آیا صادرات هندوانه به معنای صادرات غیرمستقیم آب است؟

عصر ایران؛ فرزانه احمدی- صادرات محصولات کشاورزی ایران ابه تازگی مورد انتقاد عده‌ای قرار گرفته است، آنها معتقدند وقتی کشور با کمبود آب مواجه است، صادرات محصولات کشاورزی می‌تواند به معنای صادرات آب به صورت غیرمستقیم باشد. 
طبق آماری که گمرک ایران در پایان فروردین امسال اعلام کرد میزان صادرات محصولات کشاورزی در سال ۱۴۰۳ با ۲۹ درصد افزایش به رقم پنج میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار رسید.

میزان وزنی صادرات محصولات کشاورزی در این مدت هفت میلیون و ۶۰۰ هزار تن بوده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۱ درصد افزایش نشان می‌دهد.
عمده‌ترین محصولات کشاورزی صادراتی هم انواع پسته، گوجه فرنگی و خرما را شامل شده است. در سال ۱۴۰۳ به میزان ۲۱۴ تن زعفران به ارزش ۱۸۴ میلیون و ۷۰۰ هزار دلار صادر شده است.

آیا واقعا این میزان صادرات کشاورزی به معنای صادرات آب به خارج از کشور است؟ 

بیشتر آب کشور برای کشاورزی مصرف می‌شود

بخش عمده‌ای از آب مصرفی در ایران در بخش کشاورزی استفاده می‌شود. طبق گفته علی اکبر کاظمی مشاور وزیر نیرو، در ایران سالانه ۱۰۰ میلیارد متر مکعب آب مصرف می‌شود که نزدیک به ۹۰ درصد آن مربوط به بخش کشاورزی است. 
نحوه کشاورزی در ایران هم همواره مورد نقد بوده است، چراکه هنوز در بسیاری مناطق از روش‌های سنتی آبیاری استفاده می‌شود، به طوری که درصد زیادی از آبی که در کشاورزی مصرف می‌شود هدر می‌رود. 

مسعود پزشکیان هم اردیبهشت امسال در جلسه‌ای وزارت جهاد کشاورزی گفت: این‌که بدون نگاه به آینده از چاه‌ها آب بکشیم و محصولات آب‌بر تولید کنیم، اما به کاهش منابع آب، فرونشست شدید زمین و تخریب خاک توجه نکنیم، عاقلانه است؟
رئیس جمهور تاکید کرد: متأسفانه نظام داده‌ دقیقی از ظرفیت‌ها و نیازهای بخش کشاورزی کشور وجود ندارد تا بتوان بر اساس آن برنامه‌ریزی کرد.

او عنوان کرد: اگر شما به کشاورز نگویید بهترین کار کدام است، او کاری را می‌کند که خودش بلد است! در این صورت دیگر کشاورزان مقصر نیستند، بلکه ما مقصریم که برنامه‌ریزی مناسب نداشته‌ایم.

صادرات یک میلیارد مترمکعب آب مجازی به خارج 

با توجه به این صحبت‌ها چقدر آب به همراه محصولات کشاورزی صادر می‌شود؟ 
یک کارشناس حوزه آب در این باره نکات تازه‌ای را مطرح کرد. محسن موسوی خوانساری به خبرنگار عصر ایران گفت: در سال گذشته بیش از 5 میلیون تن یعنی حدود 5 میلیارد کیلو محصولات کشاورزی صادر شده است. 

او ادامه داد: میزان تولید محصولات زراعی و باغی ایران سالانه 130 میلیون تن است. مصرف آب کشاورزی هم هر سال حدود 70 میلیارد مترمکعب است. با تقسیم این ارقام، مشخص می‌شود که با مصرف هر مترمکعب آب، حدود یک و نیم کیلوگرم محصول به دست می‌آید. 
او گفت: با توجه به اینکه بیشترین محصولات کشاورزی صادراتی ایران، تولیدات گلخانه‌ای هستند، حدود یک میلیارد مترمکعب آب مجازی از کشور خارج می‌شود. 

موسوی درباره محصولات آب‌بری که صادر می‌شود، گفت: به اشتباه گفته می‌شود که هندوانه محصول آب‌بر است. محصولات صیفی به طور کلی آب‌بر است اما نکته اینجا است که محصولات صیفی که به خارج از کشور صادر می‌شود عمدتا به صورت گلخانه‌ای تهیه می‌شود که این محصولات آب کمتری مصرف می‌کنند.

او گفت: بیشترین محصولات صادراتی هم شامل پسته و زعفران است که مشکلی در صادرات آن وجود ندارد.
کارشناس حوزه آب عنوان کرد: خیار، فلفل دلمه‌ای، بادمجان و گوجه فرنگی از محصولات گلخانه کم آب هستند که صادر می‌شوند.
موسوی اضافه کرد: با این حال سیب زمینی و پیاز آب‌بر هستند و صادر می‌شوند. 

او شرح داد: 20 میلیون تن محصولات زراعی مانند جو، کنجاله، سویا، ذرت و حبوبات و گاهی گندم وارد می‌کنیم که به معنای واردات آب مجازی است، بنابراین شاید بتوان گفت این میزان واردات، حجم صادرات کشاورزی فعلی را توجیه می‌کند. 

موسوی تاکید کرد: این میزان صادرات محصولات کشاورزی مشکل شدیدی ایجاد نمی‌کند اما بهتر است به سمت کشاورزی با مصرف آب بهینه یا محصولات کم‌اب‌بر برویم و بتوانیم آب بخش کشاورزی را در صنعت با بازدهی بیشتر مصرف کنیم و محصولات صنعتی را صادر کنیم. 

کشت صیفی‌جات باید در گلخانه انجام شود

این کارشناس حوزه آب گفت: صادرات محصولات لبنی، تخم مرغ، مرغ و بعضی تولیدات کشاورزی مانند پسته و زعفران مشکلی ایجاد نمی‌کند، چراکه آب‌بری کمتری دارد اما بیشترین چالش در بخش محصولات صیفی غیرگلخانه‌ای است. 
موسوی درباره تولید هندوانه در ایران گفت: از آنجا که تیراژ تولید هندوانه در متراژ بالا است، به اشتباه به آن آب‌بر گفته می‌شود، اما اگر مقدار آب مصرفی بوته هندوانه را با مقدار محصول بسنجیم می‌بینیم که هندوانه آنطور که گفته می‌شود آب‌بر نیست.

او بیان کرد: وزارت جهاد کشاورزی تاکید کرده است که کشت محصولات صیفی باید در گلخانه و تورخانه انجام شود. هندوانه هم بهتر است در تورخانه کاشته شود تا تبخیر آب به حداقل برسد. 

موسوی اظهار کرد: در سند امنیت غذایی هم گفته شده که 30 هزار هکتار فضای گلخانه‌ای کشور تا حدود سه سال آینده باید پنج برابر شود یعنی صیفی‌جات  باید در گلخانه کاشته شود که در نتیجه با همان مقدار مصرف آب، تولید محصول 4 برابر می‌شود. 

اختلال کندن مو چیست و چه کسانی درگیر آن می‌شوند؟

بیشتر بخوانید:

 پیش‌بینی کارشناس آب در گفت‌وگو با عصر ایران:  احتمال قطعی آب تهران در پاییز امسال وجود دارد/ بعضی سدهای کشور زیر 10 درصد آب دارند

میزان آب صادراتی از ایران چقدر است؟

تماشاخانه

برای آینده فرزندانتان و خودتان این گفتگو را ببینید / وضعیت دشت های ایران خیلی بدتر از آن چیزی است که می‌دانید / محیط زیست بر لبه پرتگاه بی بازگشت ایستاده‌است (فیلم)

مرگ مرموز جگرگوشه یک مورخ که نقدی بر سریال ساخته علی حاتمی نوشت ! رازی که سر به مهر باقی ماند (فیلم)

فیلم های دیگر