مارکوس اورلیوس به زبان ساده : فیلسوفی که امپراتور شد (فیلم)

فیلم گزارش را این‌جا ببینید

عصر ایران ــ مارکوس اورلیوس در ۲۶ آوریل ۱۲۱ میلادی در روم به دنیا آمد. او از همان دوران کودکی تحت تربیت سخت‌گیرانه‌ای قرار گرفت و از اولین روزهای زندگی خود آموزش‌های نظامی و فلسفی را شروع کرد. پدرش در زمانی که اورلیوس تنها شش سال داشت از دنیا رفت، بنابراین مادرش به تنهایی نقش تربیت او را به عهده گرفت. اورلیوس در دوران جوانی به فلسفه رواقی علاقه‌مند شد، به‌ویژه آموزه‌های اپیکتتوس و سنکا، که بر زندگی فضیلت‌مدار تأکید داشتند.

در سنین نوجوانی، اورلیوس تحت نظر معلمان برجسته‌ای قرار گرفت و این امر سبب شد که علاوه بر مسائل سیاسی و نظامی، به فلسفه و اخلاق توجه زیادی داشته باشد. او همچنین در سنین جوانی به ولیعهدی منصوب شد و پس از مرگ آنتونیوس پیوس، در ۱۶۱ میلادی به امپراتور روم تبدیل شد. در دوران سلطنت او، روم با مشکلات بسیاری مواجه بود، از جمله جنگ‌های متعدد در مرزهای امپراتوری.

  مارکوس اورلیوس در کنار زندگی سیاسی و نظامی خود، همیشه به فلسفه و خودسازی علاقه‌مند بود. گفته می‌شود که اورلیوس در جنگ‌ها نیز زمان‌هایی را به تفکر در مورد زندگی و نوشتن یادداشت‌های فلسفی اختصاص می‌داد. این یادداشت‌ها بعدها به کتاب معروف "تأملات" تبدیل شد که در آن نظرات شخصی او دربارهٔ رواقی‌گری و چگونگی برخورد با مشکلات زندگی نوشته شده‌است.

اصول فلسفی مارکوس اورلیوس

مارکوس اورلیوس در فلسفه رواقی به‌طور خاص بر تعدادی اصول کلیدی تأکید داشت که به او کمک می‌کردند تا در مواجهه با چالش‌های عظیم زندگی، آرامش ذهنی خود را حفظ کند. این اصول به‌طور مستقیم بر واکنش‌های فرد به جهان پیرامونش تأثیر می‌گذارند.

1. کنترل واکنش‌ها

رواقی‌ها باور دارند که ما نمی‌توانیم بر بسیاری از وقایع زندگی تأثیر بگذاریم، اما می‌توانیم بر واکنش‌هایمان نسبت به این وقایع کنترل داشته باشیم. این یعنی در مواجهه با درد، رنج، یا مشکلات، انسان باید یاد بگیرد که چگونه به‌طور منطقی و آرام واکنش نشان دهد. مارکوس اورلیوس در بسیاری از یادداشت‌هایش از اهمیت این اصل صحبت می‌کند و تأکید می‌کند که انسان‌ها باید کنترل خود را بر احساسات و واکنش‌هایشان حفظ کنند، زیرا تنها واکنش‌های درست هستند که بر کیفیت زندگی تأثیر می‌گذارند.

2. پذیرش آنچه نمی‌توان تغییر داد

یکی دیگر از اصول کلیدی رواقی‌گری، پذیرش شرایطی است که از اختیار ما خارج است. مارکوس اورلیوس در تفکرات خود بارها اشاره می‌کند که ما باید آنچه را که نمی‌توانیم تغییر دهیم، بپذیریم. این امر به این معناست که انسان باید قادر باشد با تغییرات و شرایط غیرقابل اجتناب، چه در زندگی فردی و چه در دنیای بزرگتر، با آرامش و رضایت زندگی کند. او باور داشت که اگر فردی بتواند این اصل را در زندگی خود پیاده‌سازی کند، از رنج‌های ناشی از نگرانی‌های بی‌مورد رها خواهد شد.

3. رنج، فرصتی برای رشد

اورلیوس در فلسفهٔ رواقی معتقد بود که انسان‌ها می‌توانند از درد و رنج به‌عنوان فرصتی برای رشد و تکامل استفاده کنند. به‌جای اینکه رنج را یک مانع یا عذاب بدانند، باید آن را به‌عنوان راهی برای تقویت اراده، شجاعت و حکمت در نظر بگیرند. در این دیدگاه، هر گونه مشکلی که پیش می‌آید، به‌ویژه چالش‌ها و سختی‌ها، می‌توانند فرصتی برای تقویت فضایل فردی و انسانی باشد.

4. فضیلت به‌عنوان هدف اصلی زندگی

مارکوس اورلیوس تأکید زیادی بر فضیلت‌گرایی داشت. برای او، زندگی خوب، زندگی‌ای بود که در آن فرد به دنبال فضایل اخلاقی مانند حکمت، شجاعت، عدالت و خودکنترلی باشد. در تفکراتش، او بارها اشاره کرده است که انسان‌ها باید برای رسیدن به سعادت و آرامش، نه به دنبال لذت‌های زودگذر و دنیوی، بلکه به دنبال کمال اخلاقی و فضیلت‌ها باشند. به‌طور خاص، او تأکید داشت که باید از خودخواهی و غرور فاصله گرفت و بیشتر به مسئولیت‌های فردی و اجتماعی خود توجه کرد.

5. آرامش درونی و بی‌طرفی در برابر دنیا

یکی از بزرگ‌ترین آموزه‌های مارکوس اورلیوس این بود که انسان باید آرامش درونی را از دنیای بیرونی جدا کند. او به‌ویژه بر این نکته تأکید داشت که انسان نباید اجازه دهد تا وقایع و حوادث بیرونی، مثل موفقیت‌ها یا شکست‌ها، خوشی‌ها یا ناراحتی‌ها، بر آرامش درونی او تأثیر بگذارند. این اصل به انسان کمک می‌کند تا در مواجهه با مشکلات زندگی، آرامش خود را حفظ کرده و با دیدی بی‌طرفانه به دنیا نگاه کند. اورلیوس معتقد بود که انسان‌های واقعی کسانی هستند که در هر شرایطی بتوانند آرامش درونی خود را حفظ کنند.

نقدهایی که بر مارکوس اورلیوس وارد شده

با اینکه مارکوس اورلیوس به عنوان یک امپراتور و فیلسوف شناخته می‌شود، نقدهایی نیز بر فلسفهٔ او وارد شده است. یکی از نقدهای اصلی این است که او در عمل، به‌ویژه در زمینه جنگ‌ها و سرکوب مخالفان، به تناقضاتی با اصول فلسفهٔ رواقی خود برخورد می‌کند. مثلاً در حالی که اورلیوس در تفکراتش بر فضیلت و عدالت تأکید داشت، در دوران سلطنت خود در بسیاری از مواقع از قدرت نظامی برای سرکوب مخالفان و دشمنان استفاده می‌کرد. برخی معتقدند که این تناقض میان گفته‌ها و اعمال او نشان‌دهندهٔ محدودیت‌های فلسفهٔ رواقی در مواجهه با مسائل عملی است.

کتاب  مهم مارکوس اورلیوس

کتاب اصلی که از مارکوس اورلیوس به‌جا مانده، تأملات"  است. این کتاب مجموعه‌ای از یادداشت‌های شخصی اورلیوس است که در آن به اصول فلسفهٔ رواقی پرداخته و تجربیات و دیدگاه‌های خود را دربارهٔ زندگی، اخلاق و مسئولیت‌های فردی به اشتراک گذاشته است. این کتاب در واقع نه تنها یک اثر فلسفی بلکه یک کتاب خودشناسی و روحی است که به خواننده می‌آموزد چگونه در شرایط سخت و دشوار آرامش درونی خود را حفظ کند.

۵ جمله از مارکوس اورلیوس

1.   شما تنها می‌توانید بر واکنش خود نسبت به دنیا تأثیر بگذارید، نه بر دنیا.

2 . اگر در زندگی با مشکلات مواجه شدی، بدان که این مشکلات تنها فرصتی برای رشد تو هستند.

3 . خود را از قید نگرانی‌ها و ترس‌ها آزاد کن.

4 . آنچه مانع تو می‌شود، همان چیزی است که تو را پیش می‌برد.

5. اگر مشکل تو راه‌حلی دارد، چرا نگرانی؟ و اگر ندارد، نگرانی چه سود؟

نگاهی به بدهکارترین کشورهای جهان نسبت به تولید ناخالص داخلی در سال ۲۰۲۵ (+ جدول)

بیشتر بخوانید:

پایتخت یوتیوبی ایران کجاست؟ راز روستاهای میلیون دلاری (فیلم)

«هانا آرنت» به زبان ساده : هیچ چیز خطرناک‌تر از این نیست که مردم فکر نکنند

«سهروردی» به زبان ساده : فیلسوف ایرانگرایی که تندروها تکفیر و اعدامش کردند

«شوپنهاور» به زبان ساده ؛ زندگی یعنی رنج (+فیلم)

تماشاخانه

همسری که همه جای پنتاگون دیده می شود / تصویر این زن روی دیوارهای وزارت دفاع چه کار می‌کند؟ (فیلم)

مارکوس اورلیوس به زبان ساده : فیلسوفی که امپراتور شد (فیلم)

فیلم های دیگر