کشتار معدن در ایران ؛ کارگران می‌میرند اما هنوز معادن سنتی اداره می‌شوند / الگوی تکراری مرگ در معادن (فیلم)

فیلم گزارش را این‌جا ببینید

عصر ایران ؛ حسن ظهوری ــ ۷ نفر بودند که پس از ورود به معدن دیگر بازنگشتند. آن‌ها را در حالی پیدا کردند که داخل معدن از ارتفاعی ۲۰ متری با پایین پرتاب شده بودند. هر ۷ نفر قبل از مرگ گازهای سمی تنفس کرده و خفه شده بودند. آن‌هم در معدنی که هنوز فعالیت‌اش را از سر نگرفته بود. معدن مهماندویه اولین قربانی‌‌های کشتار معدن در ایران ۱۴۰۴ را گرفت.

کشتار معدن در ایران یک الگوی تکرار شونده است. تکرار انتشار گاز متان، انفجار و تجهیزاتی که باید باشند و نیستند. موضوعی که سال‌هاست درباره‌اش حرف زده می‌شود و حداقل از اواخر دهه ۷۰ شمسی قول‌هایی برای اصلاح و تغییر داده شد.

وقتی معدن زغال سنگ هجدک در راور کرمان سال ۱۳۷۹ منفجر شد ۱۲ نفر آن لحظه در معدن و بی خبر از انتشار گاز متان کار می‌کردند. نبود تهویه مناسب و کمبود تجهیزات ایمنی باعث انفجار معدن شد. در آن زمان، بسیاری از معادن زغال‌سنگ ایران فاقد تجهیزات ایمنی مدرن بودند. استانداردهای بین‌المللی رعایت نمی‌‌شد و نظارت بر آن‌ها هم بسیار ضعیف بود.

پس از این حادثه، خانواده‌های قربانیان و کارگران محلی خواستار اصلاح شرایط ناایمن کار در معادن شدند. اما اقدامات اصلاحی از همان زمان با سرعت بسیار کندی آغاز شد و پیشرفت قابل‌توجهی نداشت.

نه سال بعد، در ۳۰ فروردین ۱۳۸۸، معدن «باب‌نیزو» در زرند کرمان دچار حادثه شد. در شیفت صبح، انفجار گاز متان ۱۱ نفر را به کام مرگ کشاند. نقص در سیستم تهویه و کمبود تجهیزات ایمنی عامل اصل انفجار بود. کارگران در عمق معدن مشغول کار بودند و پس از انفجار نتوانستند فرار کنند.

سه سال بعد، در ۲۸ آذر ۱۳۹۱، این الگوی تکرارشونده دوباره جان کارگران معدن را گرفت. معدن زغال‌سنگ «یال شمالی» طبس بر اثر انفجار گاز متان در ساعت کاری روز، ۸ کارگر را کشت. کارگران در عمق معدن مشغول بودند. تصور می‌شد حسگرهای تشخیص گاز عملکرد درستی دارند، اما ظاهرا خراب بودند یا درست عمل نمی‌کردند، و همین باعث تجمع گاز و وقوع حادثه شد.

اما حادثه معدن «زمستان یورت» در آزادشهر استان گلستان، یکی از مرگبارترین حوادث معدنی ایران است. ۱۳ اردیبهشت ۱۳۹۶، ساعت ۱۱:۳۰ صبح، انفجار گاز متان در عمق ۱۲۰۰ متری تونل، ۴۳ نفر را کشت. گزارش‌ها نشان داد که تهویه ناکافی و نبود تجهیزات ایمنی برای شناسایی گاز متان، عامل اصلی بود. جرقه ناشی از باتری‌به‌باتری برای روشنایی، انفجار را رقم زد.  تونل ریزش کرده‌ بود و برای همین عملیات امداد طولانی شد. حدود ۷۰ نفر هم در این حادثه مصدوم شدند. دردناک‌تر اینکه کارگرانی که از انفجار اولیه جان سالم به در برده بودند، محبوس شدند و گروهی از همکارانشان که برای نجات آمدند، به دلیل استنشاق گاز سمی جان باختند.

پیش از حادثه، کارگران بارها به سر کارگران هشدار داده بودند که احساس می‌کنند گاز متان در تونل تجمع کرده، اما این نگرانی‌ها جدی گرفته نشد. بعدها مشخص شد که کم‌کاری‌های زیادی در تأمین ایمنی کارگران صورت گرفته و تخلفات گسترده‌ای در مدیریت معدن وجود داشته است. درباره این حادثه برای اولین‌بار پیگیری‌های جدی صورت گرفت.

بیرون آوردن اجساد قربانیان حدود ۶ روز طول کشید و این موضوع موجی از خشم و اعتراض میان مردم و خانواده‌ها به راه انداخت. رئیس کل دادگستری گلستان اعلام کرد که به موضوع رسیدگی می‌شود. گزارش کمیته حقیقت‌یاب، کارفرما را مقصر اصلی دانست و ۸ نفر دیگر هم در این پرونده مقصر شناخته شدند، اما هیچ‌گاه مشخص نشد که این افراد محکوم شدند یا خیر. 

پس از حادثه زمستان یورت، بحث‌های زیادی درباره مشکلات عمیق صنعت معدن ایران مطرح شد: نبود نظارت کافی، خصوصی‌سازی بی‌ضابطه و بی‌توجهی به ایمنی کارگران. اما این مسائل به‌تدریج به فراموشی سپرده شد و تغییرات اساسی در شرایط معادن، به‌ویژه معادن زغال‌سنگ، باز هم با کندی پیش رفت. در سال ۱۳۹۹ اعلام شد که معدن زمستان یورت با ارتقای نسبی ایمنی فعالیتش را از سر گرفته، اما کارگران گفتند مشکلات قبلی همچنان پابرجاست.

در ۱۲ شهریور ۱۴۰۲، معدن «رزمجا طزره» در دامغان دچار انفجار شد. ساعت ۷:۳۰ عصر، در شیفت کاری، انفجار گاز متان به دلیل تهویه ناکافی و نبود تجهیزات هشداردهنده رخ داد و ۶ کارگر جان باختند. شدت انفجار به حدی بود که برخی از کارگران چند متر پرتاب شدند و بر اثر شکستگی و جراحت شدید فوت کردند. پیش‌تر، در سال ۱۴۰۰، ریزش تونل در این معدن ۲ کشته داده بود، اما باز هم بازگشایی شد. این معدن به پیمانکار خصوصی واگذار شده بود.

مرگبارترین حادثه معدنی ایران در ۱ مهر ۱۴۰۳ رخ داد. در شیفت شب انفجار ناشی از تجمع گاز متان در معدن طبس، به دلیل تهویه ناکافی و نبود حسگرهای تشخیص گاز، جان ۵۲ کارگر را گرفت. انفجار در عمق ۲۵۰ و ۷۰۰ متری تونل‌ها رخ داد و ریزش تونل‌ها و انتشار گاز مونوکسید کربن، کارگران را کشت. این معدن فاقد تجهیزات مدرن مثل تهویه قوی و مانیتورینگ بود. بیرون آوردن اجساد ۴ روز طول کشید. پیش از انفجار کارگران درباره انتشار گاز متان هشدار داده بودند اما کارفرما به هشدارهای کارگران بی‌توجهی کرده بود.

حالا با حادثه معدن زغال سنگ جواهر زغال مهماندویه دامغان معلوم شد هنوز ماجرای تکراری انتشار گاز متان، انفجار و مرگ کارگران بی‌گناه ادامه دارد. معادن زغال‌سنگ ایران اغلب به‌صورت سنتی اداره می‌شوند و فاقد تجهیزات مدرن مثل اسکنر گاز و سیستم‌های ضدجرقه هستند. گزارش‌ها نشان می‌دهد تنها ۲۳ درصد معادن کشور واحد ایمنی دارند. البته به همه این‌ها حقوق کارگران را هم اضافه کنید که بسیار پایین است. کارگرانی که اغلب با جان‌شان را پای کارشان می‌گذارند.

چرا اشیا در آینه‌ بغل خودرو نزدیک‌تر از آنچه به نظر می‌رسند هستند؟

بیشتر بخوانید:

این شغل‌ها در ایران جزو مشاغل سخت و زیان آور هستند

آخرین وضعیت پرونده حادثه معدن دامغان

تماشاخانه

روایتی که تا کنون از پتروشیمی میانکاله نشنیده اید / اعضای شورای روستای حسین‌آباد و للمرز بالاخره سکوت را شکستند / یکی از اعضای شورای تامین گفته بود باید بر پیشانی سازنده پتروشیمی بوسه زد (فیلم)

هند و پاکستان تا حالا چند بار با هم جنگیده اند؟ نتیجه چه بود؟ اگر باز هم بجنگند کدام طرف پیروز می شود؟ (فیلم)

فیلم های دیگر