فیلم گزارش را اینجا ببینید
عصر ایران ؛ فریده غائب ــ تهران، شهری با میلیونها سفر روزانه، این روزها در میان ترافیک بیامان خود چیزی را گم کرده است: تاکسیهای گردشی. تاکسیهایی که زمانی با یک اشاره توقف میکردند و مسافران را به مقصد میرساندند، حالا جای خود را به خلا دادهاند. در روزهای بارانی یا ساعات اوج ترافیک، یافتن تاکسی به مأموریتی غیرممکن تبدیل شده است.
صبح زود، زنی میانسال کنار خیابان ایستاده، نگران ساعت و خیابان را نگاه میکند. نه تاکسی هست، نه اتوبوس. اپلیکیشن را باز میکند، اما قیمتها بالاست. بین دیر رسیدن به مقصد و سوار شدن به خودروی شخصی ناشناس مردد میماند. این داستان، قصه بسیاری از شهروندان تهرانی است.
تاکسیهای گردشی زمانی رکن اصلی حملونقل عمومی تهران بودند. طبق آمار، از حدود ۸۰ هزار تاکسی در تهران، تنها ۶۰ هزار دستگاه فعالند و از این تعداد، ۱۵ درصد در دسترس نیستند. اما چه تعداد از این تاکسیها واقعاً به جابهجایی مسافران عادی مشغولند؟ بسیاری از رانندگان ترجیح دادهاند به جای گشتزنی در شهر، به پلتفرمهای اینترنتی مثل اسنپ و تپسی بپیوندند؛ جایی که سفرها از پیش تعیینشده، کرایهها ثابت و درآمد قابل پیشبینیتر است.
شادی مالکی، مدیرعامل سازمان تاکسیرانی تهران، این روند را تأیید میکند و آن را نتیجه شرایط اقتصادی نامناسب رانندگان و جذابیت پلتفرمهای اینترنتی میداند. با این حال، فقدان نظارت مؤثر تاکسیرانی بر عملکرد رانندگان، این معضل را تشدید کرده است.
بسیاری از رانندگان تاکسی که عضو رسمی تاکسیرانیاند، از سهمیه سوخت، طرح ترافیک و بیمه برخوردارند، اما زمان خود را در پلتفرمهای اینترنتی صرف میکنند. این مزایا، پلتفرمها را نیز به جذب رانندگان تاکسی ترغیب کرده است. نتیجه؟ رانندگانی که باید در خدمت سیستم حملونقل شهری باشند، جذب بازاری بیضابطه میشوند. شهروندان هم یا باید هزینه بالای تاکسیهای اینترنتی را بپردازند یا با پذیرش خطر، سوار خودروهای شخصی ناشناس شوند که هیچ نظارتی بر آنها نیست.
پلتفرمهای اینترنتی در سالهای اخیر بدون محدودیت و شفافیت، رانندگانی با پلاکهای غیربومی و بدون شناخت از شهر جذب کردهاند. این موضوع به بینظمی، رقابت ناعادلانه و کاهش کیفیت سفرها منجر شده است. پلتفرمهایی که قرار بود راهحل باشند، حالا خود بخشی از مشکلاند.
کارشناسان هشدار میدهند که این روند نهتنها به فروپاشی تاکسیرانی سنتی منجر میشود، بلکه اعتماد و امنیت عمومی را نیز کاهش میدهد. حذف تاکسیهای گردشی، دسترسی همگانی به حملونقل مقرونبهصرفه و نیمهخصوصی را از بین برده و عدالت و امنیت شهری را تهدید میکند.
برای بازگرداندن تعادل به حملونقل شهری، کارشناسان پیشنهاد میکنند:
عدالت در حملونقل یعنی سفر ایمن، قیمت منصفانه و دسترسی همگانی. این هدف تنها با همکاری شهرداری، پلتفرمها و نهادهای ناظر و بازتعریف ساختار و نظارت ممکن است. تهران به تعادل نیاز دارد؛ شهری که نه فقط برای کاربران گوشیهای هوشمند یا افرادی با توان مالی بالا، بلکه برای همه کار کند.