجام شده است. برآورد برای تکمیل پروژه حدود ۱۴ هفته است. که بخش عمده پاکسازی است که سطح وسیعی را دربرگرفته است، گردو غبارها نفوذ کرده‌اند و سیاهی‌ها ناشی از آلودگی هوا و ترکیبات سولفیدی مشاهده می‌شود.

ما در جریان مرمت، پس از پاکسازی، با رزین‌های مخصوص، سطح گوی را تثبیت خواهیم کرد. قطعا آثاری که در شرایط محیطی قرار می‌گیرند همیشه مورد تهدید هستند، بنابراین سعی می‌کنیم با استفاده از مواد تثبیت‌کننده بیشتر آنها را محافظت کنیم ولی قطعا این آثار بدون مراقبت دائم به وضعیت قبل بازنمی‌گردند، بنابراین همیشه باید پایش را انجام داد. به همین منظور، مستندسازی دقیق انجام می‌شود تا در آینده امکان مقایسه و تحلیل هرگونه تغییر فراهم باشد.

او اضافه کرد: هدف از مرمت این گوی با توجه به آنکه همچنان در محیط باز قرار دارد، محافظت بیشتر اثر در برابر عوامل محیطی چون باران، آلودگی هوا و فضولات پرندگان است.

شیبا خدیر، متخصص مرمت فلز درباره شرایط تامین مواد مرمتی اثر هنری «کره پومودورو» نیز توضیح داد: مواد مرمتی را بنیاد پومودورو معرفی کرده است. در تلاش هستیم که یا ماده‌ اولیه‌ مورد استفاده در ساخت این اثر را در داخل کشور بیابیم یا در نهایت از مواد شیمیایی‌ بهره ببریم که به‌طور معمول در فرآیندهای استاندارد مرمت به‌کار می‌روند.

او ادامه داد: با توجه به سطح صیقلی و صاف اثر، استفاده از روش‌های مکانیکی باید به حداقل برسد؛ چراکه این روش‌ها می‌توانند باعث ایجاد خراش یا خط و خش روی سطح شوند. در انتخاب روش‌های شیمیایی نیز باید دقت  کنیم، چون به هیچ‌وجه نباید تغییر رنگ سطح اتفاق افتد.

به گفته این متخصص مرمت، بیشترین آسیب شناسایی‌شده، تغییر رنگ است و البته، مواد چسبنده‌ای که روی اثر شناسایی شده است.

خدیر در ادامه گفت: در بررسی‌ها می‌خواهیم ببینیم آیا می‌توان از موادی که پیش‌تر در مرمت آثار معاصر مشابه در مجموعه‌های دیگر استفاده کرده‌ایم، بهره ببریم. چند نمونه‌ آزمایشی قبلاً انجام شده و نتایج نسبتاً خوبی داشته‌ایم. اگر این روش‌ها پاسخگو باشند، ادامه می‌دهیم، درغیر این صورت، ممکن است از طریق بنیاد پومودورو برای تهیه‌ مواد  اقدام کنیم.» 

پروژه مرمت گوی پومودورو از سوی اداره موزه‌های دفینه وابسته به بنیاد مستضعفان و با حضور کارشناسان مرمت پژوهشگاه میراث فرهنگی درحال انجام است.

کره پومودورو توسط آرنالدو پومودورو در سال ۱۹۷۴ میلادی ساخته و در سال ۱۳۵۷ به ایران منتقل شده است. وزن این کره برنزی حدود سه تن و از نظر موزه­‌ای، میراث تراز اول هنر معاصر جهان شناخته می­‌شود. نمونه‌هایی از این کره ارزشمند در  مقر سازمان ملل، ترینیتی کالج و موزه واتیکان به نمایش درآمده است. آرنالدو پومودورو متولد ۱۹۲۶ بوده و کار خود را در میلان ایتالیا و پژوهش در مسائل فضای تجسمی آغاز کرده است.