فیلم گزارش را اینجا ببینید
عصر ایران ــ اگر تا به حال به نقشه جنوب آسیا نگاه کرده باشید، احتمالاً متوجه شدهاید که یک کشور شاید عجیبترین شکل نقشه دنیا را دارد. بخشی از آن مانند دسته ماهیتابه است و حدود ۳۵۰ کیلومتر طول دارد. نام این کشور افغانستان است و داستان شگفتانگیزی درباره شکل عجیب این بخش از افغانستان وجود دارد.
برای درک این موضوع، باید به دهه ۱۸۹۰ بازگردیم، زمانی که امپراتوریهای روسیه و بریتانیا در آسیا در حال گسترش بودند. این گسترش، رقابتی سیاسی و دیپلماتیک بین آنها به وجود آورد که به آن «بازی بزرگ» میگفتند. در این دوره، هر دو امپراتوری بر نگرانیهای ژئوپلیتیک فرضی متمرکز بودند. مقامات بریتانیایی نگران بودند که پیشروی روسیه در آسیای مرکزی، پایگاهی برای تسلط بر هندوستان، جواهر تاج امپراتوری بریتانیا، فراهم کند. در مقابل، مقامات روس نگران بودند که پیروزی بریتانیا در دومین جنگ با افغانستان، به زودی این دو امپراتوری را دارای مرز مشترک کند و روسیه را به تقابل مستقیم با بریتانیا بکشاند.
هر دو امپراتوری به اندازهای قدرتمند بودند که یکدیگر را به چالش بکشند، اما در عین حال آنقدر عاقل بودند که از جنگی تمامعیار اجتناب کنند، بهویژه اگر قرار بود سربازانشان در سرزمینی دورافتاده روبهرو شوند. این مسائل باعث شد نیاز به یک منطقه حائل بیطرف احساس شود که نه به بریتانیا تعلق داشته باشد و نه به روسیه. افغانستان تا حد زیادی این نقش را ایفا میکرد، اما یک روزنه باقی مانده بود: منطقهای نواریشکل که در باریکترین بخشش ۱۵ کیلومتر عرض و حدود ۳۵۰ کیلومتر طول داشت.
برای پر کردن این فضای خالی، کریدور واخان خلق شد که امپراتوری روسیه را از هندوستان بریتانیا جدا میکرد. امروزه این کریدور بخش کوچکی از افغانستان تحت کنترل طالبان است و تاجیکستان را از پاکستان جدا میکند.