فیلم گزارش را اینجا ببینید
عصر ایران ــ آرشیو ملی بریتانیا اسنادی را منتشر کرده که پرده از جزئیات جدیدی درباره ماموریت جاسوسی ناکام فرمانده لیونل باستر کرب، غواص برجسته بریتانیایی، در آوریل ۱۹۵۶ برمیدارد. این ماموریت که در جریان سفر نیکیتا خروشچف، رهبر اتحاد جماهیر شوروی، به بندر پورتسموث انگلستان انجام شد، به یکی از بزرگترین معماهای تاریخ جاسوسی بریتانیا تبدیل شده است.
خروشچف با هدف سفری دیپلماتیک و حسن نیت به بریتانیا آمده بود، اما سرویس امنیتی بریتانیا این سفر را فرصتی برای جاسوسی از کشتیهای شوروی دید. برای این ماموریت حساس، سازمان جاسوسی بریتانیا به سراغ لیونل کرب رفت؛ غواصی که به دلیل شجاعتش در جنگ جهانی دوم مدال جرج دریافت کرده بود. با این حال، آخرین غواصی کرب در نزدیکی کشتیهای شوروی در پورتسموث به فاجعهای منجر شد و او برای همیشه ناپدید شد.
اسناد تازه منتشرشده شامل گزارش یک شاهد عینی، ستوان نیروی دریایی بریتانیا که نامش فاش نشده، است که به کرب برای انجام این ماموریت کمک کرده بود. این ستوان فاش کرد که کرب چند روز پیش از ماموریت بهصورت غیررسمی از او خواسته بود تا در آمادهسازی غواصی کمک کند و تأکید کرده بود که تحت هیچ شرایطی نباید با مقامات نیروی دریایی تماس بگیرد. اسناد همچنین نشان میدهند که این ماموریت بدون تأیید رسمی نیروی دریایی انجام شده و هیچ تلاشی برای جستوجو و نجات کرب صورت نگرفته است.
این اسناد از تلاش گسترده نیروی دریایی بریتانیا برای لاپوشانی این ماموریت حکایت دارند. مقامات نیروی دریایی که از این عملیات بیاطلاع بودند، برای پاسخ به پرسوجوهای رسانهها داستانهایی جعلی ساخته بودند تا هرگونه ارتباط با این ماموریت ناکام را انکار کنند. یک سال پس از این واقعه، جسد بیسر و دست کرب کشف شد، اما دلیل دقیق مرگ این غواص شجاع همچنان در هالهای از ابهام باقی مانده است.
این اسناد جدید نهتنها زوایای پنهان این ماموریت را روشن میکنند، بلکه نشاندهنده پیچیدگیها و تنشهای دوران جنگ سرد و تلاشهای بریتانیا برای حفظ ظاهر در برابر شکستهای جاسوسی است.