پس از ماهها مذاکره همراه با تنش و مشاجره، واشنگتن و کییف قراردادی را که مدتها انتظار آن میرفت امضا کردهاند. این قرارداد مربوط به بهرهبرداری از منابع طبیعی اوکراین است.
جزییات این توافق به تدریج آشکار شده و هر دو طرف تأیید کردهاند که این قرارداد شامل ایجاد یک صندوق مشترک سرمایهگذاری برای اکتشاف مواد معدنی و نحوه تقسیم درآمد ناشی از این عملیات است.
ایالات متحده در بیانیهای اعلام کرد که این توافق «به روسیه پیام میدهد» که دولت ترامپ « به یک روند صلح با محوریت اوکراین آزاد، مستقل و مرفه متعهد است.»
این قرارداد کمی بیش از دو ماه پس از آن امضا شد که دیدار بین دونالد ترامپ و ولودیمیر زلنسکی، رئیسان جمهور آمریکا و اوکراین در کاخ سفید به مسابقه داد و فریاد در برابر دید همگان تبدیل شد و این نگرانی را ایجاد کرد که ممکن است ایالات متحده دست از حمایت از اوکراین بردارد.
پس از پیشرفت آشکار در مذاکرات، یولیا سویردِنکو، وزیر اقتصاد اوکراین، برای امضای قرارداد با اسکات بسِنت، وزیر خزانه داری آمریکا، روز چهارشنبه به واشنگتن سفر کرد.
وزیر خزانهداری آمریکا پس از ملاقات با همتای اوکراینی خود در مراسم امضای قرارداد، مفاد آن را به طور فهرستوار در رسانههای اجتماعی منتشر کرد.
او در پستی در شبکه اجتماعی ایکس گفت که این قرارداد یک صندوق سرمایهگذاری بازسازی را برای کمک به جذب سرمایهگذاری غربی در طرحهای اکتشاف و بهرهبرداری معادن و ذخایر نفت و گاز اوکراین ایجاد میکند.
او نوشت که این منابع در مالکیت اوکراین باقی میمانند و کییف محل عملیات استخراج را انتخاب میکند.
او گفته است که شراکت دو کشور بر اساس سهم برابر پنجاه-پنجاه خواهد بود و افزود که این توافق شامل هیچ تعهدی به ایالات متحده نمیشود.
ایالات متحده در کمک به جذب سرمایهگذاری و فناوری در طرحهای مورد نظر در اوکراین نقش خواهد داشت.
به عنوان بخشی از این قرارداد، ایالات متحده کمکهای جدیدی در اختیار اوکراین قرار خواهد داد که ممکن است شامل سیستم های دفاع هوایی باشد.
وزیر خزانهداری آمریکا افزود که عواید و سرمایهگذاری دوطرف در این صندوق مشمول مالیات در هیچیک از دو کشور نیست.
سویردنکو گفته است که این توافق باید به تصویب پارلمان اوکراین برسد.
او نوشته است که این توافق، کمک اوکراین به امنیت جهانی را به رسمیت میشناسد و از همه کسانی که برای حصول این توافق تلاش کردند قدردانی میکند.
مشخص نیست که آیا این توافق شامل ضمانت صریح امنیتی از سوی ایالات متحده است یا نه. زلنسکی در طول مذاکرات خود با مقامات آمریکایی، به سختی برای کسب چنین ضمانتی تلاش کرد.
در بیانیه وزارت خزانهداری آمریکا آمده است: «هیچ دولت یا شخصی که به تامین ماشین جنگی روسیه کمک کرده است یا خواهد کرد اجازه نخواهد داشت از روند بازسازی اوکراین بهرهمند شود.»
ترامپ به نوبه خود گفته است که این توافق نشاندهنده بازپرداخت پولی است که ایالات متحده تاکنون برای جنگ هزینه کرده است.
او در برنامه پرسش و پاسخ تلفنی در شبکه نیوزنیشن گفت: «بایدن ۳۵۰ میلیارد دلار به آنها داد» و در ادامه افزود: «ما معاملهای انجام دادیم که از لحاظ نظری، بسیار بیشتر از ۳۵۰ میلیارد دلار ارزش دارد».
ترامپ مدعی است که ایالات متحده در موارد متعدد حدود ۳۵۰ میلیارد دلار برای کمک به اوکراین هزینه کرده است. اما تجزیه و تحلیل بیبیسی نشان داده که مقدار واقعی بسیار کمتر است.
وی در پاسخ به این سوال که آیا حضور آمریکا در اوکراین ممکن است مانع از پیشروی روسیه در منطقه شود، گفت: «میتواند».
کییف تخمین می زند که حدود پنج درصد از «مواد خام حیاتی» جهان در اوکراین است.
این تخمین شامل حدود ۱۹ میلیون تن ذخایر اثبات شده گرافیت است که سازمان زمینشناسی دولتی اوکراین میگوید این کشور را به «یکی از پنج کشور رده اول» در تامین این ماده معدنی تبدیل کرده است. از گرافیت برای ساخت باتری خودروهای الکتریکی استفاده میشود.
اوکراین همچنین دارای ذخایر قابل توجه تیتانیوم و لیتیوم است. این سازمان میگوید اوکراین مقادیر قابلتوجهی از عناصر کمیاب جهان را در اختیار دارد – مجموعهای متشکل از ۱۷ عنصر که برای تولید سلاح، توربینهای بادی، کالاهای الکترونیک و سایر محصولات مورد نیاز در دنیای مدرن کاربرد دارند. دقت این آمار مورد مناقشه است.
روسیه برخی از مناطق شامل ذخایر معدنی این کشور را تصرف کرده است. به گفته سویریدنکو، منابعی به ارزش حدود ۳۵۰ میلیارد دلار امروز در سرزمین های اشغالی است.
هشدارهایی نیز داده شده است در این مورد که توافقی که به ایالات متحده اجازه دسترسی به ثروت معدنی عظیم اوکراین را میدهد تا زمانی که اوکراین مشکل خود را با مینهای زمینی منفجر نشده حل نکند، نمیتواند اجرایی شود.
تخمین زده میشود که یک چهارم از خاک اوکراین که عمدتا در شرق این کشور واقع شده به مینهای زمینی آلوده است.
مسئله دیگر این است که مدتی طول میکشد تا منافع مادی حاصل از این قرارداد تحقق یابد.
تیموفی میلوانوف، وزیر سابق اوکراین و رئیس دانشکده اقتصاد کییف، به بیبیسی گفت: «این منابع به طور حاضر و آماده در یک بندر یا انبار نیستند، بلکه باید کشف و استخراج شوند.»
روسیه هنوز درباره این توافق اظهار نظر نکرده است، اما اوایل سال جاری، ولادیمیر پوتین به تلویزیون دولتی روسیه گفت که آماده است مشارکت در طرحهای مشترک از جمله استخراج معادن در «سرزمینهای جدید» روسیه را به شرکای آمریکایی پیشنهاد کند. منظور او از سرزمینهای جدید، بخشهایی از شرق اوکراین که از زمان تهاجم کامل روسیه در سه سال پیش توسط روسیه اشغال شده است.
پوتین گفت که توافق بالقوه ایالات متحده و اوکراین در مورد مواد معدنی کمیاب نگران کننده نیست و افزود که میخواهد تأکید کند که روسیه «بدون شک دارای منابعی از این نوع به میزان قابل توجهی بیشتر از اوکراین است.»
وی افزود: «در مورد سرزمینهای جدید هم همینطور است. ما آمادهایم تا شرکای خارجی را به سرزمینهای به اصطلاح جدید، به سرزمینهای تاریخی خود که به فدراسیون روسیه بازگشتهاند، دعوت کنیم.»
منبع: bbc