ایران باید روی ترکیب متنوع انرژی سرمایه‌گذاری کند

    عصر ایران؛ محمد حسن گودرزی- نامزد جایزه پولیتزر با تأکید بر این که منابع تجدیدپذیر مانند باد و خورشید، اگرچه در تولید برق پاک مؤثرند، نمی‌توانند جایگزین سوخت‌ها و محصولات نفتی شوند و این محدودیت فنی و زیرساختی به‌ویژه در بخش‌های حمل‌ونقل و پتروشیمی مشهود است بر این باور است که ایران باید از ظرفیت خورشیدی خود بهره ببرد و در عین حال فناوری‌های مکمل را توسعه دهد و نقش سوخت‌های فسیلی در صنعت و حمل‌ونقل را حفظ کند.

   در دنیای امروز، تأمین برق و محصولات و سوخت‌های حمل‌ونقلی که از نفت تولید می‌شوند، از پیچیده‌ترین مسائل اقتصادی و زیست‌محیطی هستند. ایران به‌دلیل موقعیت جغرافیایی منحصربه‌فرد و منابع غنی انرژی، می‌تواند نقش مهمی در آینده انرژی منطقه‌ای و جهانی ایفا کند. تابش شدید خورشیدی و ذخایر فراوان نفت و گاز، این کشور را در موقعیتی ویژه قرار داده‌اند، اما بهره‌برداری بهینه از این منابع با چالش‌هایی مانند هزینه‌های بالای زیرساختی و محدودیت‌های فنی مواجه است.

      رونالد استاین، کارشناس بین‌المللی انرژی با بیش از ۳۰ سال تجربه در تحلیل سیاست‌های انرژی  معتقد است  رویکردی واقع‌بینانه و علمی به ترکیب انرژی کشور، کلید پایداری بلندمدت و امنیت انرژی است. او در این مصاحبه، بر نقش حیاتی نفت در تولید سوخت و محصولات صنعتی تأکید می‌کند، وضعیت برق حاصل از منابع تجدیدپذیر و محدودیت‌های آن را بررسی کرده و بر ضرورت تنوع‌بخشی به منابع انرژی در ایران اشاره می‌کند.

    او هشدار می‌دهد سیاست‌هایی که صرفاً بر برق سبز متمرکزند، بدون توجه به وابستگی صنایع به نفت، می‌توانند تهدیدی جدی برای اقتصاد و زیرساخت‌ها باشند. استاین- که برای جایزه پولیتزر نیز نامزد شده- در گفت‌وگو با عصر ایران درباره محصولات و سوخت‌های حمل‌ونقلی حاصل از نفت و تأمین برق توضیح داده در پرسش و پاسخ هایی از این قرار:

   چگونه می‌توان برق خورشیدی را با توجه به موقعیت جغرافیایی ایران و تابش بالای خورشید به‌طور پایدار بهره‌برداری کرد و هم‌زمان چالش‌هایی چون هزینه‌های بالای زیرساختی و سیستم‌های ذخیره برق را نیز برطرف ساخت؟

   با توجه به تابش شدید خورشید در ایران، برق خورشیدی فرصت مناسبی برای تولید برق پاک بر اساس شرایط آب‌وهوایی مساعد فراهم می‌کند. استفاده بهینه از این ظرفیت نیازمند سرمایه‌گذاری در فناوری‌های پیشرفته ذخیره برق مانند باتری‌های با ظرفیت بالا و توسعه زیرساخت هوشمند برق برای مدیریت نوسانات تولید است. همچنین، یکپارچه‌سازی برق خورشیدی با سایر منابع تجدیدپذیر و سوخت‌های فسیلی به تثبیت شبکه کمک می‌کند. مدیریت تقاضا و توسعه شبکه‌های توزیع هوشمند نیز از راهکارهای کلیدی برای افزایش کارایی سیستم هستند.

    با توجه به وابستگی گسترده جهان به فرآورده‌های نفتی طی ۲۰۰ سال گذشته که باعث افزایش جمعیت از ۱ به ۸ میلیارد نفر شده، باید توجه داشت که بیش از ۶۰۰۰ محصول متنوع و حیاتی از نفت تولید می‌شود. امروزه بیش از ۵۰ هزار کشتی تجاری، ۲۰ هزار هواپیمای مسافربری و بیش از ۵۰ هزار هواپیمای نظامی برای تأمین سوخت به فرآورده‌های نفتی وابسته‌اند. این سوخت‌ها برای حمل‌ونقل سنگین و مسافت‌های طولانی – چه مسافری، باری، نظامی یا فضایی – ضروری هستند.

  در طول دو قرن گذشته، نفت خام نیروی محرکه توسعه صنعتی و رشد جمعیت جهانی بوده است. بیش از ۶۰۰۰ محصول ضروری از نفت تولید می‌شود که بخش بزرگی از صنایع، حمل‌ونقل و بخش‌های نظامی به آن وابسته‌اند. سوخت‌های نفتی نقش غیرقابل جایگزینی در حمل‌ونقل سنگین و مسافت‌طولانی دارند و جایگزینی آن‌ها با برق تجدیدپذیر در حال حاضر امکان‌پذیر نیست.

   در حالی‌که منابع تجدیدپذیری مانند توربین‌های بادی و پنل‌های خورشیدی می‌توانند در شرایط آب‌وهوایی مناسب برق تولید کنند، آن‌ها قادر به جایگزینی محصولات و سوخت‌های مورد نیاز جوامع صنعتی و مصرفی امروز نیستند. بنابراین، با وجود موقعیت جغرافیایی مساعد ایران و تابش بالای خورشیدی، فرصت توسعه برق خورشیدی وجود دارد، اما باید چالش‌های فنی و زیربنایی، به‌ویژه در تولید سوخت‌ها و محصولات صنعتی که همچنان به نفت وابسته‌اند، مدنظر قرار گیرند.

منابع تجدیدپذیر مانند باد و خورشید، اگرچه در تولید برق پاک مؤثرند، نمی‌توانند جایگزین سوخت‌ها و محصولات نفتی شوند. این محدودیت فنی و زیرساختی به‌ویژه در بخش‌های حمل‌ونقل و پتروشیمی مشهود است. بنابراین، ایران باید از ظرفیت خورشیدی خود بهره ببرد و در عین حال فناوری‌های مکمل را توسعه داده و نقش سوخت‌های فسیلی در صنعت و حمل‌ونقل را حفظ کند.

   با توجه به منابع متنوع انرژی ایران از جمله نفت، گاز، خورشیدی و بادی، چه ترکیب انرژی‌ای را برای دستیابی به پایداری و امنیت بلندمدت انرژی پیشنهاد می‌کنید، با در نظر گرفتن این‌که تجدیدپذیرها فقط برق تولید می‌کنند و نمی‌توانند جایگزین محصولات و سوخت‌های مشتق از نفت شوند؟
 
   ترکیب بهینه انرژی برای ایران باید بر پایه واقع‌گرایی و تنوع منابع استوار باشد. نفت و گاز باید همچنان نقش خود را در تولید سوخت و محصولات صنعتی ایفا کنند، در حالی که خورشید و باد می‌توانند به‌عنوان منابع پاک برق توسعه یابند. سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های ذخیره برق، توسعه شبکه هوشمند و بهینه‌سازی مصرف انرژی نیز از اجزای مهم این راهبرد هستند. چنین رویکردی امنیت انرژی را تضمین کرده و از منابع داخلی کشور بهره‌برداری مؤثر خواهد کرد.

   با افزایش تقاضای برق در ایالات متحده به‌دلیل رشد تجهیزات الکترونیکی و خودروهای برقی، زیرساخت‌های فعلی برق این کشور تا چه حد توان پاسخ‌گویی دارند؟ چالش‌های اصلی شبکه برق آمریکا در زمینه پایداری و مقاومت در برابر بلایای طبیعی و تغییرات اقلیمی چیست؟

    افزایش سریع تقاضای برق در آمریکا که ناشی از فناوری‌های پیشرفته و شارژ باتری خودروهای برقی است، فشار زیادی بر زیرساخت‌های برق وارد کرده است. چهار روش تولید برق—زغال‌سنگ، گاز طبیعی، انرژی هسته‌ای و برق‌آبی—توان تولید پایدار و مداوم دارند، در حالی که تجدیدپذیرهایی مانند باد و خورشید به شرایط آب‌وهوایی وابسته‌اند و متناوب هستند. چالش‌های اصلی شبکه شامل بهبود فناوری‌های ذخیره برق، افزایش تاب‌آوری در برابر بلایای طبیعی و سازگاری با تغییرات اقلیمی است. سیاست‌ها باید تعادل میان منابع پایدار و تجدیدپذیر را حفظ کرده و مقاومت شبکه را ارتقا دهند.

    شما اغلب به‌عنوان منتقد جدی سیاست‌های انرژی سبز شناخته می‌شوید. آیا شما با خود انرژی‌های تجدیدپذیر مخالفید یا فقط با نحوه اجرای آن‌ها؟

     من با تولید برق از باد و خورشید مخالف نیستم، زیرا آن‌ها در تولید برق پاک نقش دارند. اما انتقادات من بیشتر متوجه نحوه اجرای سیاست‌های انرژی سبز است که گاهی واقعیت‌های فنی و اقتصادی را نادیده می‌گیرد. انرژی‌های تجدیدپذیر فقط برق تولید می‌کنند و نمی‌توانند سوخت‌های حمل‌ونقل یا محصولات صنعتی را جایگزین نفت کنند. همچنین تجهیزات الکتریکی نیز از محصولات پتروشیمی مشتق از نفت ساخته می‌شوند. بنابراین، سیاست‌ها باید واقع‌بینانه بوده و بر پایه ترکیب متنوع انرژی طراحی شوند.

  اگر بخواهید یک توصیه راهبردی به سیاست‌گذاران انرژی ایران ارائه دهید، چه خواهد بود؟

   باد و خورشید فقط برق تولید می‌کنند و نمی‌توانند جایگزین بیش از ۶۰۰۰ محصول و سوخت حمل‌ونقلی مشتق از نفت شوند. جامعه ما طی بیش از ۲۰۰ سال نتوانسته زنجیره تأمین نفت را شبیه‌سازی کند. بنابراین، سیاست‌گذاران باید واقع‌گرایانه عمل کرده و صرفاً به برق تجدیدپذیر تکیه نکنند. حفظ نقش نفت و گاز در اقتصاد و صنعت، همراه با توسعه متوازن انرژی‌های تجدیدپذیر، کلید پایداری و امنیت انرژی است.

بیشتر بخوانید:

نیروگاه‌های خورشیدی و بادی در ایران؛ چرا توسعۀ جدی نیافته‌اند؟  

تماشاخانه

طریقه جالب کشت مروارید / همه مروارید‌هایی که دارید طبیعی نیستند! (فیلم)

لومبینی ؛ درباره زادگاه بودا و میراث جهانی یونسکو چه می‌دانیم / آرامش در سنگ مرمر سفید (فیلم)

فیلم های دیگر