روزی که محمدرضا پهلوی توسط رضاخان در دانشکده افسری توبیخ شد

عصر ایران - سرلشکر محمد دفتری متولد سال 1283 و متوفی به سال 1362 بود. او دو دوره رییس شهربانی کل کشور بود یکبار در دوره نخست وزیری رزم آرا در سال 1329 و یکبار هم در روزهای آخر دولت دکتر مصدق هم از دکتر مصدق حکم شهربانی گرفت و هم از سپهبد زاهدی جانشین دکتر مصدق. او در سال 1361 با پروژه تاریخ شفاهی هاروارد مصاحبه کرد و در آن خاطرات خود از دوران رضاخان و محمدرضا پهلوی را بازگو کرد. در این جا به بخشی از خاطرات او می پردازیم که بازگویی توبیخ محمدرضا پهلوی توسط رضاخان در اردوگاه دانشکده افسری است:

«بگذارید برای شما خاطره ای جالب از آن روزی را تعریف کنم که رضاخان جلوی یک جمعیتی فرزندش محمدرضا را که آن زمان ولیعهد و دانشجوی دانشکده افسری بود توبیخ کرد. سال 1314 بود و محمدرضا از سویس به ایران فراخوانده شد و وارد دانشکده افسری در سال اول شد حسین فردوست هم با او بود. فریدون جم هم که بعدها داماد رضاخان شد و به ارتشبدی رسید هم در همان سال وارد دانشکده شد ولی یک سال بالاتر از محمدرضا و فردوست بود.

آن موقع دانشکده افسری یک پادگانی در محله اقدسیه تهران داشت . معمولا تابستانها که هوای شهر گرم و طافت فرسا بود دانشجویان را می بردیم آنجا و درسها را آنجا ارایه می دادیم. البته باید بگویم محمدرضا خیلی سر شکم سیری درکلاسها شرکت می کرد اکثر روزها ساعت 9 می آمد معمولا 11 هم برمی گشت کاخ. جلوی کلاس هم می نشست. یادم نمی آید امتحانی هم داده باشد البته رضاخان از این موضوع بی خبر بود. گمونم اواخر تابستان همان 1314 بود من آجودان دانشکده بودم یعنی رییس ستاد دانشکده بودم در غیاب فرماندهم اگر یک دستوراتی بود بایستی من می دادم. گاهی اوقات رضاخان از پادگان بازدید می کرد و فوری از قبلش از ستاد به من خبر می دادند. اما یک روز گویارضاخان تصمیم گرفته بود همه را غافلگیر کند.

 ما ناهارمان را خورده بودیم رفته بودیم توی چادر، آن بالا چادر داشتیم، ساعت سه بعدازظهر بود ما  بلوزمان را انداخته بودیم روی شلوارهایمان. یک پنجاه شصت قدم پایین‌تر رضاخان با اتومبیل پیاده شده بود من رضاخان را در یک حالتی دیدم که اصلاً وحشت‌آور بود. این چادرهایی که نصب کرده بودند برای این‌که افسرها و دانشجویان  پایین‌ زیر آفتاب سوزان نخوابند شب هم خنک‌تر بود. برخی از چادرها هم لای درختها بود.

رضاخان از ماشین که پیاده می شود از ماشین خواسته برود توی یکی از چادرها را ببیند چه خبر است افسرها چه کار می کنند. از قضا چادر یکه رفته بود چادر سرلشکر عیسی خان هدایت بود که رییس دانشکده افسری بود. رضاخان می بیند که این افسرها نشسته اند دارند تخته نرد بازی می کنند. یک دفعه تا رضاخان را بالای سر خودشان می بینند وحشتزده بلند می شوند خبردار می ایستند.

حالا یک اتفاق بامزه هم افتاده بود رضا خان خب می دانید که قدش بلند بود وقتی امده بودوارد چادر شود کلاه از سرش افتاده بود تو جوی آب و خیس شده بود همون کلاه رو خیس گذاشته بود رو سرش. یعنی همین طور آب از کلاه می چکید رو صورتش. سپس به سرلشکر هدایت گفت:« شما را آورده اند اینجا شیش و بش بگیرید؟ همش خوابید؟  مشغول استراحتید؟ به‌به عجب ییلاقی آمدید.» حالا محمدرضا پهلوی هم دو قدم عقل تر ایستاده بود. بعد رضا خان پرسید :«مگر خدمت ساعت چند شروع می شود؟» من هم جواب دادم:« ساعت 4 و الان ساعت 3 است.»

رضاخان گویا باور نکرده بود که ساعت الان 3 است بنابراین ساعت جیبی اش را در آورد و نگاه کرد. بعد که فهمید حرف ما درست است رویش را کرد به سمت محمدرضا و گفت:« تو که ساعت هم سرت نمی‌شود پس چه سرت می‌شود؟»

همه همان طور سیخ ایستاده بودند وسط چادر که حالا رضاخان دارد ولیعهد را توبیخ می کند. رضا خان ادامه داد:« ساعت هم که سرت نمی‌شود پس چی‌چی سرت می‌شود؟»

در واقع نکته ماجرا اینجا بود که محمدرضا چون در کلاسهای بعد از ظهر شرکت نمی کرد از ساعت شروع کلاس ها خبر نداشته است و وقتی آن روز در کاخ سعدآباد رضا خان از او می پرسد که:« امروز کلاست ساعت چند است من هم با تو می آیم؟» محمد رضا هم جواب می دهد:« ساعت 3 » بعد هم با هم راه می افتند می آیند اردوگاه اقدسیه. یعنی محمدرضا نمی دانست کلاسها ساعت 4 شروع می شوند و این داستان اتفاق می افتد»

بیشتر بخوانید:

طرفداران پهلوی و مسألۀ "انتخابات"

چرا کودتا توسط انگلیسی ها لو رفت؟ / محمدرضا به خاطر وساطت آمریکایی ها برخورد شدید نکرد

چند عکس از کودکی محمد رضا شاه پهلوی از حدود 1301 تا 1307 خورشیدی

تماشاخانه

تجلیل از بنیان‌گذار انجمن مدیریت کسب‌وکار ایران در میانه هشدارها درباره اقتصاد بحران‌زده / مرتضی عمادزاده چهره برجسته علمی کسب و کار ۱۴۰۴ شد (فیلم)

کلیسایی پر از جمجمه و استخوان در جمهوری چک / استودان سدلیک، یکی از عجیب‌ترین آثار مذهبی جهان (فیلم)

فیلم های دیگر