ایران، مرجعیت رسانه ای و خبرهای منفی / رسانه داخلی منتشر کند یا خارجی؟

 عصرایران ؛ رضا غبیشاوی - انتقال مرجعیت رسانه ای از خارج به داخل، نیازمند آن است که رسانه های داخلی بتوانند خبرهای با ارزش را منتشر کنند. بخش مهمی از این خبرها، خبرهای منفی هستند.

صالحی وزیر فرهنگ نیز به تازگی گفته است مرجعیت رسانه ای در ایران به مرور در حال انتقال از داخل به خارج است. او همچنین گفته است: " اینکه یک رسانه منتقد داخلی داشته باشیم بهتر از این است که بی‌بی‌سی علیه ما صحبت کند. بهتر است رسانه‌ای منتقد اما داخلی داشته باشیم تا اینکه رسانه‌های وابسته و ناشناخته خارجی درباره ما صحبت کنند و افکار عمومی را تحت‌تأثیر قرار دهند. اگر بپذیریم که رسانه یکی از ابزارهای قدرت است، واگذاری آن به خارج به معنای خلع سلاح کردن خودمان و انتقال سلاح‌های استراتژیک به خارج از مرزهاست".

چند نکته درباره سخنان وزیر فرهنگ قابل طرح است: 

- مرجعیت رسانه ای زمانی از داخل به خارجی منتقل می شود که رسانه های داخلی نتوانند محتوای ارزشمند برای مخاطبان را منتشر کنند. در مقابل، رسانه های خارجی، چنین خبرهایی را منتشر کنند.

 در این وضعیت، مخاطبان/ مردم، به جای رسانه های داخلی ، مشتری رسانه های خارجی خواهند شد چرا که نیازهای اطلاعاتی ( به معنی معلومات) و کسب اطلاعات را در این دسته از رسانه ها پیدا می کنند. بخش مهمی از این اطلاعات از نگاه رسانه ای یا مسوولان، خبرهای منفی توصیف می شوند.

- هر کشوری بدون استثنا، اتفاقات و خبر منفی دارد. راه فراری از این موضوع نیست. می توان برای کاهش اتفاقات و خبرهای منفی به صفر تلاش کرد ولی هیچگاه به صفر نمی رسد. اگر کشوری هیچ خبر منفی ندارد همین موضوع، نشانه پنهان کاری و به خودی خود یک خبر منفی است. پس وجود خبر منفی در هر مجموعه و کشوری، یک واقعیت است. 

-  در عصری به سر می بریم که برخلاف قبل، خبرهای منفی، قابل پنهان و مخفی کردن نیستند بلکه در نهایت راهی برای انتشار می یابند. اگر بتوانند در رسانه های داخلی منتشر می شوند اگر نه به سمت شبکه های اجتماعی و رسانه های خارجی حرکت می کنند و سر از آنها در می آورند.

- منفی بودن یک سوژه یا اتفاق، یکی از ارزش های خبری اصلی است. خبرهای منفی برای مردم و مخاطبان، جذابیت و اهمیت زیادی دارند. چه خوشمان بیاید یا نیاید خبر منفی، ارزش خبری دارد. اگر یک پرواز سالم به مقصد برسد خبر نیست اما اگر همان پرواز، سقوط کند یا دچار حادثه شود تبدیل به خبر باارزش می شود. بسیاری از ارزش های خبری را هم می توان در دایره خبر منفی دسته بندی کرد از جمله غیرعادی و برخورد و حادثه.

- در برابر خبرهای منفی می توان دو رویکرد در پیش گرفت. 
رویکرد اول: خبرهای منفی کشور، توسط رسانه های داخلی و همان کشور منتشر شوند. 
رویکرد دوم: اجازه انتشار خبرهای منفی کشور توسط رسانه های داخلی داده نمی شود. در نتیجه، خبرهای منفی داخلی توسط رسانه های خارجی در کشورهای خارجی منتشر می شوند.

براساس نگاه کارشناسی، علمی و منطقی، رویکرد نخست (انتشار خبرهای منفی داخلی در رسانه های داخلی) بر رویکرد دوم ( انتشار خبرهای منفی داخلی در رسانه های خارجی) اولویت دارد. رویکرد نخست، مسیر صحیح است.

زیرا: 

- براساس قاعده حرفه ای، همیشه رسانه های نزدیک به محل سوژه از امکانات بیشتری برای پوشش خبری حرفه ای تر و قوی تر برخوردارند. اگر اتفاقی در ژاپن رخ می دهد رسانه های ژاپنی باید بتوانند آن را بهتر از رسانه های ایرانی پوشش دهند. اگر غیراز این باشد جای تعجب دارد.
اتفاقی که درباره خبرهای ایران رخ می دهد از این نوع است.

- رسانه داخلی به محل اتفاقات و افراد داخلی، دسترسی راحت تر و نزدیک تری دارد. ضمن اینکه رسانه و روزنامه نگاران داخلی، با مسائل داخلی آشناتر و اطلاعات بیشتری دارد. در نتیجه، در تهیه و انتشار خبر و گزارش حتی منفی، مسائل حرفه ای از جمله صحت و جزئیات دقیق را نسبت به رسانه های خارجی بیشتر رعایت می شود.

در حالت عادی، درباره اتفاقات داخلی، امکان انتشار خبر جعلی در رسانه های داخلی نسبت به رسانه های خارجی کمتر است چون رسانه داخلی و روزنامه نگار داخلی، به جغرافیا و افراد مرتبط نزدیک تر و در دسترس تر هستند و اطلاعات بیشتری دارد.
در مقابل، اگر خبرهای منفی داخلی در رسانه های خارجی منتشر شوند امکان انتشار خبرهای جعلی، غیرواقعی، غیردقیق افزایش می یابد.

اگر رسانه داخلی، خبر جعلی، غیردقیق یا نادرستی منتشر کند چون در دسترس هستند امکان تصحیح سریع بیش از رسانه های خارجی وجود دارد.

- برخی رسانه های خارجی، نه یک رسانه، بلکه دستگاه تبلیغاتی با اهداف منفی سیاسی و غیررسانه ای هستند. در نتیجه نه تنها خبرهای منفی را به صورت حرفه ای تنظیم نمی کنند؛ نه تنها موضع همه طرف ها را پوشش نمی دهند؛ نه تنها بی طرفی و انصاف را در تنظیم خبر رعایت نمی کنند بلکه تلاش می کنند واقعیت ها را با نظرات شخصی ترکیب کنند و از خبرها و حوادث، محتوای منفی سیاسی تبلیغاتی تولید کنند. 

- رسانه های خارجی چون از محیط دور هستند و دسترسی آسان و راحت به داخل کشور ندارند در برابر بروز خطا و انتشار شایعه، خبرهای جعلی ، نادرست و غیرواقعی،  آسیب پذیری بالایی دارند.

- شناخت رسانه ها و روزنامه نگاران داخلی نسبت به رسانه های خارجی نسبت به حساسیت ها و دغدغه های اجتماعی - فرهنگی کشور بیشتر است. در نتیجه انتشار خبرهای منفی در رسانه های داخلی با توجه به این موارد انجام می شود.
رسانه ها و روزنامه نگاران داخلی نسبت به خارجی برای منافع و حقوق مردم ارزش بیشتری قائل هستند و انگیزه های بشتری در توجه به این موارد دارند.

- خبرهای منفی داخلی اگر امکان انتشار در رسانه های حرفه ای داخلی نداشته باشند در شبکه های اجتماعی و توسط شهروندخبرنگاران یا افراد غیرحرفه ای منتشر می شوند.

- بخشی از خبرهای منفی، خبرهای بسیار با ارزشی هستند. در صورت جلوگیری از انتشار آنها در رسانه های داخلی، یعنی، مانع از فعالیت روزنامه نگاران و رسانه های حرفه ای داخلی می شویم و فضا را برای فعالیت روزنامه نگاران و رسانه های خارجی باز می کنیم. این یعنی امتیازدهی به رسانه های خارجی.
  
- اگر خبرهای منفی به جای رسانه های داخلی ، در رسانه های خارجی منتشر شوند مردم هم رسانه های خارجی را دنبال و به آنها اعتماد می کنند. در این وضعیت مرجعیت رسانه ای به خارج از کشور منتقل می شود. یکی از دلایل افزایش اعتماد مردم به رسانه های خارجی بیش از داخلی، همین موضوع است.

- رسانه ها و روزنامه نگاران در چند مقطع، محل مراجعه اساسی مردم و مخاطبان هستند. یکی از این موارد، به وقت وقوع اتفاقات بزرگ منفی است.
رسانه ای که در این هنگام، خودی نشان ندهد و عملکرد درخشانی نداشته باشد در دیگر مواقع دیگر محلی از اعراب ندارد.

- انتشار خبرهای منفی کشورها در رسانه های داخلی، به مسوولان آن کشورها در واکنش سریع و صحیح کمک می کند. علاوه براین، مسوولان می توانند در همان رسانه های داخلی ، واکنش و اقدامات خود را توضیح و اطلاع رسانی کنند.  

نحوه و محل انتشار خبرهای منفی، یکی از معیارهای کشورهای توسعه یافته و نیافته است.

در کشورهای توسعه یافته، خبرهای منفی این کشورها در رسانه های حرفه ای داخلی و روزنامه نگاران حرفه ای داخلی تولید و تنظیم و منتشر می شود اما در کشورهای توسعه نیافته، عکس این روند قابل مشاهده می شود. یعنی خبرهای منفی آنها توسط رسانه های خارجی در کشورهای دیگر، تنظیم و منتشر می شود. کافی است دنبال کنیم خبرهای منفی امریکا، کشورهای اروپای غربی، کره جنوبی و ژاپن و استرالیا در رسانه های داخلی منتشر می شوند یا رسانه های خارجی ؟
آخرین مورد هم رسوایی موسوم به "سیگنال" بود که توسط یک روزنامه نگار داخلی و رسانه داخلی امریکا (مجله اتلانتیک) افشا شد.

در مقابل، خبرهای منفی کشورهای چین و خاورمیانه را باید در رسانه های خارجی دنبال کرد.

برخلاف تصور عمومی، تصویر جهانی کشورهایی که خبرهای منفی آنها در رسانه های داخلی شان منتشر می شود مثبت و عکس آن هم صادق است. 

مثلا کره شمالی اجازه نمی دهد هیچ خبر منفی از این کشور در رسانه هایش منتشر شود. اگر به رسانه های کره شمالی مراجعه کنید هیچ خبری منفی را درباره این کشور مشاهده نمی شود. در مقابل، رسانه های کره جنوبی و غربی، خبرهای منفی کره شمالی را منتشر می کنند. ذهن مردم جهان مملو از خبرهای منفی درباره کره شمالی است. 

در آن سو، خبرهای منفی کره جنوبی توسط رسانه های این کشور منتشر می شود. تقریبا هیچ خبر منفی درباره کره جنوبی نیست مگر اینکه منبع آن، رسانه های این کشور نباشد.

 حتی در بدترین شرایط سیاسی - امنیتی یعنی اعلام حکومت نظامی و شرایط فوق العاده امنیتی در کره جنوبی که براساس قانون، رسانه ها نیز با محدودیت شدید و سانسور و پیش بررسی روبه رو می شوند اما روزنامه نگاران و رسانه های کره جنوبی، زیربار نرفتند و همه اتفاقات مهم و منفی این کشور را پوشش دادند. تا جایی که رسانه های کره جنوبی به منبع اول و تنها منبع حوادث و خبرهای کره جنوبی (مثبت و منفی ) تبدیل شدند. از جمله حوادث مربوط به تظاهرات در خیابان های سئول علیه فرمان حکومت نظامی رئیس جمهوری، لشکرکشی نیروهای نظامی در خیابان ها، درگیری معترضان و نظامیان، حمله نظامیان به پارلمان، درگیری میان نیروهای امنیتی رئیس جمهوری تعلیق شده و نیروهای مامور بازاشت او. خبرهای مربوط به سوء استفاده رئیس جموری اسبق کره جنوبی نیز در رسانه های داخلی این کشور منتشر شد که منجر به برکناری و بازداشت ومحاکمه و زندان او شد.
با این حال تصویر کره شمالی در افکار عمومی جهان، منفی و تصویر کره جنوبی، مثبت است.

نتیجه این شرایط، خودکفایی رسانه ای و اطلاع رسانی کشورهای توسعه یافته است. یعنی از خارج از مرزها، دیگران نمی توانند رسانه های تاثیرگذاری برای این کشورها تاسیس کنند. راه اندازی رسانه های تاثیرگذار برای مردم امریکا و اروپای غربی بی فایده است زیرا هر آنچه محتوای با ارزش مربوط به این کشورها باشد رسانه های داخلی خود منتشر می کنند. 

چرا اشیا در آینه‌ بغل خودرو نزدیک‌تر از آنچه به نظر می‌رسند هستند؟

بیشتر بخوانید:

سفر پزشکیان به باکو ؛ اشتراکات برای توافق / 3 نیرو در مخالفت با روابط ایران - آذربایجان

و باز هم زنده باد موبایل / نزن، آقا معلم

4 نکته درباره برکناری معاون پزشکیان/ مجازات دروغگویی

رسانه ها و تکذیب نادرست سفر قطب جنوب / اشتباه ایرنا کجا بود؟

هک بانک سپه و فاجعه اطلاع رسانی

خبرگزاری یا دستگاه کپی پیست؟ / خبر انتصاب اسماعیلی چه شد؟

تماشاخانه

روایتی که تا کنون از پتروشیمی میانکاله نشنیده اید / اعضای شورای روستای حسین‌آباد و للمرز بالاخره سکوت را شکستند / یکی از اعضای شورای تامین گفته بود باید بر پیشانی سازنده پتروشیمی بوسه زد (فیلم)

هند و پاکستان تا حالا چند بار با هم جنگیده اند؟ نتیجه چه بود؟ اگر باز هم بجنگند کدام طرف پیروز می شود؟ (فیلم)

فیلم های دیگر