جنایت جنگی چیست؟

  عصر ایران - جنایت جنگی (War Crime) به نقض عمدی قوانین و مقررات بین‌المللی حاکم بر رفتار طرف‌های درگیر در یک جنگ یا درگیری مسلحانه گفته می‌شود؛ قوانینی که برای کاهش خشونت، حمایت از غیرنظامیان و حفظ کرامت انسانی طراحی شده‌اند.

 مبنای اصلی این مقررات، کنوانسیون‌های چهارگانه ژنو (1949) و پروتکل‌های الحاقی آن‌هاست. همچنین، اساسنامۀ دیوان کیفری بین‌المللی (ICC) در رم (1998) فهرستی از اعمالی را که جنایت جنگی تلقی می‌شوند، به‌صورت رسمی تعریف کرده است.

مصادیق رایج جنایت جنگی

برخی از شناخته‌شده‌ترین نمونه‌های جنایت جنگی عبارت‌اند از:

هدف قرار دادن غیرنظامیان یا مراکز غیرنظامی (مثل مدارس، بیمارستان‌ها، زیرساخت‌های حیاتی)

کشتار، شکنجه یا رفتار بی‌رحمانه با اسرای جنگی یا غیرنظامیان

استفاده از سلاح‌های ممنوعه (مانند فسفر سفید، گازهای شیمیایی، یا مهمات خوشه‌ای)

بهره‌کشی از کودکان در مخاصمه‌های مسلحانه

مجازات دسته‌جمعی یا تخریب اموال بدون ضرورت نظامی

حمله به امدادگران، خبرنگاران یا نهادهای بشردوستانه

استفاده از غیرنظامیان به‌ عنوان سپر انسانی

تفاوت با جنایت علیه بشریت

گرچه در نگاه اول مشابه به‌ نظر می‌رسند، ولی جنایت جنگی تنها در بستر درگیری مسلحانه رخ می‌دهد، در حالی‌که جنایت علیه بشریت می‌تواند در زمان صلح نیز اتفاق بیفتد و معمولاً شامل حملات سازمان‌یافته علیه جمعیت غیرنظامی است (مانند پاک‌سازی قومی یا نسل‌کشی).

دیوان کیفری بین‌المللی (ICC) صلاحیت رسیدگی به جنایات جنگی را دارد، البته در صورتی که: 1. کشور مربوطه عضو این دیوان باشد؛ یا 2. شورای امنیت سازمان ملل پرونده‌ای را به ICC ارجاع دهد.

با این حال، پیگرد جنایات جنگی در عمل دشوار است؛ به‌ دلایل سیاسی، عدم همکاری دولت‌ها، یا ضعف در اسناد و مدارک.

جنایت جنگی، صرفاً یک واژۀ حقوقی نیست؛ بلکه نشانه‌ای از آن لحظات در تاریخ است که اصول انسانی در بحبوحۀ خشونت، آشکارا زیر پا گذاشته می‌شوند. نام‌گذاری یک رفتار به‌عنوان «جنایت جنگی»، کوششی‌ست برای حفظ حداقلی از کرامت بشر؛ حتی در میدان جنگ.

بیشتر بخوانید:

نسل‌کشی چیست؟

دزدسالاری چیست؟ قدرت در خدمت غارت

تماشاخانه

وقتی پوتین فریب اخبار ساعت ۱۴ صدا و سیما را می‌خورد / مدیران ایرانی می‌توانند چه بلایی سر روسیه بیاورند؟ (فیلم)

کوروش یغمایی، خداحافظی با گل یخ (+صدا)

فیلم های دیگر