بهاریه‌های ماندگار؛ از «بهار دلکش» تا «نوروز ۶۲» در استقبال بهار / آن‌هایی که به شوق نوروز سرودند اما خیلی‌هایشان دیگر زنده نیستند (فیلم)

فیلم گزارش را این‌جا ببینید

عصر ایران ــ آمدن بهار که طبیعت را به نواختن سمفونی حیات وامی‌دارد، شاعران و موسیقی‌دانان را نیز به خلق آثاری برای جشن نو شدن سال ترغیب کرده است. یکی از قدیمی‌ترین این آثار، تصنیف خاطره‌انگیز «بهار دلکش» است که به عارف قزوینی و ملک‌الشعرای بهار نسبت داده می‌شود. فرامرز پایور در کتاب خود نوشته که این اثر با آهنگسازی درویش‌خان و شعری از ملک‌الشعرای بهار در سال ۱۲۹۶ برای اولین‌بار در مجلس شورای ملی به نفع حریق‌زدگان آمل اجرا شد. این تصنیف تاکنون توسط خوانندگانی چون محمدرضا شجریان و رشید بهبودف بازخوانی شده است.

در ادامه، ترانه «آمد نوبهار» به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین آثار نوروزی شناخته می‌شود. پرویز یاحقی آن را اولین آهنگ ساخته‌شده برای بهار و نو شدن سال می‌داند. این اثر با آهنگسازی مهدی خالقی و شعری از اسماعیل نواب‌صفا در اواخر دهه ۲۰ در تهران ضبط شد و اجرای نادر گلچین از آن در دهه ۵۰ بسیار مورد توجه قرار گرفت. محمود خوشنام، پژوهشگر موسیقی ایرانی، معتقد است «آمد نوبهار» اولین گام در گذار از تصنیف به ترانه در موسیقی ایران بوده است.

در اواخر دهه ۳۰، ترانه «بهار دلنشین» با آهنگسازی روح‌الله خالقی و صدای غلامحسین بنان از برنامه رادیویی گل‌ها (شماره ۲۴۴) پخش شد و به اثری جاودانه تبدیل گشت. بنان همچنین «نغمه نوروزی» را به یادگار گذاشت. در همان سال‌ها، سید جعفر مهرداد در گیلان ترانه «گل پامچال» را سرود که اولین‌بار در جشنی به مناسبت ملی شدن صنعت نفت توسط دانش‌آموزی از دبیرستان شاهپور رشت اجرا شد. این ترانه در سال ۱۳۵۵ به رادیو راه یافت و بعدها کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان آن را با صدای ثمین باغچه‌بان در آلبوم «رنگین‌کمان» منتشر کرد.

یک سال پس از آن، آلبوم «رنگانگ ۳» با صدای فرهاد مهراد، آهنگسازی اسفندیار منفردزاده و شعر شهریار قنبری منتشر شد که آهنگ «کودکانه» آن هنوز شنوندگان را به خاطرات گذشته می‌برد. همچنین، «سرود گل» از فریدون مشیری با اجرای حسین علیزاده و افسانه راسایی به اثری ماندگار تبدیل شده است. علیزاده همچنین در نوروز ۶۲، در سال‌های ابتدایی جنگ، قطعه «نوروز ۶۲» را خلق کرد.

پس از انقلاب، خوانندگانی چون علیرضا قربانی، بیژن بیژنی، عبدالحسین مختاباد و علیرضا افتخاری بهاریه‌هایی اجرا کردند. از آثار جدیدتر می‌توان به ترانه «نوروز» از همایون شجریان اشاره کرد. این ترانه‌های بهاری توسط خوانندگان بسیاری، از زنانی که صدایشان ممنوع است تا مردانی چون ایرج بسطامی که صدایش در زلزله بم خاموش شد، بازخوانی شده‌اند. بسطامی با «بوی نوروز» اثری برای بهارهای پس از خود به یادگار گذاشت.

این آثار جاودانه هرسال با وزیدن نخستین بادهای بهاری و چیدن سفره هفت‌سین، بار دیگر بر لبان مردم زمزمه می‌شوند و بخشی از هویت فرهنگی و موسیقایی ایران را زنده نگه می‌دارند.

شوخی رضا عطاران با قیاسی؛ رفاقت با مهران مدیری خط قرمز است (فیلم)

بیشتر بخوانید:

همایون شجریان جهان ستم را منتشر کرد (فیلم)

توصیه مشترک شاملو و شجریان: مردم را دوست داشته‌باش و برای مردم کشورت کار کن! (فیلم)

ماجرای ملاقات علیرضا افتخاری و دلکش: به من گفت عکس مان کنار هم روی جلد مجله باشد

انوشیروان روحانی: تلاش کردم موسیقی سنتی را با اجرای مدرن عرضه کنم

تماشاخانه

آن روزها کنار هم بودن، خودش یک آیین بود / در ارتباط رودررو، چشم‌ها راست و دروغ را لو می‌دهند؛ چیزی که ابزارها از ما پنهان می‌کنند / ما قرار بود از ابزارها استفاده کنیم، اما حالا خودمان را در اختیارشان قراردادیم (فیلم)

دو دقیقه روانی یکی از ترسناک‌ترین صحنه‌های تاریخ سینما (تماشا کنید)

فیلم های دیگر