مردی که از فضا شاهد فروپاشی کشورش بود!

سرگئی کریکالف، آخرین و تنها فضانورد شوروی بود که سفر خود را با تابعیت شوروی آغاز کرد و بدون پاسپورتی معتبر، با تابعیت روسی به زمین بازگشت.

بهار سال ۱۹۹۱ بود، اما هنوز سوز و سرمای زمستان از دشت‌های قزاقستان رخت بر نبسته بود. دو کیهان‌نورد با تابعیت شوروی از اتوبوسی در پایگاه فضایی بایکونور پیاده شدند؛ مکانی معروف به کِیپ کاناورال اتحاد جماهیر شوروی.

به گزارش زومیت، این همان جایی بود که سه دهه‌ی پیش به ترتیب اولین ماهواره، حیوان و انسان (اسپوتنیک، لایکا و یوری گاگارین) به فضا فرستاده شده بودند. آن روز، سرگئی کریکالف (Sergei Krikalev) و آناتولی آرتسبارسکی آماده بودند تا حضور کیهان‌نوردان شوروی در فضا را ادامه دهند.

پس از پرتاب از بایکونور، کریکالف برای ۳۱۲ روز هوای تازه‌ی زمینی را تنفس نکرد. در این مدت، این فضانورد آرام و کم‌حرف، شاهد فروپاشی کشورش از فاصله‌ی ۳۲۰ کیلومتری سطح زمین بود. رؤسای جمهور تغییر کردند، زادگاهش لنینگراد، به سن‌پترزبورگ تغییر نام پیدا کرد و در راس همه، ابرقدرت کمونیستی دنیا به ۱۵ کشور مستقل تقسیم شد.

طولی نکشید که کریکالف به منزوی‌ترین فرد روی زمین تبدیل شد. انگار که همه او را فراموش کرده بودند. او شهروند کشوری بود که دیگر وجود خارجی نداشت.

صبح روز ۲۵ مارس ۱۹۹۲ زمین، فرزندش را فراخواند و کریکالف برای تنفس هوای تازه، لحظه‌شماری می‌کرد. آخرین شهروند اتحاد جماهیر شوروی در نزدیکی شهر آرکالیک، واقع در جمهوری مستقل قزاقستان، فرود آمد. گروهی چهار نفره به او کمک کردند تا از کپسول سایوز خارج شود.

مسئولیت سنگین مدیریت ایستگاه فضایی میر دیگر بر عهده‌ی او نبود. کریکالف سال‌ها بعد در مصاحبه‌ای گفت: «باوجود گرانشی که باید با آن کنار می‌آمدم، تجربه‌ی بسیار دلپذیری بود. اما از لحاظ روانی، بار بزرگی از روی دوش من برداشته شد. لحظه‌ای بود که نمی‌توان آن را سرخوشی نامید، ولی حس بسیار خوبی داشت.»

چند ماه پس از بازگشت کریکالف، رئیس‌جمهورهای آمریکا و روسیه در کاخ سفید ملاقات کردند و برنامه‌ی شاتل-میر را نهایی کردند. این برنامه‌ی شامل اعزام کیهان‌نوردان روسی و فضانوردان آمریکایی با شاتل فضایی آمریکا به ایستگاه میر بود و راه را برای ساخت ایستگاه فضایی بین‌المللی (ISS) هموار کرد.

کانال عصر ایران در تلگرام