در جنگ متجاوزانه رژیم صهیونیستی علیه ایران، زاگرس آسیب جدی دید و بیشترین خسارت به جنگلهای لرستان وارد شد. این آمار را رضا بیانی، مسئول پدافند غیرعامل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور میدهد. جنگلهای زاگرس تأمینکننده بیش از ۴۰ درصد آب شیرین ایران هستند.
حمله به بلوطهای زاگرس
به گزارش ایران، لرستان پس از تهران و کرمانشاه، بیشترین تعداد شهید را در جنگ ۱۲ روزه داشت؛ ۵۸ نفر. حالا باید به این آمار، بلوطهای زاگرس در لرستان را نیز اضافه کرد که با سقوط پهپادهای دشمن، سوختهاند.
رضا بیانی در این گفتوگو درباره تأثیرات جنگ ۱۲ روزه اخیر اسرائیل علیه ایران بر منابع طبیعی، از رصد مستمر و واکنش سریع سازمان منابع طبیعی به حوادث احتمالی خبر میدهد و میگوید: «در چنین شرایطی، سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری برنامههای مشخصی دارد. ما از طریق یکسری نرمافزار و سامانههای رصد، وضعیت آتشسوزیها را دنبال میکنیم. چه در عرصه منابع طبیعی و چه در جنگلها، با رصد ماهوارهای اطلاعرسانی لازم را انجام دادهایم. این حملات که عمدتاً در استانهای زاگرسنشین مثل لرستان، خوزستان و کرمانشاه رخ داده، ناشی از درگیریهای جنگی و اقدامات هدفمند دشمن صهیونیستی بوده است.»
بیانی میگوید: «طی این مدت – از بیستم خرداد تا دیروز – موارد متعددی از آتشسوزی در جنگلها گزارش شد. نیروهای یگان حفاظت بهسرعت وارد عمل شدند و بسیاری از این آتشسوزیها را در همان مراحل اولیه مهار کردند. کنترل و رصد روزانه همچنان ادامه دارد.»
او همچنین تأکید میکند: «در مناطق جنگی غرب کشور، بویژه لرستان و ایلام، آتشسوزیها بیشتر ناشی از برخورد پهپادهایی بود که وارد جنگل شدند و منجر به آتشسوزی شدند. تصاویری که به دست ما رسیده، نشان میدهد پهپادها در برخی نقاط جنگل سقوط کرده و در پی آن زمین سوخته و حریق گسترش یافته است. اطفای حریق یکی از موارد، بیش از سه روز به طول انجامید.»
بیانی درباره وسعت خسارت میگوید: «وسعت قابلتوجهی از جنگلها دچار آسیب شدید شدهاند. با وجود این، هیچگونه آسیب انسانی یا جانوری در مناطق تحت پوشش گزارش نشده است.»
بیانی تأکید میکند: «در حال حاضر، تمام نیروهای یگان حفاظت در حالت آمادهباش کامل هستند. در استانهای غربی و جنوبغربی کشور، بویژه در لرستان، هماهنگی کامل میان مدیران سازمان، نیروهای محلی و ستاد مرکزی برقرار است. جلسات نظارتی روزانه برگزار میشود و تمامی مدیران استانی در آمادهباش بهسر میبرند.»
او همچنین میگوید: «توصیه ما به مردم این است که در صورت حضور در جنگلها یا استفاده از پارکهای جنگلی، حتماً از فضاهایی استفاده کنند که دارای زیرساخت لازم برای مهار آتش هستند. در صورت مشاهده هرگونه خطر، گزارش سریع به نهادهای ذیربط اهمیت حیاتی دارد.» بیانی در پاسخ به این پرسش که برای ساکنان محلی در زمان ورود پهپادها چه برنامهای وجود دارد، میگوید: «در بُعد نظامی، طبیعتاً سازمان منابع طبیعی مسئولیت مستقیم ندارد، اما مهمترین اقدام، اطلاعرسانی سریع و حضور فوری نیروهای ماست. با این حال، همه ما مسئول حفظ جنگلها هستیم. این منابع، ذخایر بشری ما هستند.»
قوانین بینالمللی حفاظت از جنگلها در زمان جنگ
در حالی که درگیریهای مسلحانه معمولاً با تلفات انسانی و تخریب زیرساختها همراه است، بخش مهمی از آسیبها به منابع طبیعی، بویژه جنگلها، کمتر دیده میشود. با این حال، حقوق بینالملل بشردوستانه و معاهدات زیستمحیطی، مقرراتی را برای حفاظت از طبیعت حتی در زمان جنگ وضع کردهاند.
طبق پروتکلهای الحاقی کنوانسیون ژنو، استفاده از روشها یا وسایلی که موجب تخریب گسترده، طولانیمدت و شدید محیط زیست میشوند، ممنوع است. همچنین این مقررات تأکید میکنند که محیط زیست به عنوان منبع حیاتی برای بقای غیرنظامیان باید مورد حفاظت قرار گیرد.
کنوانسیون منع استفاده از تغییرات محیط زیست برای اهداف نظامی (ENMOD) که در سال ۱۹۷۶ به تصویب رسید، بهطور خاص بهرهگیری نظامی از طبیعت و منابع طبیعی را محدود میکند. علاوه بر آن، منشور رم دیوان کیفری بینالمللی، تخریب عمدی محیط زیست در جنگ را به عنوان جنایت جنگی تعریف کرده است.
کمیته بینالمللی صلیب سرخ نیز حفاظت از منابع طبیعی را به عنوان یک قاعده عرفی حقوق بشردوستانه تأیید کرده است؛ به این معنی که حتی در نبود معاهدات خاص، تخریب بیرویه جنگلها و محیط زیست در زمان درگیریها غیرقانونی تلقی میشود.
با وجود این چهارچوبهای حقوقی، اجرای آنها در عمل با چالشهای متعددی مواجه است. ضمانتهای اجرایی کافی وجود ندارد و بسیاری از کشورها عضو همه معاهدات نیستند. همچنین، آسیبهای وارد شده به جنگلها در اثر درگیریهای نظامی اغلب ناخواسته و در پی عملیات نظامی رخ میدهد که اثبات تخلف را دشوار میکند.
ایران به عنوان یکی از کشورهای عضو کنوانسیون ژنو و پروتکلهای الحاقی آن، میتواند در صورت بروز تخریب عمدی منابع طبیعی، از طریق مجامع بینالمللی پیگیریهای حقوقی انجام دهد. با این حال، عضویت در کنوانسیون ENMOD هنوز برای ایران محقق نشده است.
هرچند محیط زیست در اسناد حقوقی بینالمللی به رسمیت شناخته شده و حمایت میشود، اما در عمل همچنان یکی از قربانیان خاموش جنگهاست. تقویت ضمانتهای اجرایی، مستندسازی دقیق خسارتها و پیگیری حقوقی در نهادهای بینالمللی میتواند گامی مهم در پاسداشت جنگلها و اکوسیستمها در برابر جنگافروزی باشد.
پربیننده ترین پست همین یک ساعت اخیر