دوراهی نادرست شیر و روباه

سخنان روز پنج‌شنبه آقای پزشکیان در عین ظاهر درست آن حکایت از چیز دیگری می‌کند. وی گفت: «مذاکره می‌کنیم اما نه به هر قیمتی. وی سپس با خواندن و ترجمه شعری به زبان آذری خاطرنشان کرد: «اگر قرار است انسان در لانه روباه پناه بگیرد، بهتر این است که بیرون بماند و شیر او را بخورد.»

برخلاف ظاهر که گفته می‌شود وضعیت سیاست خارجی کشور عادی و همه‌چیز تقریباً آرام است، واقعیت از چیز دیگری حکایت می‌کند و نشان از یک بی‌توجهی کامل به جزئیات تعاملات خارجی دارد.

هم میهن نوشت: در شهریور سال گذشته سروصدای زیادی راه انداختند که پول‌های بلوکه‌شده ایران در کره‌جنوبی آزاد شد. آقای رئیسی در یک گفت‌وگوی تلویزیونی با شبکه آمریکایی NBC قاطعانه وجود هرگونه شرط و شروطی را نفی کرد و اعلام کرد که «این پول متعلق به مردم و دولت ایران است. بنابراین، جمهوری اسلامی ایران تصمیم خواهد گرفت که با این پول چه کار کند. بشردوستانه یعنی هر چیزی که مردم ایران به آن نیاز دارند، بنابراین، این پول برای نیازها هزینه خواهد شد و نیازهای مردم ایران توسط دولت ایران تصمیم‌گیری و تعیین می‌شود.»

همچنین، چند ماه بعد خبرگزاری رسمی آن دولت گزارش داد که؛ دولت رئیسی چگونه اموال بلوکه‌شده را آزاد کرد؟ و وزیرخارجه آن دولت هم گفت که «امروز ۶میلیارد دلار مطالبه ما در کره‌جنوبی به دو بانک منتقل شده و در اختیار ۶بانک ایرانی قرار دارد،» البته در آن زمان نگفتند که چرا یک میلیارد دلار از طلب ایران آب رفته است.

ولی اگر از این نکته بگذریم، معلوم شد که آزادسازی اموال ایران اصلاً رخ نداده بود یا به‌نحوی مشروط بود که نتوانستند از آن استفاده کنند. به همین دلیل، پس از اتفاقات ۷اکتبر در سال گذشته منابع خبری اعلام کردند آمریکا و قطر توافق کرده‌اند که؛ دسترسی ایران به ۶میلیارد دلار پول این کشور در بانک‌های قطری را به طور موقت قطع کنند.

در پی انتشار این خبر، دفتر نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد در نیویورک خبر را تکذیب کرد. دیگر مقامات دولت رئیسی از جمله رئیس بانک مرکزی و سفیر ایران در قطر نیز این خبر را تکذیب کردند؛ درحالی‌که معلوم شد که حقیقت دارد. بنابراین و در عمل، پول‌ها فقط از کره‌جنوبی به قطر منتقل شده‌ بود.

دلیل این ادعا، سخنان مقام رهبری در دیدار با امیر قطر است که نشان می‌دهد هنوز پولی پرداخت نشده است.

پرسش این است که آیا به آقای رئیسی دروغ گفته بودند یا اساساً متوجه ماهیت و ضمانت اجرای توافق یا شرط‌های موجود در آن با طرف مقابل نبودند؟ هرکدام باشد؛ نشان‌دهنده یک شکست کامل در امر دیپلماتیک و گفت‌وگوست و چه خوب شد که اصولاً دولت رئیسی وارد هیچ گفت‌وگو و معامله‌ای با دولت‌های دیگر به‌ویژه آمریکا نشد. جالب اینکه در این مورد هیچ توضیح رسمی هم نداده‌اند. حتی برخلاف اتهام بحق خلف وعده‌ای که در ماجرای برجام به آمریکا زده می‌شود، دراین‌باره سکوت می‌کنند.

روشن است که قطر هم در موقعیتی نیست که بخواهد خلاف توافق عمل کند. بنابراین معلوم نیست در ازای امتیازات و تعهدات داده‌شده چگونه فکر می‌کردند که در عمل هیچ پولی دریافت نکردند؟ خوشمزگی تندروها این است که دراین‌باره سکوت مطلق می‌کنند، چون نمی‌توانند مسئولیت را متوجه هیچ‌کس دیگری جز دولت مورد علاقه خود کنند.

این سردرگمی اکنون هم هویداست؛ ولی به‌نحو دیگری دیده می‌شود. سخنان روز پنج‌شنبه آقای پزشکیان در عین ظاهر درست آن حکایت از چیز دیگری می‌کند. وی گفت: «مذاکره می‌کنیم اما نه به هر قیمتی. آیا اینکه ترامپ بیاید برای ما در همه زمینه‌ها تعیین‌تکلیف کند و بگوید چه بکنید و چه نکنید، اسلحه و موشک نداشته باشید و هر چه ما گفتیم،‌ قبول کنید، بعد هم رژیم صهیونیستی را بالای سر منطقه بگذارد که هر وقت خواست بیاید به ما موشک بزند یا بمباران کند و خودش هم از او حمایت همه‌جانبه کند، منطقی و قابل‌قبول است؟!»

وی سپس با خواندن و ترجمه شعری به زبان آذری خاطرنشان کرد: «اگر قرار است انسان در لانه روباه پناه بگیرد، بهتر این است که بیرون بماند و شیر او را بخورد.»

سخنان ایشان به‌صورت پیش‌فرض گفت‌وگو را نفی نکرده؛ ولی طبیعی است که وضعیت توصیف‌شده از طرف آقای پزشکیان به‌معنای تسلیم است و نه مذاکره. اگر طرف مقابل چنین گزاره‌هایی را به دولت ایران اطلاع داده؛ پس بهتر است آنها را منتشر کنید تا همه مردم از رد مطلب آنها حمایت کنند. ولی اگر چنین مواردی را نگفته‌اند یا ننوشته‌اند، منطقی نیست که خلاف آن در سخنرانی گفته شود.

به‌علاوه، گفتار شما به معنای نفی گفت‌وگو نیست. دراین‌صورت، جای آن است که شما دستورالعمل مذاکره پیشنهاد کنید. مهمتر اینکه ضرب‌المثل ترکی جناب پزشکیان معنای خوبی ندارد؛ چون فقط یک دوراهی ترسیم شده که با این حساب نتیجه می‌گیریم که چون قرار نیست برویم در لانه روباه، پس بمانیم تا شیر ما را بخورد. برداشت دیگری هم متصور است؟ این دوراهی نادرست است و منطبق بر واقعیت نیست.

کانال عصر ایران در تلگرام