روش درمانی جدید سرطان با روش مبتنی بر ترشحات سلول‌های بنیادی مزانشیمی

به گزارش ایسنا، سحر شجاعی، دکترای ژنتیک مولکولی و فارغ‌التحصیل پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری، با بیان اینکه بخش تحقیقات درمانی این شرکت در مرکز رشد دانشگاه علوم پزشکی ایران مستقر شده و برای تولید فرآورده جایگزین TPN بر مبنای فراورده‌های مشتق از سلول، با محققان بالینی این دانشگاه همکاری داریم، مهمترین فرآورده‌های سلولی تولید این شرکت را اگزوسرم دانست که برای درمان سرطان و تغذیه کامل وریدی استفاده می‌شود و افزود: ما در حوزه سلول‌درمانی فرآورده جدیدی را معرفی کردیم که در واقع اگزوزوم یا ترشحات سلول‌های بنیادی است.

شجاعی، عدم ماندگاری سلول‌های بنیادی را از دیگر نگرانی‌های روش سلول درمانی عنوان کرد و ادامه داد: از آْنجایی که سلول‌های بنیادی زنده هستند، این امکان وجود دارد که در زمان تزریق به بدن بیمار، سلول، زنده مانی لازم را نداشته باشد. اینها موجب شد که محققان به دنبال جایگزین‌های سلول‌های بنیادی باشند که اثرات درمانی مشابه سلول داشته باشد.

این محقق اظهار کرد: تحقیقات مختلف نشان داد آن چیزی که سلول از خود ترشح می‌کند که از آن به نام "اگزوزوم" یاد می‌شود، می‌تواند کلیه ویژگی‌های سلول شامل فاکتورهای رشد، فاکتورهای ضد التهابی و ایجاد رگ‌زایی را داشته باشند. 

وی اضافه کرد: ما اولین شرکتی هستیم که به فرمولاسیون تولید اگزوزوم از سلول‌های بنیادی مزانشیمی که از بند ناف نوزاد جداسازی شده است، دست یافتیم و اولین اندیکاسیونی که این روش را کارآزمایی کردیم، بیماران مبتلا به سرطان بودند که بعد از شیمی درمانی و یا پرتو درمانی به اندازه‌ای التهاب بدن آنها زیاد بود که معمولا مویرگ‌های آنها از بین می‌رود و به همین دلیل بیمار دچار عوارض بعد از شیمی درمانی می‌شود.

شجاعی، ادم پا و صورت، ایجاد تهوع و کم اشتهایی را از عوارض ناشی از شیمی درمانی در بیماران مبتلا ذکر کرد و یادآور شد: در گذشته ماده‌ای به نام TPN که حاوی موادی همچون اسید امینه، چربی و قند می‌شود، به این بیماران به عنوان تغذیه وریدی داده می‌شد، ولی ما در این روش درمانی، ترشحات سلول‌های بنیادی را در یک مطالعه بالینی زیر نظر متخصص خون و انکولوژی به آنها تزریق می‌کنیم تا ‌از این طریق بازسازی مویرگ‌ها و سایر اندام‌های آسیب دیده در بدن بیمار ایجاد شود.

مدیرعامل این شرکت دانش‌بنیان با بیان اینکه مطالعات در جهان نشان داده است که اکثر مرگ و میرهای ناشی از سرطان بر اثر عوارض ناشی از شیمی درمانی است، ادامه داد: با این روش بافت‌های آسیب دیده در اثر شیمی درمانی، وارد فاز ترمیم می‌شود، از این رو یکی از دستاوردهای ما به شمار می‌رود؛ چرا که بعد از گذشت دو هفته از تزریق اگزوزوم، بدن مبتلایان شروع به ترمیم می‌کند که از نشانه‌های آن بهتر شدن حال عمومی بیمار است.

وی خاطرنشان کرد: این فرآورده در سایر اندیکاسیون‌ها مانند نورولوژی، ناباروری و ارتوپدی نیز در حال انجام مطالعات بالینی است و امید است که با تکمیل تحقیقات بالینی این فرآورده و اخذ مجوزهای لازم از سازمان غذا و دارو بتواند در دسترس بیماران قرار گیرد.

درمان زوال عصبی با سلول‌های بنیادی

شجاعی، بخش دیگر تحقیقات این شرکت را مربوط به نورو دژنریشن (Neurodegeneration) یا ترمیم بافت عصب دانست و گفت: بافت عصبی بیماران در مبتلایان به این نوع بیماری تحلیل می‌یابد که بر اثر عواملی مانند ژنتیک و یا دریافت دارو، واکسن و یا حتی مصرف بی رویه مکمل‌های غذایی یا ورزشی است.

در این صورت به دلیل التهاب بالا در بدن، سیستم اعصاب مرکزی و محیطی شروع به تحلیل می‌کند و با کوتاه شدن پایانه‌های عصبی، بافت عصب شروع به تحلیل بیشتر می‌کند، به گونه‌ای که بافت عصبی اتصال خود را به عضلات از دست می‌دهد و فرد با اختلال حرکتی مواجه می‌شود.

وی با تاکید بر اینکه برای درمان این نوع بیماری‌ها مانند ALS هیچ داروی قطعی در دنیا عرضه نشده است، افزود: یکی از روش‌های درمانی برای این بیماری، ترمیم عصب یا Neuroregeneration است و تنها فرآورده‌ای که امروز به آن امیدهایی وجود دارد و می‌تواند به ترمیم بافت عصبی کمک می‌کند، ترشحات سلول‌های بنیادی یا اگزووزوم آن است. این ماده قادر است بافت آسیب دیده و پایانه‌های عصبی را مجددا فعال کند.

شجاعی این روش را برای درمان ضربه یا سکته مغزی مناسب دانست و یادآور شد: ارتباطات سلول‌های عصبی در مغز در هنگام ضربه و یا سکته‌ از دست می‌رود و این فرآورده می‌تواند بخش‌های آسیب دیده مغز را در صورتی‌که از زمان آسیب مغزی مدت زمان زیادی نگذشته باشد، ترمیم کند.

درمان بیماری‌های ارتوپدی

وی خاطرنشان کرد: یکی از موارد پر کاربرد سلول درمانی که مطالعات گسترده‌ای در دنیا روی آن صورت گرفته است، حوزه ارتوپدی مخصوصا آرتروز است و سلول درمانی به عنوان یکی از روش‌های نوین درمانی محسوب می‌شود. شرکت ما با متخصصین متعدد ارتوپدی و درد همکاری علمی و تحقیقاتی دارد. در برخی از بیماری‌ها مانند نکروز سر فمور و شکستگی‌های استخوان نیز ترکیب سلول بنیادی و اگزوزوم بسیار مؤثر است.

درمان ناباروری با اگزوزوم

شجاعی، کاربرد دیگر این روش را افزایش باروری دانست و گفت: در خانم‌هایی که نزدیک به سن یائسگی‌ می‌شوند، ذخیره تخمدان آنها کاهش می‌یابد که این روش می‌تواند به فعالیت بیشتر تخمدان‌ها کمک کند.

وی افزود: مردان نیز در سنین بالا اکثرا دچار ناتوانی جنسی می‌شوند که این امر به دلیل اختلال عروق و تحلیل بافت جنسی است و در روش ما با تزریق سلول‌های بنیادی خود بیمار به بافت جنسی می‌توان از ناباروری آنها پیشگیری کرد.

شجاعی اظهار کرد: تنها گروهی که نمی‌توان در آنها از این روش استفاده کرد، افرادی هستند که به صورت ژنتیکی دارای نقص ژنتیکی هستند.