جنگ‌های ایران باستان؛ حمله پادشاهی لیدی به قلمروی کوروش هخامنشی

به گزارش کجارو، حمله «کرزوس» (Croesus)، پادشاه لیدی، به قلمرو کوروش بزرگ یکی از رویدادهای مهم تاریخ باستان است که برخورد دو پادشاهی قدرتمند را در اواسط قرن ششم قبل از میلاد نشان می‌دهد. پس از سقوط پادشاهی ماد، کرزوس دست به کار شد و به قدرت نوظهور پارس به رهبری کوروش بزرگ حمله کرد. این لشکرکشی نه تنها به استقلال لیدی پایان داد، بلکه راه را برای گسترش سریع پادشاهی پارس هموار کرد. در این مقاله بیشتر با این جنگ مهم جهان باستان آشنا خواهید شد.

حمله کرزوس به قلمرو کوروش بزرگ، لحظه‌ای سرنوشت‌ساز در تاریخ باستان بود که در نهایت به سقوط کشور لیدی و گسترش چشمگیر شاهنشاهی هخامنشی منجر شد. در اواسط قرن ششم قبل از میلاد، لیدی پادشاهی ثروتمند و قدرتمند در غرب آناتولی محسوب می‌شود که نفوذ آن بر شهرهای یونانی آن منطقه گسترده بود. مادها و لیدی‌ها مرز خود را در امتداد «رود هالیس» (Halys River) از طریق یک معاهده صلح مشهور تعیین کرده بودند. (ancientwarhistory)

وقتی کورش بزرگ توانست «آستیاگ» (Astyages)، شاه ماد و شوهرخواهر کرزوس، را سرنگون کند، کرزوس بر آن شد تا به بهانه انتقام لشکرکشی کند و به جنگ کوروش بزرگ برود. تصمیم کرزوس برای حمله به قلمرو پادشاهی ایران به راحتی گرفته نشد. او از پیشگوی معبد دلفی مشورت گرفت که پیش‌بینی مبهمی به او داد:

 

اگر از رود هالیس عبور کنی، یک امپراتوری بزرگ سقوط خواهد کرد.

در آغاز لشکرکشی، کرزوس از رود هالیس عبور کرد و وارد کاپادوکیه شد و شهر «پتریا» (Pteria)، دژ سابق مادها، را غارت کرد. کوروش، با وجود اینکه نیروهای کمتری داشت، سپاه خود را برای مقابله با لیدی‌ها رهبری کرد. نبرد پتریا شدید بود و هر دو طرف تلفات سنگینی دادند؛ اما نتیجه‌بخش نبود. سپس کرزوس سپاه خود را به سارد، پایتخت خود، بازگرداند تا زمستان را سپری کند و انتظار داشت کوروش نیز چنین کند. این اشتباهی استراتژیک بود؛ کوروش، کرزوس را تعقیب کرد و از انحلال نیروهای مزدور لیدی بهره برد (worldhistory).

رویایی سرنوشت‌ساز در دشت‌های اطراف سارد رخ داد. کرزوس سپاه بزرگی را گردآوری کرد که به گفته برخی منابع بیش از ۱۰۰,۰۰۰ نفر بودند؛ در حالی که کوروش سپاهی بسیار کوچک‌تر داشت. کوروش، با درک خطر سواره‌نظام مشهور لیدی، ابتکار تاکتیکی درخشانی به کار برد؛ او شترهای اردوی خود را در خط مقدم سپاه قرار داد. دیدن و بوی شترها باعث وحشت اسب‌های لیدی شد و آن‌ها را فراری داد. این کار برتری سواره‌نظام لیدی را خنثی کرد و سپاه لیدی، بدون مهم‌ترین سلاح خود، به سرعت شکست خورد. از این جنگ به‌عنوان «نبرد تیمبرا» (Battle of Thymbra) یاد می‌شود. (britannica publish0x)

کرزوس به شهر مستحکم سارد عقب نشست و کوروش به سرعت شهر را محاصره کرد. این محاصره ۱۴ روز طول کشید و در این مدت، پارسیان راه‌های تامین و تقویت لیدی را قطع کردند. در نهایت، پارسیان دیوارهای شهر را فتح کردند و سارد سقوط کرد. کرزوس اسیر شد و اگرچه منابع باستانی درباره سرنوشت او اختلاف نظر دارند، برخی می‌گویند کوروش او را بخشید و به عنوان مشاور خود برگزید و برخی دیگر معتقدند که او اعدام شد؛ اما نتیجه نهایی یکسان بود؛ لیدی به پادشاهی رو به رشد پارس ضمیمه شد.

حمله کرزوس به ایران که با هدف مهار گسترش پارس انجام شده بود، در نهایت به سقوط پادشاهی خودش منجر شد. فتح لیدی به دست کوروش نه تنها ثروت و قلمرو عظیمی را برای پارس به ارمغان آورد، بلکه چهره سیاسی غرب آسیا را دگرگون کرد. سقوط سارد، نبوغ نظامی کوروش را نشان داد و فتح‌های بعدی او از جمله بابل، پادشاهی پارس را به قدرت مسلط عصر خود تبدیل کرد.کرزوس، با اعتماد به نفس زیاد، این پیشگویی را به سود خود تعبیر کرد و تصور کرد که اشاره به سقوط پارس است، نه خودش. او با بابل، مصر و اسپارت اتحادهایی بست؛ اما این اتحادها در نهایت در برابر نبوغ نظامی کوروش، ناکافی از آب درآمدند (worldhistory).