از بیضه تا چانه؛ قسمت‌هایی از بدن که تکامل هنوز در توضیحشان ناتوان است

نر شست‌بریده برای دسترسی به گروهی از ماده‌ها که منحصرا با او جفت‌گیری می‌کنند، رقابت می‌کند. از سوی دیگر میمون‌های ماکاک در گروه‌های آرام و مختلط حدود ۳۰ نفره زندگی می‌کنند و روش متفاوتی در جفت‌گیری دارند. در گروه‌های آن‌ها هر نر با چند ماده و هر ماده نیز با چند نر جفت‌گیری می‌کند.

نر شست‌بریده که گروهی از ماده‌ها را در اختیار دارد، می‌تواند با تولید مقدار بسیار کمی اسپرم ماده‌ها را بارور کند. درواقع اگر مقدار اندکی اسپرم برای بارداری کافی باشد، چرا باید با صرف انرژی و منابع بیشتر اسپرم بیشتری تولید کند؟ درمقابل، برای ماکاک نر، رقابت برای تولیدمثل به نبردی میان اسپرم او و اسپرم نرهای دیگر که قبل یا بعد از او جفت‌گیری کرده‌اند، تبدیل می‌شود. نری که بیضه‌های بزرگ‌تری دارد، اسپرم بیشتری تولید می‌کند و بنابراین شانس بیشتری برای انتقال ژن‌های خود به نسل بعد خواهد داشت. این توضیحی منطقی برای تفاوت اندازه بیضه‌های آن‌ها است، اما آیا واقعا درست است؟ در این‌جا است که تکامل همگرا به ما کمک می‌کند.

اگر به کل شاخه پستانداران در درخت زندگی نگاه کنیم، می‌بینیم که گروه‌های مختلفی از پستانداران بیضه‌هایی با اندازه‌های متفاوت تکامل داده‌اند. در تقریبا همه این موارد، گونه‌هایی که سیستم جفت‌گیری چندجفتی دارند، بیضه‌های بزرگ‌تر و گونه‌های تک‌جفتی بیضه‌های کوچک‌تر دارند.

در این میان، دلفین‌ها ممکن است بزرگ‌ترین بیضه‌ها را در میان پستانداران داشته باشند، به‌طوری‌که وزن بیضه‌های آن‌ها تا ۴ درصد وزن بدنشان می‌رسد (که معادل بیضه‌های انسانی به وزن حدود ۳ کیلوگرم است).

گرچه مطالعه زندگی جنسی دلفین‌های وحشی دشوار است، دلفین‌های چرخان حداقل مطابق با انتظار ما رفتار می‌کنند و در رویدادهای جفت‌گیری گروهی شرکت می‌کنند.

دانشمندان به کمک بررسی‌ نمونه‌های تکامل همگرا در گونه‌های مختلف متوجه شدند بین اندازه بیضه‌ها و نوع رابطه جنسی موجودات، رابطه‌ معناداری وجود دارد. در بین پستانداران، گونه‌هایی که بیضه‌های بزرگ‌تر دارند، معمولاً زندگی جنسی آزادتر و چندجفتی دارند و گونه‌هایی که بیضه‌های کوچک‌تر دارند، تک‌جفتی هستند. اندازه بیضه‌های انسان‌ها نه خیلی بزرگ است و نه خیلی کوچک، یعنی در حد متوسط قرار دارد. حالا خودتان می‌توانید درباره‌ی علت این موضوع فکر کنید.

مانند بیضه‌ها، چندین فرضیه منطقی برای توضیح تکامل چانه در انسان وجود دارد. یکی از این فرضیات این است که چانه برای قوی‌تر کردن فک انسان‌های غارنشین در مبارزات تکامل یافته باشد. شاید هم چانه برای برجسته‌تر کردن زیبایی ریش مردانه تکامل یافته باشد. حتی ممکن است چانه محصول جانبی اختراع پخت‌وپز و غذایی نرم‌تر باشد که باعث شده فک ضعیف‌تر شود و این برآمدگی بدون کاربرد خاصی روی صورت باقی بماند.

نکته جالب این است که چانه‌ای مانند چانه انسان در هیچ پستاندار دیگری دیده نمی‌شود و حتی نزدیک‌ترین خویشاوندان ما یعنی نئاندرتال‌ها هم فاقد آن بوده‌اند.

چانه انسان خردمند ویژگی خاص و منحصربه‌فردی است که در گونه دیگری دیده نمی‌شود. به همین دلیل، نمی‌توانیم با روش تکامل همگرا (که کمک می‌کند فرضیه‌ها را در گونه‌های مختلف آزمایش کنیم) درباره دلیل تکامل چانه آزمایش دقیقی انجام دهیم.  بنابراین، علت دقیق وجود چانه در انسان ممکن است همیشه برای ما معما باقی بماند و نتوانیم به‌طور کامل بفهمیم چرا این ویژگی تکامل یافته است.