در تحلیلی که به تازگی توسط محمد حسن سویدان، پژوهشگر مسائل غرب آسیا در پایگاه تحلیلی The Cradle منتشر شده است، به یکی از تغییرات جدی در محاسبات راهبردی کشورهای عربی پرداخته شده است.
به باور نویسنده، در پی درگیریهای اخیر میان ایران و اسرائیل که با یک آتشبس موقت به واسطه میانجیگری آمریکا متوقف شد، کشورهای عربی به این جمعبندی رسیدهاند که تضعیف یا حذف ایران نه تنها برای آنان سودمند نیست، بلکه تهدیدی مستقیم علیه موجودیت و امنیتشان محسوب میشود.
بر اساس این تحلیل، کشورهای عربی حوزه خلیج فارس که همواره ایران را به عنوان رقیب راهبردی میدیدند، اکنون در حال بازنگری در معادلات امنیتی خود هستند. از نگاه آنها، یک ایران مقاوم و دارای قدرت بازدارندگی، بهتر از اسرائیلی است که بدون مانع به دنبال تحقق پروژههای توسعهطلبانه خود در منطقه باشد.
نکات کلیدی تحلیل The Cradle:
1. تغییر در ارزیابی راهبردی جهان عرب:
بر اساس تحلیل سویدان، کشورهای عربی دریافتهاند که تضعیف کامل ایران مساوی است با حذف آخرین مانع بازدارنده در برابر توسعهطلبی اسرائیل. این تغییر نگاه، ناشی از تجربه عینی حملات اخیر تلآویو به ایران و محور مقاومت است که نشان داد اسرائیل در صورت نبود مانع، سیاست تجاوزگرانه خود را به کل منطقه تعمیم خواهد داد.
2. پیروزی اسرائیل، مساوی با تهدید موجودیتی برای کشورهای عربی:
گزارش تأکید دارد که یک اسرائیل پیروز میتواند به سرعت پروژههای اشغال، تغییر مرزها و فشار بر کشورهای عربی را دنبال کند؛ از الحاق کامل کرانه باختری گرفته تا اشغال بخشهایی از سوریه و لبنان و حتی تهدید به تغییر وضعیت اردن و عراق.
3. نقش بازدارنده ایران؛ فراتر از شعار:
به روایت نویسنده، نقش ایران در حفظ موازنه منطقهای کاملاً عینی و ملموس است. توانمندی ایران در حفظ برنامه هستهای علیرغم حملات و همچنین توانایی در پاسخ موشکی به مراکز حساس مثل پایگاه العدید قطر، نشان میدهد که ایران نهتنها شعار بازدارندگی میدهد بلکه در عمل توان تحقق آن را دارد.
4. تضعیف ایران = کاهش قدرت چانهزنی اعراب:
نویسنده هشدار میدهد که اگر ایران تضعیف یا حذف شود، کشورهای عربی عملاً تمام قدرت چانهزنی خود در برابر آمریکا و اسرائیل را از دست خواهند داد. در این شرایط، نه تضمینهای امنیتی باقی میماند و نه امتیازات اقتصادی و سیاسی قابل مطالبه خواهد بود.
5. جایگزینی محور واشنگتن-تلآویو به جای محور واشنگتن-ریاض:
به نقل از تحلیل The Cradle، در صورت مهار ایران، ایالات متحده دیگر نیازی به تداوم شراکت راهبردی با کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس نخواهد داشت. این کشورها از شرکای امنیتی به مشتریان و تابعان بیاختیار در نظم جدید منطقهای تبدیل میشوند که محور آن واشنگتن و تلآویو است.
6. پیامدهای میدانی برای کشورهای عربی:
لبنان با تهدید اشغال جنوب و دستاندازی به منابع آبی (مثل رودخانه لیتانی) مواجه خواهد شد. سوریه نیز بخشهایی از جنوب خود را عملاً در معرض اشغال اسرائیل میبیند. مصر تحت فشار برای پذیرش آوارگان غزه قرار میگیرد و اردن با تهدید الحاق کرانه باختری و موجهای جدید آوارگان روبهرو خواهد شد.
7. وابستگی انرژی و فشار اقتصادی:
گزارش اشاره دارد که همزمان با درگیریها، اسرائیل جریان گاز صادراتی به مصر را متوقف کرد؛ گازی که ۲۰ درصد مصرف داخلی مصر را تامین میکند. این موضوع عملاً نشان داد که در نظم جدید، کشورهای عربی حتی در تامین انرژی هم به شدت آسیبپذیر خواهند بود.
8. نقش محور مقاومت در حفظ موازنه:
سویدان تاکید میکند که شکست یا تضعیف ایران به معنای سقوط کامل محور مقاومت خواهد بود. بدون ایران، توانمندیهای حزبالله، انصارالله، حشد شعبی و گروههای فلسطینی به شدت کاهش مییابد و دست اسرائیل برای اقدام علیه هر یک از این جبههها باز خواهد شد.
9. گرایش به نظم چندقطبی به جای وابستگی به آمریکا:
نویسنده با اشاره به توافق اخیر ایران و عربستان با میانجیگری چین، مینویسد که کشورهای عربی به این نتیجه رسیدهاند که تنها راه حفظ امنیت و استقلال نسبی، فاصله گرفتن از انحصار آمریکایی و حرکت به سمت ترتیبات امنیتی چندقطبی با مشارکت قدرتهایی مثل چین و روسیه است.
10. نتیجهگیری راهبردی:
در نهایت، گزارش The Cradle این گزاره کلیدی را مطرح میکند که برای کشورهای عربی، یک ایران مقاوم و دارای ظرفیت بازدارندگی، گرچه رقیب است اما به مراتب بهتر از اسرائیلی است که بدون هیچ مانعی با حمایت کامل آمریکا، به دنبال تحمیل سلطه سیاسی، نظامی و حتی جغرافیایی بر کل منطقه باشد.
*پیام اقتصاد
پربیننده ترین پست همین یک ساعت اخیر