ثبت گونه «خدنگ بزرگ» در جنوب دریاچه ارومیه

 مدیرکل حفاظت محیط‌زیست آذربایجان غربی گفت: برای نخستین بار در استان، گونه خدنگ بزرگ (Herpestes edwardsii) در تالاب سولدوز نقده به عنوان یکی از تالابهای اقماری جنوب دریاچه ارومیه مشاهده و به ثبت رسید.

حجت جباری روز دوشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: این ثبت توسط کارشناسان محیط‌زیست و علاقه‌مندان به حیات‌وحش انجام شده و نشان‌دهنده گسترش جغرافیایی زیستگاه این گونه در کشور است.

وی اظهار کرد: این گونه زیبا، یکی از پستانداران راسته گوشت‌خواران و از خانواده خدنگ‌ها (Herpestidae) است که اغلب در جنوب و جنوب شرقی ایران با فراوانی بالا مشاهده شده و در مناطق گرمسیری، نیمه‌گرمسیری و گاهی در مناطق کوهستانی جنوب کشور با پوشش گیاهی مناسب زندگی می‌کند.

مدیر کل حفاطت محیط زیست آذربایجان غربی یادآور شد: زیستگاه اصلی این حیوان شامل بوته‌زارها، جنگل‌های تنک، حاشیه تالاب‌ها و زمین‌های کشاورزی است که به روستاها نزدیک‌ هستند.

جباری با اشاره به اینکه خدنگ بزرگ به دلیل توانایی بالای خود در کنترل جمعیت جوندگان و برخی خزندگان، نقش مهمی در اکوسیستم ایفا می‌کند، یادآور شد: عمده شهرت این گونه به شکار مارهای سمی مربوط است چراکه به دلیل داشتن موهای نسبتاً بلند و متراکم، از گزش مارها در امان می‌ماند.

وی با بیان اینکه از مهم‌ترین دلایل حضور این گونه حیوانی در استان می‌توان به تغییرات اقلیمی اشاره کرد، اضافه کرد: کاهش منابع غذایی در زیستگاه‌های اصلی، سازگاری بالای گونه با شرایط جدید و امنیت زیستگاه در تالاب سولدوز از دیگر علل حضور این گونه در این منطقه است.

 تالاب سولدوز یکی از تالاب های دست ساز انسانی در حاشیه دریاچه ارومیه ارومیه است.

استان آذربایجان غربی به دلیل شرایط جغرافیایی متنوع، دارای زیستگاه‌های گوناگونی است که به تبع آن، گونه‌های مختلفی از حیات‌وحش در این منطقه زیست می‌کنند. در سال‌های اخیر نیز گونه‌های جدیدی در این استان به ثبت رسیده‌اند.

گونه خدنگ بزرگ چیست و کجا زندگی می‌کند؟

 خَدَنگان (نام علمی: Herpestidae) خانواده‌ای از گوشتخواران کوچک در زیرراستهٔ گربه‌سانان هستند. آنها در جنوب اوراسیا و آفریقا زندگی می‌کنند و ۳۴ گونهٔ مختلف دارند که در ۱۴ سرده قرار می‌گیرند.

اندازه آنها بین ۲۴ تا ۵۸ سانتیمتر بدون احتساب دم است. خدنگ کوچک معمولی با ۳۲۰ گرم وزن کوچک‌ترین آنها و خدنگ دم‌سفید با ۵ کیلوگرم بزرگترین آنهاست که تقریباً به اندازه یک گربه است. برخی از آنها زندگی فردی و برخی دیگر زندگی گروهی دارند و شکار خود را بین همدیگر و توله‌هایشان تقسیم می‌کنند. حشرات، خرچنگ‌ها، کرم خاکی، مارمولک، مارها، پرندگان، و جوندگان از شکار‌های اصلی این جانوران است. آنها تخم پرندگان و لاشه هم می‌خورند.

خدنگان شباهت شگفت‌انگیزی با راسویان دارند. هر دو گروه صورت و بدن دراز، گوش‌های گرد و کوچک، پا‌های کوتاه، دم مخروطی و بلند دارند. ساختمان دندان آنها هم مشابه است و بیشتر گونه‌های خدنگ مثل راسوسانان از غده‌های ترشح مقعدی برای نشانه‌گذاری قلمرو و علامت‌دهی جنسی برخوردارند. البته هیچ خویشاوندی نزدیکی بین این دو گروه وجود ندارد (راسو‌ها از زیرراستهٔ سگ‌سانیان هستند) و تکامل همگرا موجب شباهت آنها شده‌است. البته راسو‌ها بیشتر شب‌گرد هستند و به خوبی از درخت بالا می‌روند، اما خدنگ‌ها روزگرد هستند و برای زندگی زمینی تکامل یافته‌اند.

برخی گونه‌های خدنگ به خوبی رام شده و حقه‌های ساده را هم یادمی‌گیرند و می‌توان از آنها برای کنترل موش‌ها و آفات دیگر استفاده کرد. خدنگ‌ها برای از بین بردن موش‌های صحرایی و مار‌ها به جزایر کارائیب و هاوایی برده شدند، اما آنها بیشتر به سراغ جانوران بومی آسیب‌پذیر رفته و تأثیر ویرانگری بر محیط زیست این جزایر گذاشتند.

در ایران دو گونه خدنگ وجود دارد خدنگ آسیایی کوچک (Herpestes javanicus auropunctatus) و خدنگ خاکستری هندی یا خدنگ بزرگ. خدنگ بزرگ با ۳۰ تا ۵۰ سانتیمتر طول و رنگ گندمی مایل به حنایی با دمی به اندازه طول تنه و پُرمو تنها در نواحی جنوبی ایران (بلوچستان تا بوشهر) دیده شده‌است.

خدنگ کوچک با ۲۰ تا ۴۰ سانتی‌متر طول و مو‌های به رنگ قهوه‌ای مایل به زیتونی و دم نسبت به تنه کوتاه‌تر در نواحی کوچکی در شرق سیستان، جنوب بلوچستان، و جنوب غربی ایران، (استان‌های کردستان تا لرستان و خوزستان و نواحی جنوبی فارس) دیده شده و احتمالاً در تمام سواحل شمال دریای عمان و خلیج فارس پراکنده شده‌است.

رتبه‌بندی کیفیت جاده‌ها در جهان؛ ۱۰ کشور برتر در سال ۲۰۲۵

بیشتر بخوانید:

جنگ دیدنی ببین خدنگ و مار افعی (فیلم)

خنده‌دارترین لحظات «خدنگ‌ها» در حیات وحش (عکس)

تماشاخانه

دو دقیقه روانی یکی از ترسناک‌ترین صحنه‌های تاریخ سینما (تماشا کنید)

جهان ریچارد سرا ؛ وقتی فولاد سخن می‌گوید (فیلم)

فیلم های دیگر