ضرورت اقدام دادگاه‌های جهانی برای محاکمه و عدالت‌خواهی

عصر ایران؛ مجید قاسم‌کردی- در پرتو جنایات فاحش و نظام‌مند رژیم صهیونیستی علیه جمهوری اسلامی ایران، اعم از حملات هدفمند به تأسیسات غیرنظامی، زیرساخت‌های حیاتی و مناطق مسکونی، این پرسش جدی‌تر از همیشه مطرح می‌شود که آیا امکان تعقیب کیفری عاملان این جنایات در عرصه بین‌المللی وجود دارد؟ پاسخ، هرچند پیچیده، اما خالی از امید نیست.

یکی از مسیرهای حقوقیِ قابل طرح، ارجاع موضوع به دیوان کیفری بین‌المللی (ICC) از سوی شورای امنیت سازمان ملل متحد است. هرچند این شورا در ساختار فعلی خود اسیر وتوی قدرت‌های بزرگ است، اما صدور قطعنامه‌ای با استناد به فصل هفتم منشور ملل متحد می‌تواند باب پیگرد را باز کند؛ مشابه همان فرآیندی که در مورد وضعیت دارفور سودان یا لیبی به کار گرفته شد. اگرچه این مسیر با موانع جدی سیاسی مواجه است، اما همچنان یک ابزار رسمی و قابل استناد در حقوق بین‌الملل به شمار می‌رود.

از سوی دیگر، دیوان بین‌المللی دادگستری (ICJ) نیز می‌تواند در قالب اختلافات حقوقی میان دولت‌ها، از جمله با استناد به کنوانسیون‌های بین‌المللی حقوق بشر، کنوانسیون منع شکنجه، یا حتی عهدنامه‌های بشردوستانه ژنو، وارد میدان شود. البته، همان‌گونه که تجربه نشان داده، سازوکار این دیوان در عمل بسیار زمان‌بر، محافظه‌کار و محدود به اختلافات حقوقی میان دولت‌هاست و نه رسیدگی کیفری به اشخاص. با این حال، نمی‌توان نقش بازدارنده یا حتی تبلیغاتی این نهاد را در مجامع بین‌المللی نادیده گرفت.

در همین مسیر، یکی از گزینه‌های واقعی‌تر و شاید مؤثرتر، ایجاد یک دادگاه ویژه بین‌المللی با اجماع دولت‌ها و فشار دیپلماتیک بر قدرت‌های حامی اسرائیل است. تاریخ حقوق بین‌الملل از ایجاد چنین دادگاه‌هایی در پرونده‌هایی نظیر رواندا، یوگسلاوی سابق و سیرالئون، بی‌سابقه نیست. شکل‌گیری چنین ساختاری نیازمند اراده سیاسی قوی، اجماع منطقه‌ای و حمایت افکار عمومی جهانی است؛ چیزی که در پرتو افشای روزافزون جنایات جنگی صهیونیست‌ها، بیش از گذشته قابل دستیابی به نظر می‌رسد.

اما نباید فراموش کرد که مستندسازی دقیق و حرفه‌ای، سنگ‌بنای هرگونه پیگیری حقوقی آتی است. نهادهای حقیقت‌یاب وابسته به سازمان ملل، از جمله کمیسیون‌های مستقل حقوق بشر و آژانس‌هایی نظیر یونیسف، می‌توانند نقش تعیین‌کننده‌ای در ثبت واقعیت‌ها و ارائه گزارش‌های بی‌طرفانه ایفا کنند. نمونه اخیر آن، گزارش‌های رسمی درباره کشتار کودکان و حمله به زیرساخت‌های غیرنظامی در غزه است که زمینه را برای صدور حکم بازداشت بین‌المللی علیه نتانیاهو، گالانت و سایر مقامات اسرائیلی فراهم ساخت.

در کنار تمام این اقدامات رسمی، آنچه امروز از اهمیت راهبردی برخوردار است، تقویت دیپلماسی عمومی جمهوری اسلامی ایران است. روایت‌گری مؤثر، مستند، و هوشمندانه در شبکه‌های اجتماعی، نشست‌های حقوق بشری و رسانه‌های فراملی، ابزار کلیدی برای اثرگذاری بر افکار عمومی و نهادهای مستقل جهانی است. باید پذیرفت که در جهان امروز، حقیقت، اگرچه قدرت ذاتی دارد، اما بدون روایت‌گری دقیق، شنیده نمی‌شود.

اگرچه تحقق عدالت کیفری برای جنایات ارتکابی علیه ملت ایران در کوتاه‌مدت ممکن است دور از دسترس باشد، اما ثبت دقیق و مستند این جرائم در حافظه حقوقی و تاریخی بشریت، گام اول در جهت محاکمه فردا است. هر برگ گزارش، هر تصویر ثبت‌شده، هر شهادت‌نامه رسمی، می‌تواند در آینده نزدیک یا دور، به سندی غیرقابل انکار برای پیگرد جنایتکاران تبدیل شود.

در حقوق بین‌الملل، عدالت شاید با تأخیر برسد؛ اما آن‌گاه که فرا برسد، نه قابل خرید است، نه قابل انکار.

پیام صوتی پژمان جمشیدی از کانادا: برمی گردم و حقم را می گیرم

تماشاخانه

ساعت آبی یا محراب ساسانی؟ دروازه عظیم، حوض مقدس و قلعه مرموز : چه بر سر معبد باستانی ساسانیان در هرسین آمد؟ (فیلم)

شغلی برای زنان با ارزش اقتصادی ۱۰ تریلیون دلار (فیلم)

فیلم های دیگر