.png "عصر ایران")
۱۵ تير ۱۴۰۴
به روز شده در: ۱۵ تير ۱۴۰۴ - ۲۱:۴۰
فریاد مرگ بر آمریکا و اسرائیل در اجتماع ۷۰هزارنفری عزاداران نیشابور (فیلم) مقتل خوانی در میان مردم عرب خوزستان
هر حسینیه ای برای خود مقتل می خواند و حسینه داران و صاحبان هیات، مقتل خوانی را یک ضرورت و واجب عاشورایی می دانند؛ تمام اشکال روضه خوانی و سینه زنی در صبح عاشورا در مقتل خوانی تجلی پیدا می کند و این سنت بصورت نانوشته از سده ها قبل جاری و ساری است.
مقتل خوان با ذکر حوادث مسیر کاروان اهل بیت از مدینه تا به کربلا به حوادث روز تاسوعا و عاشورا می رسد در این هنگام جمعیت حاضر نیز اضافه شده است و معمولا حسینیه ها پر می شود از افرادی که به مقتل خوانی گوش فرا می دهند.
عصرایران ؛ فاضل دریس - روایت و بیان اتفاقات با جزییات دقیق، اساس فرهنگ شفاهی عاشوراست که سینه به سینه توسط اهل بیت و بازماندگان حادثه کربلا به دیگران و نسل های بعدی منتقل شد. در واقع هر کس هر آنچه را با چشم خود دیده بود بیان می کرد و دیگران حفظ کردند و به مرور این روایت ها و گفتارها به شکل مکتوب درآمد.
این اثر مکتوب را در تاریخ ادبیات اسلام «مَقْتل» می گویند و در لغت به معنای شرح قتل یک شخص است. در شکل جدیدش تا به امروز به”شرح و سرگذشت شهادت امام حسین(ع) و یاران فداکارش و حوادث جانسوز دشت کربلا” گفته می شود. می گویند “مقتل ابن مخنف” با فاصله یکصد سال پس از عاشورای سال ۶۱ هجری و مقتل خوارزمی جزء قدیمی ترین مقتل هاست.
این نوشتار در صدد بررسی تاریخی روند مقتل نویسی نیست آنچه که مورد توجه است نگاهی به “سنت مقتل خوانی” در میان مردم جنوب و جنوب غرب ایران است. دقیقا” از خود شهر کربلا و نجف و در امتداد خط جنوب عراق که به خوزستان و بوشهر و هرمزگان می رسد. مهاجرت مردمانی از خوزستان در طول جنگ تحمیلی 8 ساله به نقاط مختلف کشور باعث گسترش این سنت عاشورایی شده است.
مردمان عرب خوزستان بنا به یک سنت دیرینه در پاسداشت عاشورا در روز دهم عاشورا اقدام به “مقتل خوانی “می کنند که به مرور زمان موجب شکل گیری آداب خاص مقتل خوانی و نوعی تشریفات نانوشته شده است.
بدین شکل که فردی مسلط به زبان و قرائت عربی از سپیده دم روز عاشورا کتاب «مقتل الحسین» را از رو می خواند. هر چند معتبر ترین متن مقتل موجود از نظر تاریخی مقتل لهوف یا ابن لهوف حساب می شود اما آنچه که در دهه های اخیر در حسینیه ها خوانده می شود مقتل هایی است که توسط چندی از نویسندگان ایران و عراق با لحاظ آهنگ نوشتاری به جهت خواندن سلیس نوشته شده است.
مهم ترین و پر کاربرد ترین این مقتل ها می توان به مقتل الشویچی و شیخ عبدالزهرا کعبی و سید فاخر موسوی اشاره کرد.
این افراد که خود از خطیبان و مقتل خوانان مشهور بوده اند طی سال ها و با کسب تجربه عملی از خوانش مقتل اقدام به تهیه متن های مقتل و حذف روایات غیر مشهور و بعضا” متناقض کرده اند.
خط اول مقتل ها با مرگ معاویه و کسب بیعت برای یزید شروع می شود. مقتل خوان روایت مکتوب را با ریتمی کمی تند و حزن آلود می خواند.
اول صبح عاشورا اگر مقتل خوانی شروع شود معمولا قرائت کامل آن تا نماز ظهر طول می کشد.
در هنگام مقتل خوانی بلندگوهای مساجد و حسینیه ها روشن می ماند تا همگان ذکر مصیب را متوجه شوند.
در هنگام خواندن مقتل، سکوت عجیبی در میان شنوندگان و حاضران مجلس حسینی حاکم می شود و هر از گاهی فریاد الله اکبر و وا مصیبتاه و یا حسینا از میان جمع بلند می شود.
هر حسینیه ای برای خود مقتل می خواند و حسینه داران و صاحبان هیات، مقتل خوانی را یک ضرورت و واجب عاشورایی می دانند؛ تمام اشکال روضه خوانی و سینه زنی در صبح عاشورا در مقتل خوانی تجلی پیدا می کند و این سنت بصورت نانوشته از سده ها قبل جاری و ساری است.
مقتل خوان با ذکر حوادث مسیر کاروان اهل بیت از مدینه تا به کربلا به حوادث روز تاسوعا و عاشورا می رسد در این هنگام جمعیت حاضر نیز اضافه شده است و معمولا حسینیه ها پر می شود از افرادی که به مقتل خوانی گوش فرا می دهند.
گفت و گوهای امام با دشمنان و تلاش برای هدایت شان و محاصره اهل بیت و قطع دسترسی به آب در مقتل آمده است.
مقتل حوادث روز عاشورا را دقیق بیان می کند و روایت جان فشانی اصحاب نور ذکر می شود.
به هر فراز از متن مقتل که شرح شهادت یکی از یاران امام حسین است« مَصر‌َع» می گویند.
مصرع حضرت ابالفضل و شرح شهادت ایشان حماسی ترین فراز مقتل است و مقتل خوان با تمام وجود و به شکل حماسی به همراه ضجه حاضران آن را می خواند چرا که شجاعت و وفاداری برای تمام مردمان از دیرباز دو خصلت ستایش آمیز بوده که در نفس حضرت عباس تجلی یافته است.
شاید حزن آلود ترین فراز مقتل صفحات آخر می باشد که شرح تنهایی امام حسین(ع) در میانه میدان و استمداد نصرت از جهانیان باشد.
و مصرع حضرت علی اکبر و وقوف امام معصوم بر جسد بی جان پسر بس جانگداز است.
حاضران و شنوندگان مقتل خود می دانند که اگر ذکر مقتل به یکی از اصحاب و انصار امام حسین و شهادتش رسید با صدای بلند یک بار الله اکبر سر دهند و اگر یکی از خاندان بنی هاشم شهید شود دو بار ندای الله اکبر می گویند.
حاضران همراه با سکوت عمیق و هق هق گریه به مقتل گوش می دهند و در هنگام ذکر مصیب شهادت یاران امام از خوردن چای و آب نیز دست بر می دارند. فضایی غم آلود برخاسته از عشق و دلدادگی به مکتب سرخ حسینی حاکم و مصیب هر ساله تازه می شود.
حضار معمولا با لباس مشکی به مقتل گوش می دهند و مقتل خوان در هنگام ورود به بخش های رزم یا همان مصرع ها عمامه یا چفیه خود را از سر خود بر می دارد. چفیه در آوردن خود نوعی ابراز غم سنگین است و حتا در هنگام خوانش اواخر مقتل از خود بیخود می شوند به همین خاطر مقتل خوان که با شور و حس عجیبی مقتل را می خواند می بایست بتواند بر احساس خود غلبه کند و حتا گریه هایش را به بعد از اتمام مقتل خوانی موکول کند. کاری بس سنگین و مشکل که از عهده هر کسی بر نمی آید چرا که هم باید بخاطر اهتمام خاص مردم عرب حاضر و شونده، کلمات متن مقتل به شکل صحیح خوانده شود و هم کنترل احساس کند و هم حس جانگدازی مصیب عظمی را به شنوندگان و حاضران منتقل نماید. بدین خاطر در شهرهای عراق و جنوب ایران مقتل خوانان معروف از منزلت خاصی در جامعه پیرامون خود بهره مند هستند.
از سنت های جانبی در مقتل خوانی می توان به سنت «ذبح» اشاره کرد که افرادی کودکان خود را در ایام طفولیت و حتا قبل از تولد نذر کرده اند که به هنگام مقتل خوانی بصورت نمادین ذبح کنند بدین شکل طفل را به پیش مقتل خوان یا صاحب حسینیه می برند و او بصورت نمادین با دست خود یا تکه ای چوب یا چاقویی که با پارچه ای سیاه یا سبز دور آن را پیچانده اند بر گردن طفل می کشد و نذر ذبح را بجا می آورند.
در میان مقتل نوحه هایی قدیمی و سوزناک ذکر شده که مقتل خوان به هنگام شهادت حضرت علی اکبر و قاسم ابن الحسن و ابالفضل العباس همراه با سینه زنی سنتی حاضران آنها را میخوانند. صبح روز عاشورا در هر سال با مقتل خوانی آغاز می گردد و در هنگامه نماز ظهر با خوانش شهادت پیشوای سوم شیعیان به پایان می رسد. سپس سفره تبرکی با چاشنی مهمان نوازی صاحبان عزا گسترده می شود.
نظرات کاربران
لینک کوتاه: کپی لینک
عراقچی در بریکس: راه‌حل فلسطین، همه‌پرسی با مشارکت همه ساکنان اصلی است؛ نه راه‌حل دو دولتی اسرائیل: مذاکرات با حماس همزمان با آتش‌بازی؛ آتش‌بس موقت برای آزادی نیمی از گروگان‌ها! پوتین در اجلاس بریکس: جهانی‌سازی لیبرال منسوخ شده؛ آینده از آنِ کشورهای در حال رشد است اختلافات داخلی، سفر نتانیاهو را به تأخیر انداخت؛ نخست‌وزیر اسرائیل راهی واشنگتن شد سفیر آمریکا در ناتو: ایران باید صلح با واشنگتن و تل‌آویو را بپذیرد! واژگونی مرگبار مزدا در جاده گناباد-قاین: ۲ کشته و ۳ مصدوم برجای گذاشت کدام سیارک‌ها ممکن است با زمین برخورد کنند؟ دانشمندان مراقب ۴ سیارک هستند انقلاب خورشیدی در خانه‌ها: فراخوان ملی برای نصب پنل‌های ۵ کیلوواتی از هفته آینده هشدار نارنجی هواشناسی خوزستان: گرد و خاک عراقی در راه جنوب و جنوب غرب استان ۱۰ هواپیمای جنگنده برتر نسل پنجم حال حاضر دنیا(+عکس) وقتی جان وطن به نام حسین گره می‌خورد، قلب‌ها به تپش می‌افتند و روح‌ها به پرواز درمی‌آیند... سخنرانی عراقچی در اجلاس بریکس: ایران هدف تجاوز نظامی اسرائیل با حمایت آمریکاست؛ جهان سکوت نکند جام جهانی شطرنج بانوان: شروع متعادل ایران با یک تساوی و یک شکست در گرجستان اف-۳۵ در آستانه ورود به ترکیه: آیا اردوغان از اس-۴۰۰ دست می‌کشد؟ استاد دانشگاه تهران: تواضع پزشکیان نمایش نیست؛ کلید ارتقای جایگاه ایران در جهان است
اخبار و تحلیل های ترکیه